Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica H5

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Deze les

Nodig: LessonUp en Nieuw Nederlands 

- uitleg en oefenen in LessonUp 

- opdrachten uit het boek

- lezen/boekverslag 

Hoofd- en bijzin

Een samengestelde zin is opgebouwd uit twee of meer zinnen (deelzinnen). Hij bevat twee of meer werkwoordgroepjes. Elk werkwoordgroepje geeft een deelzin aan: een hoofdzin of een bijzin.

Voorbeeld:

Ik ga dit romantische boek lezen, omdat mijn vriendin het mij heeft gegeven.

De woorden ‘ga’ en ‘lezen’ vormen samen een werkwoordgroepje en de woorden ‘heeft’ en ‘gegeven’ ook.

Een enkelvoudige zin bevat één werkwoordgroepje.

Voorbeeld: 

Ik ga dit romantische boek lezen.

De woorden ‘ga’ en ‘lezen’ vormen samen een werkwoordgroepje, want ze horen bij elkaar.

Een enkelvoudige zin bevat één werkwoordgroepje.

Voorbeeld: 

Ik ga dit romantische boek lezen.

De woorden ‘ga’ en ‘lezen’ vormen samen een werkwoordgroepje, want ze horen bij elkaar.

Oefenen maar

Er volgen 5 zinnen waarvan je moet zeggen of ze enkelvoudig of samengesteld zijn

Marieke zit op de bank terwijl Maarten opruimt.

1. samengestelde zin
2. enkelvoudige zin

De boze jongen kan zich nu niet meer inhouden.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Hij wacht niet langer af en pakt zijn spullen in.

1. samengestelde zin
2. enkelvoudige zin

Zijn liefhebbende vriendin blijkt er een andere man op na te houden.

1. Samengestelde zin
2. Enkelvoudige zin

Netflix is de enige afleiding voor het luie meisje dat op de bank zit.

1. samengestelde zin
2. enkelvoudige zin

Ezelsbruggetje

Als je het lastig vindt om te bepalen hoeveel werkwoordgroepjes er in een zin staan, kun je ook het aantal persoonsvormen tellen. Bij één persoonsvorm is de zin enkelvoudig, bij twee of meer persoonsvormen is de zin samengesteld. Het aantal persoonsvormen geeft dan het aantal deelzinnen aan.

Hoofdzin of bijzin

Een hoofdzin is zonder bijzin of andere hoofdzin ook een goede zin. De woorden staan op de goede plek.

Een bijzin is zonder hoofdzin geen goede zin. De woorden staan niet op de goede plek.

Woorden toevoegen 

Je kunt een hoofdzin en bijzin ook herkennen door te kijken of er woorden tussen de woorden van een woordgroepje staan of kunnen staan (bijvoorbeeld ‘morgen’ of ‘niet’). Als dit niet kan, dan is de deelzin een bijzin. Als dit wel kan, dan is de deelzin een hoofdzin.

Oefenen maar

Er volgen 4 zinnen waarvan je moet aangeven hoe de structuur is:

- hoofdzin + hoofdzin

- hoofdzin + bijzin

- bijzin + hoofdzin

Wat is de juiste structuur van deze zin?

Yorick moet zich haasten, maar de trein van tien over zeven redt hij nog net.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin+ hoofdzin

Wat is de juiste structuur van deze zin?

Toen er duiven in haar tuin broedden, heeft Masha elke dag een foto van het nest gemaakt.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin+ hoofdzin

Wat is de juiste structuur van deze zin?

Wist je dat je met rivierzand veel stevigere zandkastelen kunt bouwen dan met strandzand?

1. hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin+ hoofdzin

Wat is de juiste structuur van deze zin?

Omdat luiaards een trage stofwisseling hebben, hoeven ze maar één keer per week naar de grond voor hun behoefte.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin+ hoofdzin

Oefenen maar

Probeer zelf een zin te bedenken

Een samengestelde zin kan ook bestaan uit drie zinnen, bijvoorbeeld volgens de structuur: hoofdzin + hoofdzin + bijzin, zoals:
Rioolbuizen liggen vrij diep onder de grond, want ze moeten een beetje aflopen, zodat het vieze rioolwater goed blijft stromen.

Maak zelf een zin met de volgende structuur:
bijzin + hoofdzin + hoofdzin

Vragen?

Aan de slag

Blz. 148 en 149

Opdracht 1 t/m 3

Klaar?

Lezen/ boekverslag 

Nederlands 

Klaarleggen: huiswerk en Nieuw Nederlands 

Deel 1. Afronden grammatica zinsdelen

• Huiswerk nakijken
•  8 oefenzinnen in schrift 

Deel 2. Spelling werkwoorden (blz. 156) 

Nakijken huiswerk 

Noteer de antwoorden in je schrift

Noteer de antwoorden in je schrift

Spelling werkwoorden 

Bladzijde 156

Theorie doorlezen

Maak opdracht 1 t/m 4

* spellingregels op blz. 260

* theorie blz. 126 voor opdracht 2 en 3