Hoofdstuk 1 – Het weer en het klimaat - §1 Weer of klimaat? §2 De zon als motor: temperatuur

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Thema 1 – Weer en klimaat

§1 Weer of klimaat?

Hoofd- en deelvraag 

Hoofdvraag:

Hoe werken het weer en het klimaat?

Deelvraag: 

§1 Weer of klimaat?  Wat is de samenhang tussen het weer en het klimaat?

Leerdoelen

Je kent vijf belangrijke weerelementen en herkent deze in een weerbericht of op een weerkaart.

Je kunt beschrijven hoe meteorologen een weersverwachting maken.

Je kunt uitleggen wat de gevolgen zijn van te veel uv-straling op je huid.

Je kunt uitleggen waarom in een weersverwachting vaak ook de zonkracht (uv-index) wordt genoemd.

Je kunt het verband uitleggen tussen de bewolkingsgraad en de zonkracht (uv-index).

Je kunt overeenkomsten en verschillen noemen tussen weer en klimaat.

Je kunt een klimaatgrafiek aflezen.

Je kunt het verband uitleggen tussen de gemiddelde temperatuur in de warmste en koudste maand, de gemiddelde hoeveelheid neerslag in een jaar en de planten en dieren die voorkomen in een gebied.

Leerdoelen

Je kunt vijf klimaatfactoren noemen en beschrijven.

Je kunt van elke klimaatfactor uitleggen hoe deze de gemiddelde temperatuur en neerslag in een gebied beïnvloedt.

Je kunt uitleggen hoe de gesteldheid van het aardoppervlak, de afstand tot zee en de aanvoer van warmte, koude of vochtigheid van elders door wereldwijde wind- en oceaanstromen met elkaar samenhangen.

Je kunt aan de hand van een kaart of een voorbeeld benoemen welke klimaatfactoren in een gebied een rol spelen.

Wat moet je kunnen

Je kunt antwoord geven op de deelvraag.

Je kent de volgende begrippen:

 

Je kunt de leerdoelen van deze paragraaf behalen.

Je hebt in deze paragraaf geen vaardigheden geoefend.

atmosfeer

bewolking

bewolkingsgraad

breedteligging

gesteldheid van het aardoppervlak

hoogteligging

klimaat

zonkracht

klimaatfactor

luchtdruk

neerslag

temperatuur

uv-straling

weer

weerelement

wind

Terugblik vorige lessen

Wat weet je nog van energiebronnen?

Wat weten jullie over Energie?

Wat weet je al over weer en klimaat?

Wat weten jullie over Energie?

Wat is het verschil tussen weer en klimaat?

1. Weer gaat over een langere periode, klimaat over een bepaald moment.
2. Weer speelt zich af in de atmosfeer, klimaat niet.
3. Weer gaat over een kort moment, klimaat over een langere periode.
4. D. Weer wordt bepaald door de gemiddelde temperatuur, klimaat door UV-straling.

Welke weerelementen worden gebruikt om het weer te beschrijven?

1. Temperatuur, UV-straling, zonkracht.
2. . Temperatuur, neerslag, luchtdruk, wind, bewolkingsgraad.
3. Luchtdruk, bewolkingsgraad, UV-straling
4. Zonlicht, neerslag, klimaatgrafiek, wind.

Wat geeft de UV-index (1-8) aan?

1. De hoeveelheid uv-straling in het zonlicht die de aarde bereikt.
2. De hoeveelheid neerslag die wordt verwacht.
3. De gemiddelde temperatuur van een gebied.
4. De gemiddelde bewolkingsgraad in een maand.

Wat gebeurt er met de gemiddelde temperatuur als je verder van de evenaar af gaat?

1. De gemiddelde temperatuur stijgt.
2. De gemiddelde temperatuur daalt.
3. De temperatuur blijft constant.
4. Het hangt af van de hoogte boven zeeniveau.

Toelichting: Dit komt door de breedteligging: verder van de evenaar ontvangt een gebied minder directe zonnestralen, wat leidt tot lagere temperaturen.

Waarom heeft de afstand tot zee invloed op het klimaat?

1. Water warmt sneller op en koelt sneller af dan land.
2. De zee houdt windstromen tegen.
3. De ligging van de zee bepaalt de breedteligging.
4. Water warmt langzamer op en koelt langzamer af dan land.

Toelichting: Dit zorgt ervoor dat gebieden dichtbij zee minder extreme temperaturen hebben, wat gunstig is voor een gematigd klimaat. Een nadeel kan echter zijn dat dit de luchtvochtigheid verhoogt, wat ongemakkelijk kan zijn.

Hoe kan de aanvoer van warmte, koude of vocht van elders plaatsvinden?

1. Door breedteligging.
2. Door hoogteverschillen.
3. Door wereldwijde wind- en oceaanstromingen.
4. Door de gesteldheid van het aardoppervlak.

oelichting: Dit is een belangrijke factor voor het klimaat, omdat het gebieden onverwacht warmer, kouder of vochtiger kan maken. Dit kan zowel positief zijn, zoals milde winters door warme stromingen, als negatief, zoals koufronten die plotseling invallen.

Maken en Bespreken

Maken in de les: op 1.1: op 1, 2, 3

Huiswerk: 4,5, 6

nog controleren

Aanpassen!

