Herhalingen hoofdstuk 5 en 6

• Economie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Economie

Voorbereiding tentamen Overheid en Bestuur

Leerdoelen

Tijdens deze les gaan we vooral begrippen herhalen van hoofdstuk 5 en 6. Na deze les weet je waar je nog aan moet werken.

Wat is een voordeel van privatiseren

1. Er moet winst gemaakt worden dus het kan duurder worden
2. Het aanbod kan afnemen.
3. Niet meer voor iedereen beschikbaar.
4. Het kan goedkoper worden. De kwaliteit kan beter worden. De overheid bespaart geld

Privatiseren

Activiteiten  van collectieve sector → particuliere sector

Voordelen:

• Minder kosten en organisatie voor de overheid.
• Prijzen kunnen lager worden door marktwerking.
  
  Nadelen:
  
• Overheid verliest macht.
• Sommige activiteiten stoppen misschien.

Redenen

1. Overheid verwacht betere kwaliteit of lagere prijs
2. Overheid vindt het niet meer nodig om het zelf te doen

Wat is het gevaar van privatiseren?

1. Concurrentie, waardoor de kosten dalen en het product goedkoper / beter wordt.
2. het overheidstoezicht vermindert (met alle gevolgen van dien), geprivatiseerde ondernemingen ontslaan vaak op grote schaal werknemers en voor de producten kan een veel hogere prijs worden berekend.

Adviseurs van de overheid

De overheid kan bij het maken van keuzes op economisch gebied informatie en/of advies krijgen van:

•  CBS

•  CPB

•  SER

CBS = Centraal Bureau voor de Statistiek:

• Verzamelt informatie over oa economische veranderingen.
  

CPB = Centraal Planbureau:

• Onderzoekt wat de gevolgen kunnen zijn van economische beslissingen.
  

SER = Sociaal Economische Raad

• Adviseert over sociaal-economische onderwerpen.
  
• Bestaat uit werkgevers, werknemers en onafhankelijke deskundigen.

Adviseurs van de overheid

De overheid kan bij het maken van keuzes op economisch gebied informatie en/of advies krijgen van adviseurs. Sleep het juiste adviesgebied naar een adviseur.

Verzamelt informatie over onder andere economische veranderingen.

Adviseert over sociaal-economische onderwerpen.

Bestaat uit werkgevers, werknemers en deskundigen.

Onderzoekt wat de gevolgen kunnen zijn van economische beslissingen.

Sleep de goederen en/of diensten naar de juiste sector.

collectieve sector

particuliere sector

Verschil actieven en niet-actieven? 

Actieven betalen mee aan de inkomens van de inactieven

Probleem!

+ Inactieven

- Actieven

De AOW is een basispensioen, dat door de staat wordt uitgekeerd aan alle Nederlanders van 67 jaar en ouder. Dat kost heel veel geld.
Hoe komt de regering aan dat geld?

1. Alle werkende Nederlanders moeten iedere maand een deel van hun loon afstaan.
2. De staat verkoopt jaarlijks een deel van zijn goudvoorraad.
3. Het wordt geleend van de banken.
4. De werkgevers betalen het uit hun winsten.

Economische groei (of krimp)

De verandering van het BBP noemen we economische groei. 

Wat is bbp?

1. bruto buitenlands product
2. bruto binnenlands product

Economische groei:

• bbp neemt toe
• productie neemt toe, investeringen nemen toe, werkloosheid daalt, inkomsten nemen toe
• nationaal inkomen stijgt

Als het Bbp daalt, is er spraken van:

1. Recessie
2. Crisis
3. Veel werk
4. Toename van de totale productie van een land

Economische krimp:

• Tegenvallende economie
• Eerst volgt recessie
• Aanhoudende recessie (uiteindelijk krimp?) van bbp betekent economische crisis

Wat zijn de gevolgen van economische groei?

1. Minder overheidsuitgaven
2. Minder welvaart
3. Meer geld naar infrastructuur
4. Meer subsidie voor bedrijven

Wat merkt de burger van economische groei?

1. Meer netto-loon
2. Minder belasting
3. Meer werkgelegenheid
4. Minder werkgelegenheid

Nederland kan uit de recessie komen door de economie te stimuleren:

• meer geld te investeren in infrastructuur
• de inkomstenbelasting te verlagen
• subsidie geven aan bedrijven die willen investeren in vernieuwende producten
• investeren in verbetering van het onderwijs

Inkomstenbelasting

Iedereen moet over zijn inkomen inkomstenbelasting betalen. Na afloop van een jaar krijg je via MijnOverheid.nl bericht dat je aangifte van je inkomsten moet doen.

Na aangifte krijg je een aanslag, hierin staat wat je aan inkomstenbelasting verschuldigd bent.

Box 1

• belasting over inkomen uit werk en eigen woning
  
• inkomen uit werk is loon of nettowinst
• je mag bepaalde kosten aftrekken van je inkomen, zodat je minder belasting hoeft te betalen (aftrekposten)
• als je een eigen woning hebt moet je een bedrag bij je inkomen optellen, en daar moet je dus belasting over betalen

Progressief belastingtarief? 

Progressief belastingtarief

Het belastingpercentage wordt hoger naarmate het belastbaar inkomen toeneemt.

Progressief belastingtarief (2)

Progressief tarief: naarmate je meer verdient, wordt het heffingspercentage groter → nivellerend (inkomensverschillen worden naar verhouding kleiner)  

Het schijventarief in box 1 is hier een voorbeeld van.   

Bij een progressief belastingstelsel betaal je dus ook PROCENTUEEL meer belasting bij een hoger inkomen.  

Als het Bbp daalt, is er spraken van:

1. Recessie
2. Crisis
3. Veel werk
4. Toename van de totale productie van een land

Wat zijn de gevolgen van economische groei?

1. Minder overheidsuitgaven
2. Minder welvaart
3. Meer geld naar infrastructuur
4. Meer subsidie voor bedrijven

inkomsten overheid

• belastinginkomsten
• niet-belastinginkomsten

Directe belasting:

loon- en inkomstenbelasting

vennootschapsbelasting

gemeentelijke belastingen

houderschapsbelasting

Indirecte belasting:

btw

accijns

niet-belastinginkomsten

Leges:

dit betaal je als de overheid je een dienst levert, bijvoorbeeld een paspoort of rijbewijs.

Uitgangspunten voor het heffen van belasting.

• profijtbeginsel
• draagkrachtbeginsel
• solidariteitsbeginsel

Wat is btw?

1. belasting toenemende waarde
2. belasting toegevoegde waarde

Loonbelasting is een ... belasting.

1. directe
2. indirecte

Belasting die je betaalt wanneer je een product koopt is een voorbeeld van ...

1. directe belasting.
2. indirecte belasting.

SUCCES!!