4.1 Ontwikkeling van het leven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

lesdoelen:

• Je weet uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen.
• Je kunt het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.
• Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen

planning:

1. Cheeseburger-muis
2. bestuderen bs1
3. uitleg
   
4. verwerken
   
5. afluiting

4.1 Ontwikkeling van het leven

Cheeseburger-muis (10 min)

bestuderen bs1 (15 min)

uitleg + filmpjes (35 min)

verwerken (20 min)

afsluiting (5)

lesdoelen:

• Je weet uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen.
• Je kunt het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.
• Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen

planning:

1. Cheeseburger-muis
2. bestuderen bs1
3. uitleg
   
4. verwerken
   
5. afsluiting

Oriëntatie 

Lees 'de cheeseburger-muis' en 

maak de bijbehorende opdrachten (blz 8-9).

Klaar? Lees bs1 door. 

Maak een begrippenlijst van 

begrippen die nieuw voor je zijn.

lesdoelen:

• Je weet uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen.
• Je kunt het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.
• Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen

planning:

1. Cheeseburger-muis
2. bestuderen bs1
3. uitleg + filmpjes
   
4. verwerken
   
5. afluiting

4.1 Ontwikkeling van het leven

Binas 94A: "Geologische tijdrekening"

Miller-Urey experiment

Creeren van organische stof (o.a. suikers en aminozuren) uit een mengsel van ammoniak, methaan, water en waterdamp.

Elektrische ontladingen uit bliksem als katalysator voor chemische evolutie.

Twee soorten 'voedsel'

• Anorganische stoffen
  stoffen met kleine moleculen. H₂O, NO₃, CO₂, PO₄, etc.
  
  
• Organische stoffen:
  stoffen die door organismen zijn gemaakt. Ingewikkelde grote moleculen, bevatten vaak C, H en O. bijv. glucose  C₆H₁₂O₆

CO₂: schakel tussen anorganische en organische moleculen

           anorganisch                          anorganisch     organisch 

Organisch of anorganisch?

Anorganisch

Organisch

Eiwit

NaCl

Glucose

DNA

Zuurstof

wat is ook alweer heterotroof?

1. verbruikt geen CO2 en stoot wel uit
2. kan uit anorganische stoffen organische stoffen maken
3. kan niet uit anorganische stoffen organische stoffen maken
4. heeft zuurstof nodig

Zijn mensen autotroof of heterotroof?

1. Autotroof
2. Heterotroof

Eerste levende cellen

Zelforganistie van organische stoffen uit oersoep.

Of in de buurt van black smokers

Prokaryoot vs Eukaryoot

Prokaryoten en Eukaryoten 

Pro = voor....Voordat er kernen waren

Karyon = Kern

Eu=  Echt

prokaryoten = zonder kern

eukaryoten = met kern.                                                  

Endosymbiose theorie

Cyanobacterien

bijzonderheden:

foto-autotroof

stikstofbinders

toxisch

groeien vooral in warm, vervuild, zuurstofarm water

chlorofyl is

1. een celorganel
2. een groen pigment
3. een ander woord voor chloroplast
4. een plastide

ENDOSYMBIOSETHEORIE: ontstaan van eukaryoten (cellen met een celkern, dubbele membranen en organellen) binas tabel 94C

Sleep de gele kaders in de juiste volgorde in de rode kaders. 

Meercelligheid

Ontstaan celkern

Ontstaan celmembraan

Ontstaan mitochondriën

Ontstaan chloroplasten

7

Ordening op basis van

- celwand

- celtype: prokaryoot of eukaryoot

- eencellig / meercellig

- autotroof / heterotroof

- vorm

Binas 78: "De vier rijken"

Tot welk domein behoort
deze cel?

1. Planten
2. Dieren
3. Prokaryoot
4. Eukaryoot

verder onderverdelen:

ezelsbruggetje:

Leven

DR Scheikunde OF geschiedenis

DR SK OF GS

Rijke Stinkerds Krijgen Op Familiefeesten Grote Stukken Rosbief

Binaire naamgeving

Soorten krijgen een wetenschappelijke naam: de binaire naamgeving.

• Geslachtsnaam en soortaanduiding
• Geslachtsnaam is voorop, met grote letter
• Soortaanduiding is achterop, met kleine letter.

Bijvoorbeeld: Ursus arctos (bruine beer)

Prokaryoot of eukaryoot?

1. prokaryoot
2. eukaryoot

Een eukaryoot: Wat is waar?

1. Is klein ten opzichte van een prokaryoot
2. Heeft altijd een celwand
3. Bevat complexe celstructuren
4. Het DNA ligt los in de cel

Autotroof

Heterotroof 

Prokaryoot, kan hetero- of autotroof zijn. 

Geen celwand, heterotroof

Wel een celwand, heterotroof

Wel een celwand en celkern, autotroof

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

De Coloradokever leeft onder andere op de Aardappel (Solanum tuberosum L.), op de Tomaat (Solanum lycopersum L.) en op Bitterzoet (Solanum dulcamara L.).

Behoren deze planten tot hetzelfde genus (geslacht)? En tot dezelfde soort?

1. Alleen dezelfde soort
2. Zowel zelfde soort als geslacht
3. Alleen zelfde geslacht

Stambomen

Evolutionaire stamboom: geeft aan hoe de soorten in de tijd zijn ontstaan en welke soorten gemeenschappelijke voorouders hebben.

Waar is het celmembraan ontstaan?

1. Plaats A
2. Plaats B
3. Plaats C
4. Plaats D

Waar is de celkern ontstaan?

1. Plaats A
2. Plaats B
3. Plaats C
4. Plaats D

Waar zijn mitochondriën ontstaan?

1. Plaats A
2. Plaats B
3. Plaats C
4. Plaats D

lesdoelen:

• Je weet uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen.
• Je kunt het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.
• Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen

planning:

1. Cheeseburger-muis
2. bestuderen bs1
3. uitleg + filmpjes
   
4. verwerken
   
5. afsluiting

verwerken

Maak opdrachten 1 t/m 13

(online of in schrift)

 Binas 94 A

 Binas 94 C

herhaling?

- uitlegvideo + animatie Google classroom

versterking?

- maak een concept-map van de begrippen in bs1

uitdaging?

- maak een concept-map van de begrippen in bs1

Leerdoelen

- Je weet uit welke periode de eerste levende organimsen op aarde stammen.

-Je kunt het onstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.

-Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen

Rechts zie je de 4 rijken staan. Sleep het juiste rijk naar de bijbehorende cel.

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

Prokaryoot, kan autotroof zijn. 

Geen celwand, tussen 10-100µm lang

Wel vacuole en celkern, heterotroof

Met celkern, maakt eigen organische stoffen uit anorganische stoffen

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie