Inleiding recht P1 - H1

• Recht
• MBO
• Studiejaar 1

Inleiding recht

Onderwijsperiode 1

Legal, Insurance & HR Services Specialist

Als Juridisch & HR Specialist weet jij alles over rechten op mbo-niveau. Jij helpt bij juridische vraagstukken. Jij weet alles over het toepassen van wet- en regelgeving op verschillende terreinen, zoals juridisch zaken, personeelszaken, bancaire zaken en verzekeringen. Je werkt met interne en externe klanten en bereidt adviezen voor in opdracht van je leidinggevende of een opdrachtgever.

Wat brengt jou hier?

Werkwijze

Voor het vak Inleiding recht heb je het volgende nodig:

1. Het Basisboek Juridisch 2022 (licentie via Boom Beroepsonderwijs);

2. De MBO wettenbundel editie 2024-2025;

3. Laptop;

4. Schrift en pen.

Hoofdstuk 1 Wat is recht?

Leerdoelen van dit hoofdstuk:

- Je kunt een omschrijving geven van het recht.

- Je kunt het doel van het recht beschrijven.

- Je kunt het verschil uitleggen tussen regels en rechtsregels.

- Je kunt de vijf rechtsgebieden benoemen en omschrijven.

- Je kunt de functies van het recht beschrijven.

- Je kunt het verschil tussen een natuurlijk persoon en een rechtspersoon herkennen.

Maar eerst: wettenbundel!

Hoe werkt een wettenbundel?

Hoe schrijf je een wetsartikel? 
Artikelnummer, lid, sub en boek

Even starten met: 

Wanneer ben je meerderjarig volgens de wet? 

In welk wetsartikel staat dat in het wetboek omschreven?

Opdracht: Wat mag je al?

1. Bekijk de leeftijdsladder op: https://www.kinderrechten.nl/jeugd/leeftijdsladder/?age=18-jaar

2. Beantwoord opdracht 5 (pag. 23 in het boek).

www.kinderrechten.nl

Omschrijving van het recht

Het begrip ‘recht’ heeft twee betekenissen:

1. recht als aanspraak (‘Ik heb recht op’). Het recht in deze betekenis gaat over iets wat je mag of wat je toekomt. 
2. recht als geheel van regels.

Het recht is het geheel van regels dat op een bepaald moment geldt in een samenleving. De regels zijn eerlijk en rechtvaardig, maar dit hangt wel af van de normen en waarden van een samenleving in een bepaalde tijd. Waarden geven aan wat mensen belangrijk vinden, de normen zijn die regels die daarbij horen. Als de waarden en normen veranderen, dan verandert het recht ook

Wat vind jij belangrijke waarden?

Laat de studenten nadenken over hun eigen waarden en normen. Wat vinden zij belangrijk? Kies er eentje uit en zoek op of daar een wet over bestaat (bijvoorbeeld dat je niet mag stelen etc.) 

In welke situatie hebben jullie te maken gehad met recht?

Maak opdracht 2: (pag. 22 van het boek)

Rechtsregels

Niet alle regels zijn rechtsregels. Wat maakt een regel een rechtsregel?

Drie kenmerken: 

1. zijn gemaakt door de overheid

2. gelden voor iedereen

3. bij overtreding kun je naar de rechter

Gewone regel of rechtsregel?
Je mag niet door rood rijden

1. gewone regel
2. rechtsregel

Gewone regel of rechtsregel?
Bij ernstig wangedrag tijdens een voetbalwedstrijd krijgt de speler een rode kaart.

1. gewone regel
2. rechtsregel

Gewone regel of rechtsregel?
In de gemeente Breda mag de container niet eerder dan 21:00 uur op de stoep worden gezet .

1. gewone regel
2. rechtsregel

Waarom zijn er rechtsregels?

