Werkwoordspelling: interactieve uitleg

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Werkwoordspelling

Basisregels

We beginnen met de persoonsvorm. Hoe kun je de persoonsvorm vinden in een zin?

1. De zin vragend maken. De pv komt dan vooraan te staan.
2. De zin van getal veranderen (ik-->wij). de pv verandert mee.
3. De zin van tijd veranderen. De pv verandert mee.
4. Anders

In een zin kunnen meer persoonsvormen staan.

JA

NEE

Maak deze zin vragend:

Morgen kook ik voor ons gezin, terwijl mijn vader meestal elke dag kookt.

Verander de tijd:

Morgen kook ik voor ons gezin, terwijl mijn vader elke dag kookt.

Verander het getal:

Morgen kook ik voor ons gezin, terwijl mijn vader meestal elke dag kookt.

Om goed te kunnen spellen moet je weten wat de persoonvorm is.

De persoonvorm vind je het beste door:

1. tt te veranderen in vt of andersom

   bv vandaag --> gisteren

2. mv te veranderen in enk of andersom

     bv: ik --> wij   wij  --> ik

Hoe weet je anders het verschil tussen:

het gebeurt

het is gebeurd

het betekent niets

het heeft niets betekend

1. Het gebeurt
2. Het is gebeurd

1. 1 = persoonsvorm 2 = persoonsvorm
2. 1 = voltooid deelwoord 2 = voltooid deelwoord
3. 1 = persoonsvorm 2 = voltooid deelwoord
4. 1 = voltooid deelwoord 2 = persoonvorm

Kernconcept 1: de persoonsvorm

• Is het werkwoord in de zin een persoonsvorm?
• Zo ja, staat hij in de tegenwoordige of verleden tijd?
• Tegenwoordige tijd:

ik	stam (ik-vorm)
jij	stam+t of stam
hij/zij/het	stam+t
meervoud	hele werkwoord

Hij ..... (vinden) het een prachtige fiets.

..... (lopen) jij elke dag hard?

..... (vinden) jij de politiek belangrijk? Ik ben benieuwd naar je mening!

Als je van muziek ... (houden, tt), dan ... (vinden, tt) je een muziekchallenge vast leuk.

1. houdt, vindt
2. houdt, vind
3. houd, vindt
4. houd, vind

Kernconcept 1: de persoonsvorm

• Is het werkwoord in de zin een persoonsvorm?
• Zo ja, staat hij in de tegenwoordige of verleden tijd?
• Verleden tijd sterk: verandering van klank
• Verleden tijd zwak:
• Het kofschip!
• vb:
• veranderen
• verhuizen
• beloven  --> beloov

ik	hele ww - en + te/de
jij	hele ww - en + te/de
hij/zij/het	hele ww - en + te/de
meervoud	hele ww -en +ten/den

Hij .... (gebruiken) gisteren voor het eerst zijn nieuwe telefoon.

Het vliegtuig ... (landen) gisteren net naast de landingsbaan.

De eendjes .... (vluchten) toen direct het water in!

Hij ..... (verwachten, vt) niet dat zijn vriend hem ... (uitlachen, vt)

1. verwachte, uitlachte
2. verwachtte, uitlachtte
3. verwachtte, uitlachte
4. verwachte, uitlachtte

Geen persoonsvorm?

• infinitief: hele werkwoord (woordenboekvorm): lopen
• gebiedende wijs: stam van het werkwoord (ik-vorm): loop
• onvoltooid deelwoord: lopend, fietsend, etc. 
• voltooid deelwoord: gelopen/ gefietst ( kofschip) + hebben/zijn
• voltooid deelwoord als bn: zo kort mogelijk

Voltooid deelwoord

hebben/zijn/worden + ge/be/ver  +d/en                                          hebben gelopen, zijn gebouwd

Laat je niet voor de gek houden door alleen te kijken naar  ge/be/ver!!! 

gebeuren betekenen beslissen verwachten hebben altijd  ge/be/ver.

Zoek daarom altijd eerst de persoonsvorm.

Zwak?   Hele ww -en  + d  of t         Gebruik 't kofschip  voor -d of -t 

Geloven - geloov - geloofd

Verhuizen - verhuiz - verhuisd

Fietsen - fiets - gefietst

Verwachten - verwacht - verwacht

Ik heb toen mijn diploma eindelijk .... (halen).

Hij heeft met zijn vriendin door Azië .... (reizen).

Hij heeft zijn hond ... (verwaarlozen), terwijl hij hem altijd heeft .... (vertroetelen).

Het .... (vallen) kind had pijn aan zijn knie.

Voltooid deelwoord als bn

• Het zegt iets over een zelfstandig naamwoord
• Je schrijft het zo kort mogelijk, behalve als het uitspraak-problemen oplevert
• De verbrede weg, de verpotte planten, de vergrote trap

De .... (uitstallen) kleren waren afgeprijsd.

Het .... (stranden) schip lag nog op de kust.

Hij plakte de ...... (vergroten) foto in het album.

Wij ... (bezoeken, vt) in Italië het ... (verwoesten) hotel.

En nu door elkaar

Wij .... (verbazen, vt) ons erover, dat hij zo ...... (verlangen,vt) naar een ..... (schrijven) brief.

We hebben de (braden).... kip en het ....(stoven) vlees van tevoren ...... bereiden.

Het ...... (gebeuren, tt) weleens dat de link van de les niet in Magister ... (verschijnen, tt).