Thema 1 – Weer en klimaat

§2 De zon als motor: temperatuur

Hoofd- en deelvraag 

Hoofdvraag:

Hoe werken het weer en het klimaat?

Deelvraag: 

§2 De zon als motor: temperatuur

Hoe hebben breedteligging, hoogteligging en ligging aan zee invloed op de gemiddelde temperatuur?

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe meteorologen de temperatuur meten en weergeven op een kaart.

Je kunt uitleggen hoe de atmosfeer indirect door de zon, en direct door het aardoppervlak, van onderaf wordt verwarmd.

Je kunt uitleggen waarom het in de atmosfeer kouder wordt als de hoogte toeneemt.

Je kunt met behulp van de zoninvalshoek en de afstand die zonnestralen door de atmosfeer afleggen, uitleggen waarom de gemiddelde temperatuur rond de evenaar (op lage breedte) hoger is dan op hogere breedte.

Je kunt uitleggen hoe de zoninvalshoek op elke breedtegraad tijdens een jaar verandert door de schuine stand van de aardas ten opzichte van de aardbaan om de zon.

Je kunt uitleggen hoe door die steeds wisselende zoninvalshoek seizoenen ontstaan.

Je kunt verklaren waarom je in het gebied tussen de keerkringen nauwelijks iets merkt van seizoenen.

Je kunt uitleggen hoe de hoogteligging invloed heeft op de gemiddelde temperatuur van een gebied.

Je kunt uitleggen hoe de nabijheid van zee invloed kan hebben op de gemiddelde temperatuur in een gebied en welke rol warme en koude zeestromen hierin kunnen spelen.

Wat moet je kunnen

Je kunt antwoord geven op de deelvraag.

Je kent de volgende begrippen:

Je kunt de leerdoelen van deze paragraaf behalen.

Je beheerst de volgende vaardigheid: 13 Verbanden leggen.

 isotherm, schaal van Celsius, temperatuur, thermometer, zoninvalshoek.

Hoe wordt temperatuur weergegeven op kaarten?

1. Met isobaren, lijnen die gelijke luchtdruk verbinden.
2. Met isothermen, lijnen die plaatsen met een gelijke temperatuur verbinden.
3. Met temperatuurzones, gekleurde gebieden die temperatuurverschillen aangeven.
4. Met breedtegraden, die temperatuurverschillen per breedte aangeven.

oelichting: Dit is een belangrijke factor voor het klimaat, omdat het gebieden onverwacht warmer, kouder of vochtiger kan maken. Dit kan zowel positief zijn, zoals milde winters door warme stromingen, als negatief, zoals koufronten die plotseling invallen.

Waarom is de gemiddelde temperatuur lager op hoge breedte dan rond de evenaar?

1. Omdat de zoninvalshoek kleiner is en een bundel zonnestralen een groter oppervlak verwarmt.
2. Omdat het aardoppervlak op hoge breedte dichter bij de zon staat.
3. Omdat het aardoppervlak op hoge breedte minder luchtdeeltjes bevat.
4. Omdat de zon op hoge breedte altijd lager staat in de lucht.

oelichting: Dit is een belangrijke factor voor het klimaat, omdat het gebieden onverwacht warmer, kouder of vochtiger kan maken. Dit kan zowel positief zijn, zoals milde winters door warme stromingen, als negatief, zoals koufronten die plotseling invallen.

Wat veroorzaakt de seizoenen op aarde?

1. De afstand van de aarde tot de zon tijdens het jaar.
2. De schuine stand van de aardas en de zoninvalshoek die hierdoor verandert.
3. De snelheid waarmee de aarde om haar as draait.
4. De verschillen in luchtvochtigheid en neerslag gedurende het jaar.

oelichting: Dit is een belangrijke factor voor het klimaat, omdat het gebieden onverwacht warmer, kouder of vochtiger kan maken. Dit kan zowel positief zijn, zoals milde winters door warme stromingen, als negatief, zoals koufronten die plotseling invallen.

Waarom is de gemiddelde temperatuur in een gebergte lager dan op zeeniveau?

1. Omdat het aardoppervlak minder zonnestralen ontvangt in een gebergte.
2. Omdat water in gebergtes sneller afkoelt dan land.
3. Omdat de zoninvalshoek kleiner is in een gebergte.
4. Omdat er minder luchtdeeltjes zijn die warmte vasthouden.

oelichting: Dit is een belangrijke factor voor het klimaat, omdat het gebieden onverwacht warmer, kouder of vochtiger kan maken. Dit kan zowel positief zijn, zoals milde winters door warme stromingen, als negatief, zoals koufronten die plotseling invallen.

Maken en Bespreken

Maken in de les: op 1.2 : op 1, 2, 3

Huiswerk: 4,5,6  nog controleren

Aanpassen!

Maken en Bespreken

Maken in de les: op 6.4: op 1, 2, 3

Huiswerk: 4,5

Aanpassen!

Wat heb je vandaag geleerd. Noem 3 dingen

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃

Volgende les

Weer en Klimaat 

Hoofdvraag: wat is de toekomst van duurzame energie in Brazilië?

§3 De zon als motor: luchtdruk en wind

§4 De zon als motor: neerslag