Kernzin en alineaverbanden (Op niveau 2hv)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

ver

Kernzinnen en tekstverbanden

Lesdoelen

• Kernzin
• Zins- en alineaverbanden herkennen 
• Je herkent op welke 4 manieren alinea's met elkaar verbonden worden

De kernzin

In een alinea staat bijna altijd een kernzin en deze bevat de belangrijkste informatie van de alinea:

• Vaak is de kernzin de eerste zin van de alinea. Soms de tweede of laatste zin
• De andere zinnen zijn een toelichting (uitleg of voorbeeld) bij de kernzin.

Alineaopbouw: kernzin + toelichting 

Kernzin= zin met de belangrijkste informatie van de alinea

Andere zinnen uit de alinea zijn dan uitleg of voorbeeld

Waar staat de kernzin + uitleg of voorbeeld ?

Voedselvergiftiging

(1) Wanneer er in de keuken niet hygiënisch gewerkt wordt, kunnen er bacteriën in het eten komen. (2) Denk bijvoorbeeld aan vieze vaatdoekjes op het aanrecht of het niet goed wassen van de handen voor je gaat koken.'

Wat is de kernzin + toelichting?

1. Zin 1 kernzin + zin 2 voorbeeld
2. Zin 1 kernzin + zin 2 uitleg
3. Zin 2 kernzin + zin 1 uitleg
4. Zin 2 kernzin + zin 1 voorbeeld

Waar staat de kernzin + uitleg of voorbeeld ?

Voedselvergiftiging

(1) Wanneer er in de keuken niet hygiënisch gewerkt wordt, kunnen er bacteriën in het eten komen. (2) Denk bijvoorbeeld aan vieze vaatdoekjes op het aanrecht of het niet goed wassen van de handen voor je gaat koken.'

Waar staat de kernzin?

Het alternatief gaat uit van invoering van rekeningrijden en het beperkt uitbreiden van capaciteit. In dit alternatief wordt het autoverkeer flink beprijsd. Er komt een kilometerheffing op locaties waar files vaak optreden. Daarnaast worden de ernstigste knelpunten opgelost. Dit houdt in dat de capaciteit van de A6, de A1 en de A10-oost worden uitgebreid.

De kernzin staat...?

1. eerste zin
2. tweede zin
3. in het midden
4. laatste zi

Waar staat de kernzin? En de rest is toelichting (uitleg)

Het alternatief gaat uit van invoering van rekeningrijden en het beperkt uitbreiden van capaciteit. In dit alternatief wordt het autoverkeer flink beprijsd. Er komt een kilometerheffing op locaties waar files vaak optreden. Daarnaast worden de ernstigste knelpunten opgelost. Dit houdt in dat de capaciteit van de A6, de A1 en de A10-oost worden uitgebreid.

Zins- en alineaverbanden

De zinnen staan niet zomaar in een tekst. Ze sluiten op een bepaalde manier op elkaar aan. Signaalwoorden zorgen dat je de tekststructuur begrijpt. 

Een verband tussen zinnen = zinsverband 

Een verband tussen alinea = alineaverband 

Welke alineaverbanden weet
je nog?

 7 alineaverbanden + signaalwoorden

• Uitspraak -opsomming: Ten eerste, maar ook...
• Uitspraak - tegenstelling: Maar, daarentegen...
• Uitspraak - voorbeeld: Zoals, bijvoorbeeld...
• Middel - doel: Daarmee, door middel van...
• Oorzaak - gevolg: Zodat, hierdoor...
• Uitspraak - vergelijking: Zoals, in vergelijking met...
• Uitspraak - reden: Daarom, want...
  

Uitspraak - opsomming

Lachen en tanden laten zien

Wanneer een dier zijn bek openspert en zijn tanden laat zien, hangt er nogal eens een dreiging in de lucht. Bij mensen die hun tanden bloot lachen, is er niets aan de hand. Hoe kan dat? Ten eerste laten primaten niet altijd hun tanden zien, omdat ze boos zijn. Een aap die zijn tanden op elkaar zet en zijn mondhoeken optrekt, stelt zich zelfs onderdanig op.

Waarschijnlijk is onze brede lach daarvan afgeleid. Daarnaast is aan onze mimiek, zoals de pretlichtjes in onze ogen, duidelijk te zien dat we niet dreigen, maar ook de grootste lol hebben.

(Uit: Q&A Vraag het Know How! Waarom laten we onze tanden zien als we lachen? In: Know How.)

Wat is het zinsverband met signaalwoord en hoe schrijf je dat op?

Kleine kriebelbeestjes komen al eeuwen op de aarde voor. Zo houdt de kakkerlak het al meer dan tweehonderd miljoen jaar vol. 

Uitspraak - voorbeeld

Signaalwoord: Zo

Uitspraak: Kleine kriebelbeestjes ... aarde voor. 

Voorbeeld: Zo houdt ... miljoen jaar vol. 

Wat is het verband tussen deze twee alinea's?

