HAVO 3 - Woordenschat H2 EN H4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Woordenschat H2 en H4

Stijlfiguren: hyperbool, understatement en eufemisme

Stijlfouten: pleonasme en tautologie

Leerdoelen

Aan het eind van de les kun je:

- de stijlfiguren hyperbool, understatement en eufemisme in een zin herkennen en benoemen.

- de stijlfouten pleonasme en tautologie in een zin herkennen en benoemen.

Herhaling hyperbool

Bij een hyperbool maak je gebruik van een overdrijving. Voorbeeld Ik schrok me kapot.

Je bedoelt dat je heel erg schrok

Herhaling understatement

Met een understatement zwak je iets af. Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan het in werkelijkheid is. Bij een understatement zeg je het vaak ook een beetje op een spottende manier.

Voorbeeld: Het koningspaar heeft best een leuk stulpje.

Je bedoelt dat het koningspaar een enorm paleis heeft.

Herhaling eufemisme

Bij een eufemisme zeg je iets zo dat het minder hard of erg overkomt. Je probeert een pijnlijke situatie te verzachten of te voorkomen dat je iemand kwetst.

Voorbeeld: Ik zit tussen twee banen in.

Je bedoelt dat je werkloos bent.

Even oefenen

Geef van de volgende zinnen op de komende slides aan of ze een hyperbool, een understatement of een eufemisme bevatten.

Tekenen is niet je grootste talent.

1. Hyperbool
2. Understatement
3. Eufemisme

Uitleg

Dit is een understatement, omdat het wat wordt afgezwakt. Je bedoelt eigenlijk dat iemand helemaal niet kan tekenen. Het wordt ook wat spottend gebracht.

Negen van de tien keer gaat de trein niet op tijd.

1. Hyperbool
2. Understatement
3. Eufemisme

Uitleg

Dit is een hyperbool. Je overdrijft door te zeggen dat de trein in 90% van de gevallen niet op tijd is. Je bedoelt dat hij met enige regelmaat niet op tijd is.

We hadden vannacht een ongewenste bezoeker in huis.

1. Hyperbool
2. Understatement
3. Eufemisme

Uitleg

Met de ongewenste bezoeker wordt een inbreker bedoeld. Je zwakt het af door het wat mooier te zeggen dan het is.

Stijlfouten

- Pleonasme

- Tautologie

Pleonasme

Met een pleonasme zeg je twee keer hetzelfde met verschillende woorden. Deze woorden behoren niet tot dezelfde woordsoort. Een pleonasme wordt meestal gebruikt om een eigenschap van iets te benadrukken.

Voorbeelden: grijs beton, witte sneeuw, groen gras 

.Wat overbodig is, moet je weglaten!

Tautologie

Met een tautologie zeg je twee keer hetzelfde met verschillende woorden. Deze woorden behoren wel tot dezelfde woordsoort.

Je mag hier zelf weten welk woord je weglaat om een goede zin te  maken.

Voorbeeld:

Misschien dat ze er wellicht nog achter komen. Misschien en wellicht betekenen hetzelfde en je kunt één van de twee woorden weglaten"

- Misschien dat ze er nog achter komen.

- Wellicht komen ze er nog achter.

Je ziet dat de woordvolgorde soms veranderd moet worden.

Even oefenen

Geef van de volgende zinnen op de komende slides aan of ze een pleonasme of tautologie bevatten.

Door de regen kon je overkant haast bijna niet meer zien.

1. Pleonasme
2. Tautologie

Uitleg

Dit is een tautologie, omdat je met de woorden 'haast' en 'bijna' hetzelfde zegt.

Je mag één van de twee woorden weglaten en mag zelf kiezen welk woord dat is.

De gele boterbloemen bloeiden heel goed in het voorjaar.

1. Pleonasme
2. Tautologie

Uitleg

Dit is een pleonasme, omdat boterbloemen altijd geel zijn.

'Geel' moet je dus weglaten.

Dat bal is omlaag gevallen.

1. Pleonasme
2. Tautologie

Uitleg

Dit is een pleonasme. Als iets valt, dan gaat het vanzelfsprekend omlaag. 'Omlaag' is dus overbodig en moet je weglaten.

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

1. Pleonasme
2. Tautologie

Uitleg

Dit is een tautologie, omdat natuurlijk en vanzelfsprekend hetzelfde betekent.

Je mag één van de twee woorden weglaten en je mag zelf weten welk woord dat is.

Opdracht

Zie studiewijzers week 12 (deze week)

Lees eventueel de theorie nogmaals door in je boek (bladzijde 120).

Je mag een woordenboek of het internet gebruiken bij het maken van de opdrachten.

Extra uitleg en oefenen

Theorie:

https://www.cambiumned.nl/theorie/stijl/stijlfiguren/

Oefenen:

https://www.cambiumned.nl/oefenen/stijl/