Havo 2 - Grammatica woordsoorten herhaling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica woordsoorten jaar 2 havo

Welke woordsoorten hebben we behandeld?

De toets gaat over:

- Zelfstandig naamwoord (zn)

- Bepaald en onbepaald lidwoord (blw en olw)

- Bijvoeglijk naamwoord (bn)

- Zelfstandig werkwoord (zww)

- Koppelwerkwoord (kww)

- Hulpwerkwoord (hww)

- Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

- Vragend voornaamwoord (vr. vnw)

- Voorzetsel (vz)

- Bijwoord (bw)

- Persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw)

- Bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

- betrekkelijk voornaamwoord (betr. vnw)

- Telwoord (telw)

- Voegwoord (vgw)

Wat is het zelfstandig naamwoord in deze zin?

Ik kan hem wel achter het gordijn plakken.

Zelfstandig naamwoord (zn)

Een zn is een mens, dier, plant, ding of gevoel: leraar, Max, luipaard, roos, voordeur, Nijmegen, woede. 

Meestal kun je voor een zelfstandig naamwoord de, het of een zetten (het hok, een hok).

Ook hebben zelfstandige naamwoorden vaak een verkleinvorm en meervoudsvorm (het hokje, de hokken).

Tip: om te onthouden wat onder zelfstandige naamwoorden valt, kun je denken aan MeDIPlaDi: Me nsen Di eren Pla atsen Di ngen

Wat zijn de bepaalde en onbepaalde lidwoorden (olw en blw)?

Bepaald en onbepaald lidwoord (olw en blw)

- Lidwoorden: de, het, een horen bij een zelfstandig naamwoord: de bank, het kind, een huis.

Bepaalde lidwoorden: de en het

Onbepaald lidwoord: een 

Wat is het bijvoeglijk naamwoord (bn) in deze zin?

Dat dikke boek ga ik echt nooit lezen!

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Bijvoeglijke naamwoorden zeggen iets over een zelfstandig naamwoord. Meestal staat een bijvoeglijk naamwoord direct voor het zelfstandig naamwoord. Soms staat het achter het zelfstandig naamwoord waar het iets van zegt: 

de ijzeren deur, een heel dure auto; het schip was erg roestig.

Er zijn ook bn. die een materiaal aanduiden: stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden. Ze eindigen bijna altijd op -en.

vb.: een gouden ring, een houten stoel, maar een plastic tas

Wat is het zelfstandig werkwoord in deze zin?

Jaap schildert de muur geel.

En wat is het zelfstandig werkwoord in deze zin?

In de woonkamer wil de schoonmaakster de tegels goed gaan reinigen.

1. wil
2. goed
3. gaan
4. reinigen

Zelfstandig werkwoord (zww)

-  Hoort bij een werkwoordelijk gezegde

- Geeft aan wat er gebeurt in de zin

- Is een werkwoord met betekenis

Staat er maar 1 werkwoord in de zin? Dan altijd zww! 

Het zww staat aan het einde van de zin als er meerdere werkwoorden in staan.

Wat is het koppelwerkwoord in deze zin?

Yassir wil later automonteur worden.

Koppelwerkwoord (kww)

-  Is een vorm van de ww: zijn , worden, lijken, blijken, blijven, schijnen

- Geeft aan wat je bent of wordt

- Is het ww. deel van het naamwoordelijk gezegde

Hoort er maar 1 werkwoord bij het ng? Dan altijd kww! 

Het kww vind je aan het einde van de zin als er meerdere werkwoorden in staan.

Wat is het hulpwerkwoord (hww) in deze zin?

Ik heb me gisteren enorm verveeld.

Wat zijn de hww in deze zin?

Door wie zal de volgende editie van dit programma worden gepresenteerd?

Hulpwerkwoord (hww)

Als je het zelfstandig of koppelwerkwoord hebt gevonden, dan betekent dat dat de overige werkwoorden in de zin allemaal een hulpwerkwoord zijn. Ze 'helpen' er een goede zin van te maken.

Voorbeeld:

De tuinman wil (hww) morgen meerdere bomen gaan (hww) planten (zww).

De vrouw is (hww) moeder van een achtling geworden (kww)

Wat zijn de vier vragende voornaamwoorden? (vr. vnw)

Vragend voornaamwoord (vr. vnw)

Er zijn 4 vragende voornaamwoorden:

wie, wat, welk(e), wat voor (een)

Ze staan meestal aan het begin van een vraag:

Wat ga jij in de voorjaarsvakantie doen?

 Ze kunnen ook staan aan het begin van een zin die gemaakt is van een vraag:

Ik vraag met af wat ik in de voorjaarsvakantie ga doen.

Wat is het aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw) in deze zin?

Dat meisje vind ik echt niet aardig.

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Aanwijzende voornaamwoorden wijzen iets/iemand aan: deze, die, dit, dat, zulk(e), zo’n, dergelijk(e). 

