enkelvoudige en samengestelde zinnen les 6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

enkelvoudige en samengesteld zinnen

Starten met lezen

Theorie

In teksten kunnen enkelvoudige en samengestelde zinnen staan. Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm.

Als je twee enkelvoudige zinnen aan elkaar plakt, krijg je een samengestelde zin. Een samengestelde zin heeft twee persoonsvormen.

apps.noordhoff.nl

Een enkelvoudige zin bevat één werkwoordgroepje.

Voorbeeld: 

Ik ga dit romantische boek lezen.

De woorden ‘ga’ en ‘lezen’ vormen samen een werkwoordgroepje, want ze horen bij elkaar.

Een enkelvoudige zin bevat één werkwoordgroepje.

Voorbeeld: 

Ik ga dit romantische boek lezen.

De woorden ‘ga’ en ‘lezen’ vormen samen een werkwoordgroepje, want ze horen bij elkaar.

Een samengestelde zin is opgebouwd uit twee of meer zinnen (deelzinnen). Hij bevat twee of meer werkwoordgroepjes. Elk werkwoordgroepje geeft een deelzin aan: een hoofdzin of een bijzin.

Voorbeeld:

Ik ga dit romantische boek lezen, omdat mijn vriendin het mij heeft gegeven.

De woorden ‘ga’ en ‘lezen’ vormen samen een werkwoordgroepje en de woorden ‘heeft’ en ‘gegeven’ ook.

Marieke zit op de bank terwijl Maarten opruimt.

1. samengestelde zin
2. enkelvoudige zin

De boze jongen kan zich nu niet meer inhouden.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Hij wacht niet langer af en pakt zijn spullen in.

1. samengestelde zin
2. enkelvoudige zin

Zijn liefhebbende vriendin blijkt er een andere man op na te houden.

1. Samengestelde zin
2. Enkelvoudige zin

Netflix is de enige afleiding voor het luie meisje dat op de bank zit.

1. samengestelde zin
2. enkelvoudige zin

Ezelsbruggetje

Als je het lastig vindt om te bepalen hoeveel werkwoordgroepjes er in een zin staan, kun je ook het aantal persoonsvormen tellen. Bij één persoonsvorm is de zin enkelvoudig, bij twee of meer persoonsvormen is de zin samengesteld. Het aantal persoonsvormen geeft dan het aantal deelzinnen aan.

Hoofdzin of bijzin

Een hoofdzin is zonder bijzin of andere hoofdzin ook een goede zin. De woorden staan op de goede plek.

Een bijzin is zonder hoofdzin geen goede zin. De woorden staan niet op de goede plek.

Woorden toevoegen 

Je kunt een hoofdzin en bijzin ook herkennen door te kijken of er woorden tussen de woorden van een woordgroepje staan of kunnen staan (bijvoorbeeld ‘morgen’ of ‘niet’). Als dit niet kan, dan is de deelzin een bijzin. Als dit wel kan, dan is de deelzin een hoofdzin.

Voorbeeld

Mijn beste vriendin heeft (morgen) alweer (niet) op haar telefoon gekeken        , want ze is (morgen) (niet) nieuwsgierig geworden naar haar moeders reactie       .

Mijn beste vriendin heeft (morgen) alweer (niet) op haar telefoon gekeken      , omdat ze nieuwsgierig is geworden naar haar moeders reactie      .

hoofdzin

hoofdzin

hoofdzin

bijzin

In de laatste zin kan er geen ‘morgen’ of ‘niet’ tussen de werkwoorden ‘is’ en ‘geworden’ komen te staan.

Voegwoorden

Voegwoorden plakken deelzinnen aan elkaar.

Noem voegwoorden

Voegwoorden

In een samengestelde zin staat ook een voegwoord: een woord waarmee je de zinnen aan elkaar plakt. Voegwoorden zijn bijvoorbeeld: en, terwijl, omdat, zodat, nadat, als, toen, want, maar, of, dus.

Vaak staat het voegwoord tussen de twee zinnen, maar het kan ook vooraan staan.

Voorbeeld

Ik ga dit romantische boek lezen       , want mijn vriendin heeft het mij gegeven         .

Ik ga dit romantische boek lezen       , omdat mijn vriendin het mij heeft gegeven       .

hoofdzin

hoofdzin

hoofdzin

bijzin

Cursus 5 paragraaf 4

Opdracht 1 gezamenlijk.

Opdrachten 2 t/m 4 alleen.

Klaar dan slimleren