4.1 Ontwikkeling van het leven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Evolutie

4.1 Ontwikkeling van het leven

Spullen op tafel

Telefoon in het zakkie op tafel

Jas uit en over je stoel

Tas op de grond

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Wat is het genotype van
nummer 7 in de stamboom?

1. AA
2. Aa
3. aa

1. De ziekte is dominant
2. De ziekte is recessief

Bij de mens komen twee gekoppelde genen voor: A en B. Hoe groot is de kans (procenten) dat een vader en een moeder met een chromosoompatroon zoals hiernaast een kind krijgen met genotype aaBb?  

1. Door kruising van een witte slak en een zwarte slak ontstaat een F1 met erg veel nakomelingen, die voor 100% uit grijze slakken bestaat.
De F1 wordt onderling doorgekruist.
a. Hoeveel procent van de grijze slakken in de F2 is homozygoot?
b. Hoeveel procent van de homozygote slakken in de F2 is wit?

Leerdoelen

• Je kunt benoemen uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen.
• Je kunt het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.
• Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen.

Binas 94A: "Geologische tijdrekening"

Miller-Urey experiment

Creeren van organische stof (o.a. suikers en aminozuren) uit een mengsel van ammoniak, methaan, water en waterdamp.

Elektrische ontladingen uit bliksem als katalysator voor chemische evolutie.

Twee soorten voedsel

• Anorganische stoffen
  stoffen met kleine moleculen. H₂O, NO₃, CO₂, PO₄, etc.
  
  
• Organische stoffen:
  stoffen die door organismen zijn gemaakt. Ingewikkelde grote moleculen, bevatten vaak C, H en O. bijv. glucose  C₆H₁₂O₆

Organisch of anorganisch?

Anorganisch

Organisch

Eiwit

NaCl

Glucose

DNA

Zuurstof

wat is ook alweer heterotroof?

1. verbruikt geen CO2 en stoot wel uit
2. kan uit anorganische stoffen organische stoffen maken
3. kan niet uit anorganische stoffen organische stoffen maken
4. heeft zuurstof nodig

Zijn mensen autotroof of heterotroof?

1. Autotroof
2. Heterotroof

Eerste levende cellen

Zelforganistie van organische stoffen uit oersoep.

Of in de buurt van black smokers

Prokaryoot vs Eukaryoot

Prokaryoten en Eukaryoten 

Pro = voor....Voordat er kernen waren

Karyon = Kern

Eu=  Echt

prokaryoten = zonder kern

eukaryoten = met kern.                                                  

ENDOSYMBIOSETHEORIE: ontstaan van eukaryoten (cellen met een celkern, dubbele membranen en organellen) binas tabel 94C

Cyanobacterien

bijzonderheden:

foto-autotroof

stikstofbinders

toxisch

groeien vooral in warm, vervuild, zuurstofarm water

Endosymbiose theorie

Sleep de gele kaders in de juiste volgorde in de rode kaders. 

Meercelligheid

Ontstaan celkern

Ontstaan celmembraan

Ontstaan mitochondriën

Ontstaan chloroplasten

Ordening op basis van

- celwand

- celtype: prokaryoot of eukaryoot

- eencellig / meercellig

- autotroof / heterotroof

- vorm

Binas 78: "De vier rijken"

Tot welk domein behoort
deze cel?

1. Planten
2. Dieren
3. Prokaryoot
4. Eukaryoot

verder onderverdelen:

ezelsbruggetje:

Leven

DR Scheikunde OF geschiedenis

DR SK OF GS

Rijke Stinkerds Krijgen Op Familiefeesten Grote Stukken Rosbief

Binaire naamgeving

Soorten krijgen een wetenschappelijke naam: de binaire naamgeving.

• Geslachtsnaam en soortaanduiding
• Geslachtsnaam is voorop, met grote letter
• Soortaanduiding is achterop, met kleine letter.

Bijvoorbeeld: Ursus arctos (bruine beer)

Prokaryoot of eukaryoot?

1. prokaryoot
2. eukaryoot

Een eukaryoot: Wat is waar?

1. Is klein ten opzichte van een prokaryoot
2. Heeft altijd een celwand
3. Bevat complexe celstructuren
4. Het DNA ligt los in de cel

Autotroof

Heterotroof 

Prokaryoot, kan hetero- of autotroof zijn. 

Geen celwand, heterotroof

Wel een celwand, heterotroof

Wel een celwand en celkern, autotroof

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

De Coloradokever leeft onder andere op de Aardappel (Solanum tuberosum L.), op de Tomaat (Solanum lycopersum L.) en op Bitterzoet (Solanum dulcamara L.).

Behoren deze planten tot hetzelfde genus (geslacht)? En tot dezelfde soort?

1. Alleen dezelfde soort
2. Zowel zelfde soort als geslacht
3. Alleen zelfde geslacht

Rechts zie je de 4 rijken staan. Sleep het juiste rijk naar de bijbehorende cel.

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

Nabespreken

• Je kunt benoemen uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen.
• Je kunt het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.
• Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen.

Huiswerk

Leren en maken 4.1