* Georganiseerde samenleving
normatieve functie
instrumentele functie

aanvullende functie

* Rechtvaardige oplossing bij conflicten en overtredingen
geschiloplossende functie 

Georganiseerde samenleving

Verschillende soorten functies:

• Normatieve functie: uitdrukking van waarden binnen samenleving (diefstal, mishandeling, moord). Bindend voor iedereen! Bij overtreding volgt een straf.
• Instrumentele functie: overheid heeft besloten dat deze regels er moeten zijn om het gedrag van burgers te beïnvloeden (bijv, rechts rijden in het verkeer) 
• Aanvullende functie: je mag zelf afspraken maken, maar als dat niet is gelukt, dan zijn er aanvullende regels (bijvoorbeeld bij een koopovereenkomst)

Rechtvaardige oplossing bij conflicten

Het recht heeft een geschiloplossende functie als er een geschil is tussen burgers, bedrijven, organisaties of met de overheid, dan helpt het recht. 

Een rechter bepaalt of iemand gestraft mag worden, welke straf wordt opgelegd of wat de oplossing is van een bepaald conflict. 

De rechtsregel waarin staat dat je aan de rechterkant van de weg moet rijden, heeft een ........ functie

1. Normatieve
2. Instrumentele
3. Aanvullende

Personen in het recht

Natuurlijke personen en rechtspersonen

Rechtssubject: drager van rechten en plichten

Natuurlijke personen vs. rechtspersonen

Bij het recht zijn natuurlijke personen en rechtspersonen betrokken.

Natuurlijke personen: mensen van vlees en bloed die voor zichzelf handelen. Bijv.: trouwen, kopen, eigenaar zijn.

Rechtspersonen: juridische constructie die ervoor zorgt dat een bedrijf of organisatie handelingen in het recht kan verrichten. De stichting, de vereniging, de BV (besloten vennootschap) en de NV (naamloze vennootschap) zijn voorbeelden van rechtspersonen. Er zijn ook publiekrechtelijke rechtspersonen, bijv. de gemeente, de Staat, de Provincie.

Natuurlijke en rechtspersonen kunnen dus handelen in het privaatrecht. Ze kunnen eigenaar zijn van een stuk grond, koopovereenkomsten sluiten en werknemers aannemen.

Natuurlijke personen

bestaan door verwekking / geboorte!

Gewone natuurlijke personen

Mensen van vlees en bloed die handelen voor zichzelf, bijv. kopen iets voor thuis, huren een kamer om te wonen, trouwen)

Bedrijfsmatige natuurlijke personen

Mensen van vlees en bloed (handelen alleen of samen met andere natuurlijke personen onder een bedrijfsnaam):

eenmanszaak

maatschap

vennootschap onder firma (v.o.f.)

commanditaire vennootschap (c.v.)

Rechtspersonen (bedrijven of organisaties)

Privaatrechtelijke rechtspersonen: bestaan door notariële akte van oprichting

Commerciële rechtspersonen (doel: winst maken)

Besloten vennootschap (B.V.)

Naamloze vennootschap  (N.V.)

Coöperatie (bijv. Campina)

Onderlinge waarborgmaatschappij (gericht op verzekeringsovereenkomsten)

Ideële rechtspersonen (doel: ideëel, sociaal, maatschappelijk)

Stichting

Vereniging

Publiekrechtelijke rechtspersonen: bestaan door wetgeving (en art. 2:1 BW)

Staat, Provincie, Gemeente

Waterschap

Rechtsfeiten

Gebeurtenissen, situaties en handelingen waardoor een rechtsgevolg ontstaat. Er zijn verschillende soorten rechtsfeiten:

Rechtsfeiten

Handeling door een persoon met gepland rechtsgevolg

Sommige handelingen doe je met de bedoeling (vooraf!) om dat rechtsgevolg te bereiken. Dat is heel duidelijk als je een koopovereenkomst sluit of een huurovereenkomst. Deze handelingen heten rechtshandelingen.

Handeling door een persoon zonder gepland rechtsgevolg

Er zijn ook nog handelingen die wel een rechtsgevolg hebben, maar waarbij dat rechtsgevolg niet de bedoeling was. Denk aan schade aan auto's door een aanrijding. Dat heeft – hoewel onbedoeld - wel een rechtsgevolg, namelijk dat de veroorzaker van de schade deze schade moet betalen.

Geen handeling door een persoon, wél een rechtsgevolg

Door de enkele gebeurtenis van een overlijden of van een geboorte ontstaan er rechten en plichten in het recht. Het bewust handelen van een persoon is hier niet voor nodig. Natuurlijk worden kinderen niet zomaar geboren, maar het gaat erom dat het handelen van de ouders niet bedoeld was om een gevolg in het recht te laten ontstaan.