Verder kunnen dolfijnen mooie gebeurtenissen onthouden, hebben ze zelfinzicht en voelen ze emotionele pijn. En hun hersenomvang is relatief groter dan die van de mens. Ook kunnen ze zo’n honderd woorden leren begrijpen. Daarbij gebruiken ze net als de chimpansee gereedschap, zoals schelpen om vissen mee te vangen.
Maar het allergrootste verschil met de apen: dolfijnen denken na over de toekomst. Dat hebben de wetenschappers onlangs ontdekt.

1. opsomming
2. middel-doel
3. tegenstelling
4. oorzaak-gevolg

4 maniere alinea's verbinden

1. Signaalwoorden
2. Herhaling van een woord of woordgroep
3. Overgangszinnen met verwijzing
4. Aankondigende zin (Meestal eind alinea, zodat je weet wat je in de volgende alinea kunt verwachten)

Op welke wijze zijn deze twee alinea's verbonden?

Van alle grote planteneters, zoals olifanten, giraffen en gorilla’s, wordt bijna zestig procent met uitsterven bedreigd. Wat gebeurt er als het echt zover komt? Een internationaal team van ecologen onderzocht de gevolgen van het uitsterven van deze dieren.

Het team van ecologen onderzocht meer dan vierenzeventig soorten grote planteneters van meer dan honderd kilo. Na hun onderzoek kwamen ze met verontrustende vooruitzichten. 

Herhaling woord of woordgroep

Van alle grote planteneters, zoals olifanten, giraffen en gorilla’s, wordt bijna zestig procent met uitsterven bedreigd. Wat gebeurt er als het echt zover komt? Een internationaal team van ecologen onderzocht de gevolgen van het uitsterven van deze dieren.

Het team van ecologen onderzocht meer dan vierenzeventig soorten grote planteneters van meer dan honderd kilo. Na hun onderzoek kwamen ze met verontrustende vooruitzichten. 

Op welke wijze zijn deze twee alinea's verbonden?

Als mens kun je bijvoorbeeld tegen jezelf zeggen: ik heb wel trek in dat taartje, maar ik laat het staan, want het is van iemand anders. Een aap zal volgens Stafleu nooit op die manier zijn emoties analyseren. ‘Een chimpansee laat een taartje misschien staan als je hem een paar keer hebt gestraft. Maar als hij ermee kan wegkomen, zal hij het gebakje alsnog pakken.’ 

Dat bewijst dat een aap zijn eigen emoties dus niet kan analyseren en bestempelen als goed of fout. 

Op welke manier zijn de twee alinea's verbonden?

1. signaalwoord
2. herhaling
3. overgangszin met verwijswoord
4. aankondigende zin

Uitleg - Door een overgangszin met verwijswoord

Als mens kun je bijvoorbeeld tegen jezelf zeggen: ik heb wel trek in dat taartje, maar ik laat het staan, want het is van iemand anders. Een aap zal volgens Stafleu nooit op die manier zijn emoties analyseren. ‘Een chimpansee laat een taartje misschien staan als je hem een paar keer hebt gestraft. Maar als hij ermee kan wegkomen, zal hij het gebakje alsnog pakken.’ 

Dat bewijst dat een aap zijn eigen emoties dus niet kan analyseren en bestempelen als goed of fout. 

Op welke wijze zijn deze twee alinea's verbonden?

Het team van ecologen onderzocht meer dan vierenzeventig soorten grote planteneters van meer dan honderd kilo. Na hun onderzoek kwamen ze met verontrustende vooruitzichten. 

Allereerst hebben vleeseters geen prooien meer en neemt hun aantal af. Daarnaast wordt het landschap veel minder divers en de grond armer, omdat planteneters geen zaden of mest meer verspreiden.

Op welke manier zijn de twee alinea's verbonden?

1. signaalwoord
2. herhaling
3. overgangszin met verwijswoord
4. aankondigende zin

Uitleg - Signaalwoord

Het team van ecologen onderzocht meer dan vierenzeventig soorten grote planteneters van meer dan honderd kilo. Na hun onderzoek kwamen ze met verontrustende vooruitzichten. 

Allereerst hebben vleeseters geen prooien meer en neemt hun aantal af. Daarnaast wordt het landschap veel minder divers en de grond armer, omdat planteneters geen zaden of mest meer verspreiden.

Op welke wijze zijn deze alinea's verbonden?

De Romeinen verbeterden de Griekse belegeringswerktuigen en vonden zelf nieuwe uit. Als eerste troef zetten de Romeinen een omzoomd kamp met wachttorens op een strategische plek op om hulp en bevoorrading van buiten onmogelijk te maken. Vervolgens sneden ze de watervoorziening af door kanalen te graven, waarmee ze rivieren en waterbronnen konden omleiden.

Als dat niet hielp en honger, dorst of wanhoop de vijand niet tot de overgave dwong, zetten de Romeinen de aanval in met belegeringswerktuigen, zoals rijdende torens.

1. signaalwoord
2. herhaling
3. overgangszin met verwijswoord
4. aankondigende zin

Wat vind je nog lastig?