!Let op: die/dat zijn alleen aanw. vnw. als je ze kunt vervangen door deze/ dit. Anders horen ze bij de betrekkelijke voornaamwoorden: 

die, dat, wie en wat

Voorbeeld:

Deze Franse film is spannender dan die Engelse.

Dergelijke toetsen vind ik makkelijker dan zulke toetsen.  

Wat zijn aanw.vnw in deze zin?

De kleur van die grote auto vind ik minder mooi dan de kleur van die kleine.

Wat is een voorzetsel?

1. Naast
2. Op
3. Wegens
4. Tijdens

Voorzetsel (vz)

Voorzetsels geven meestal een plaats aan (in, op, naast, bij, tussen, voor, enz.) een tijd (gedurende, onder, tijdens, in, voor, na, sinds, enz.) of een reden (vanwege, wegens, om, door, enz.): in Arnhem (plaats); onder de les (tijd); wegens een ongeluk (reden).

Je kunt het ook vaak gebruiken met de kast of het feest: 

op de kast, naast de kast, tijdens het feest, door het feest. 

Voorzetsel (vz)

Woord dat aangeeft waar, wanneer of waarom iets of iemand iets doet.

Ezelsbruggetje: de kast, het feest.

Let op: delen van werkwoorden (uitleggen, opschrijven), noem je geen voorzetsel: ik leg het uit, ik schrijf het op.

Wat zijn voorzetsels in deze zin?

Ik vond dat verstopte geld in de kast, onder de boeken die oma na had gelaten.

Noem een voorbeeld van een bijwoord (bw).

Bijwoorden (bw) (1)

Bijwoorden kunnen van alles aangeven:

Tijd: morgen, vandaag

Plaats: er, hier, daar

Tegenstelling: daartegenover, echter, ook

Reden/oorzaak: daarom, hierdoor.

Zekerheid: absoluut, vast, zeker enz.

Onzekerheid: misschien, vermoedelijk enz.

Ontkenning: niet, nooit, enz.

De vraagwoorden als: waar, waarmee, wanneer, hoe enz. zijn ook bijwoorden

Bijwoorden (2)

Tip:

Gebruik ‘zoenen’ om te kijken of je te maken hebt met een bijwoord:

Zoenen? Graag, niet, altijd, onmiddellijk, morgen, misschien, absoluut enz. 

Bijwoorden (3)

Bijwoorden kunnen ook iets vertellen over:

Een werkwoord (de auto rijdt hard)

Een bijvoeglijk naamwoord (de erg mooie film)

Een ander bijwoord (de film was heel erg mooi)

Wat zijn de bijwoorden in deze zin?

Ik mocht gisteren de zorgvuldig opgeknapte kunstwerken bekijken.

Noem een voorbeeld van een bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

Bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

Een bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is. Het bezit staat er altijd direct achter :

  mijn fiets, hun vorige buren.

Staat het voornaamwoord achter het bezit en staat er het woordje van voor, dan is het geen bezittelijk, maar een persoonlijk voornaamwoord: die nieuwe fiets van mij.
Mij is hier een pers.vnw. 

Persoonlijk voornaamwoord (pers. vnw)

Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon of een groep personen, zonder ze bij naam te noemen.

Tip: vervang de persoonlijke voornaamwoorden door je eigen voornaam als je het niet zeker weet. Kun je het niet vervangen door een naam? Dan is het dus geen persoonlijk voornaamwoord!

Wat zijn de persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden in deze zin?

Mijn fiets is veel mooier dan die van jou.

Noteer de telwoorden in deze zin:

Sinds de opening in 2006 zijn er al veel mensen geweest die wat kleding in deze winkel hebben gekocht.

Telwoord (telw)

Een telwoord geeft een hoeveelheid (hoofdtelwoord) of een volgorde, een plaats in een rij (rangtelwoord) aan. 

Een bepaald telwoord geeft een precieze hoeveelheid/plaats aan. Bij een onbepaald telwoord blijft dat onduidelijk.

Voorbeelden:

zes, twaalf, 2000, veel, enkele, sommige, eerste, dertiende, laatste, zoveelste, middelste.

Wat is het voegwoord in deze zin?

Ik kan goed koken, maar alleen met behulp van een kookboek.

1. Ik
2. maar
3. met
4. een

Voegwoord (vgw)

De voegwoorden en, of, dus, maar en want verbinden twee woorden, woordgroepen of hoofdzinnen met elkaar:

Pizza of hamburgers

De zware training en de moeilijke wedstrijd

Ik spaar voor een tent, want ik ga kamperen

Voegwoord (vw)

Met de overige voegwoorden verbind je hoofdzin met bijzin:

De trein is ontspoord(hz), nadat op het spoor een kei was neergelegd(bz).

Een voegwoord staat vaak na de komma, maar dat hoeft niet!

Ik ga naar het strand, tenzij het geen mooi weer is.

Als het mooi weer is, ga ik lekker naar het strand.

Noteer het voegwoord (vgw) in deze zin:

Pak je een paraplu voordat je naar buiten gaat?