Wat voor soort rechtsfeit?
Jij laat per ongeluk de laptop vallen van een medestudent

1. rechtshandeling
2. handeling zonder gepland rechtsgevolg
3. geen handeling, wel rechtsgevolg

Wat voor soort rechtsfeit?
Jij slaat een arbeidsovereenkomst voor een bijbaantje bij de Jumbo.

1. rechtshandeling
2. handeling zonder gepland rechtsgevolg
3. geen handeling, wel rechtsgevolg

Rechtsgebieden

Vijf rechtsgebieden:

1. Burgerlijk recht

2. Staatsrecht

3. Strafrecht

4. Bestuursrecht

5. Internationaal recht

Burgerlijk recht

• Ook wel civiel recht of privaatrecht genoemd;
• Beschrijft de zakelijke en familierelaties in het recht tussen natuurlijke personen en rechtspersonen (BV, NV, stichting en vereniging);
• Bestaat uit:

1.  Vermogensrecht 
   
2. Personen- en familierecht
3. Rechtspersonenrecht 

Vermogensrecht (privaatrecht)

Beschrijft relaties die 'op geld waardeerbaar zijn'. Dit zijn zakelijke relaties tussen personen of de zakelijke relatie van een persoon met een object.   

1. Het sluiten van een overeenkomst is een zakelijke relatie. Een overeenkomst is een juridische afspraak tussen 2 of meer personen over het leveren van een prestatie (koop- en arbeidsovereenkomst). Deze relaties tussen personen gaan over geld of je kunt er een waarde aan toekennen.

2. Als je eigenaar bent van een laptop dan bestaat er volgens het recht ook een juridische relatie tussen jou en de laptop. Aan deze relatie kun je ook een waarde toekennen. De laptop heeft immers een waarde.

Personen- en familierecht (privaatrecht)

Behalve zakelijke relaties beschrijft het burgerlijk recht ook familierechtelijke relaties: relaties tussen familieleden, ouders en kinderen, echtgenoten.

In het personen- en familierecht vind je regels over ouderschap en relaties (het huwelijk en geregistreerd partnerschap), maar ook het recht op een voor- en achternaam. 

Rechtspersonenrecht (privaatrecht)

Rechtspersonen zijn bedrijven, organisaties en instellingen die, net als mensen van vlees en bloed, zakelijke relaties met personen kunnen aangaan en eigenaar kunnen zijn

Bijvoorbeeld: Een stichting huurt gebouw voor opvang van dieren.

Staatsrecht (publiekrecht)

• Beschrijft hoe de Nederlandse staat is georganiseerd;
• Geeft regels over hoe de instanties van de overheid (het rijk, provincie en gemeente) worden gekozen of benoemd en wat hun taken en bevoegdheden zijn;
• Ook de rechten van burgers in ons land vind je in het staatsrecht (het kiesrecht)

Strafrecht (publiekrecht)

Beschrijft verboden gedragingen (gedrag) en regels voor politie en justitie bij de opsporing en veroordeling van verdachten.

Denk aan regels wanneer een verdachte mag worden aangehouden, hoe een rechtszaak verloopt en welke rechten een verdachte heeft.

Bestuursrecht (publiekrecht)

Beschrijft hoe de overheid haar bestuurstaak moet uitoefenen. In Nederland wordt dit door allerlei overheden gedaan. 

Bijvoorbeeld: het bouwen van scholen, aanleggen van wegen, afgeven van vergunningen, studiefinanciering verlenen, belasting heffen en uitkeringen toekennen.

Internationaal recht

Beschrijft de verhouding tussen Nederland en andere landen en de positie van Nederland in internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties (VN) en  de Europese Unie (EU).

Bijvoorbeeld: regels over het bewaken van onze grenzen, de vergoeding voor een vertraagde vlucht, erkennen van buitenlandse opleidingen. 

Opdrachten

1. Maak opdrachten 4, 6 en 7 uit het boek 'Basisboek Juridisch''

2. Maak SPL opdracht 316 over 'Rechtsgebieden'.