H.3 Lezen: Tekstverbanden en signaalwoorden (2)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 3

Tekstverbanden en signaalwoorden

Lesdoel

Opfrissen van het geheugen:
- wat zijn signaalwoorden ook alweer?

- welke tekstverbanden heb je tot nu toe geleerd?

Ik weet nog wat tekstverbanden en signaalwoorden zijn.

1. Jazeker
2. Een beetje
3. Niet echt meer

Wat hebben signaalwoorden ook alweer met tekstverbanden te maken?

Signaalwoorden geven het verband in een tekst aan tussen ...

1. alinea's
2. woorden
3. woorden en zinnen
4. woorden, zinnen en alinea's

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Vroeger kwam ik altijd te laat in de les.

1. vroeger
2. kwam
3. altijd
4. laat

Welk tekstverband geeft dat woord aan?

1. Tegenstelling
2. Tijd
3. Opsomming
4. Toelichting

Tijd

Beschrijft gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde.

Signaalwoorden: vroeger, later, nu, eerst, daarna, vervolgens, nadat, terwijl, dadelijk, intussen, binnenkort

Voordat ik door de douane ging, ontdekte ik dat ik mijn legitimatiebewijs was vergeten.

Wat zijn de signaalwoorden in deze zin:
Ik heb veel hobby's. Ten eerste sport ik graag, bovendien speel ik vaak FIFA en ik lees weleens een boek.

1. ten eerste, graag, bovendien
2. graag, bovendien, vaak
3. ten eerste, bovendien, en
4. bovendien, vaak, en

Welk tekstverband geven die woorden aan?

1. Tegenstelling
2. Tijd
3. Opsomming
4. Toelichting

Opsomming

In een opsommend verband worden dingen achter elkaar genoemd. 

Signaalwoorden: ten eerste, ten tweede, om te beginnen, bovendien, ook, verder, ten slotte, en, niet alleen ... (maar) ook

Ten eerste vind ik dat je op tijd moet komen en je moet ook je spullen op orde hebben.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Hij houdt erg van gamen, zij speelt daarentegen liever buiten.

1. zij
2. gamen
3. daarentegen
4. liever

Welk tekstverband geeft dat woord aan?

1. Tegenstelling
2. Tijd
3. Opsomming
4. Toelichting

Tegenstelling

In een tegenstellend verband worden tegenovergestelde dingen genoemd. 

Signaalwoorden: maar, tegenover, daarentegen, toch, echter, hoewel, ofschoon, desondanks, aan de ene kant ... aan de andere kant

In het weekend heb ik een baantje, maar doordeweeks heb ik daarvoor geen tijd.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
In de lente bloeien veel bloemen, zoals de narcis, de tulp en de hyacint.

1. in
2. lente
3. veel
4. zoals

Welk tekstverband geeft dat woord aan?

1. Tegenstelling
2. Voorbeeld
3. Opsomming
4. Verduidelijking

Toelichting

Het verband toelichting is bij Kern gesplitst in twee verbanden:

• Voorbeeld
• Verduidelijking

 

Voorbeeld

Hier wordt informatie gegeven bij een onderwerp in de vorm van een voorbeeld.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, denk aan, zoals, ter illustratie, 

                                     onder andere, als

In het aquarium zwemmen allerlei tropische vissen, zoals zwaarddragers en black molly's.

Verduidelijking

Hier wordt de informatie aangevuld om de tekst duidelijker te maken.

Signaalwoorden: dit betekent, met name, dit houdt in, dat wil zeggen, onder meer

Luc is dyslectisch. Dit houdt in dat hij moeite heeft met lezen en spellen.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Hij praatte duidelijk, keek het publiek aan en zijn slides waren overzichtelijk. Al met al gaf hij een prima presentatie.

1. duidelijk
2. overzichtelijk
3. al met al
4. prima

Welk tekstverband geven die woorden aan?

1. Toelichtend
2. Concluderend
3. Redengevend
4. Oorzakelijk

Conclusie

Bij een concluderend verband trekt de auteur een conclusie uit informatie eerder in de tekst.

Signaalwoorden: dus, concluderend, al met al, dan ook

Te veel suiker eten vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Het is dus ongezond.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Omdat zij altijd te laat uit bed kwam, heeft haar moeder een nieuwe wekker voor haar gekocht.

1. omdat
2. altijd
3. uit
4. voor

Welk tekstverband geven die woorden aan?

1. Toelichting
2. Conclusie
3. Reden
4. Oorzaak

Reden, oorzaak, gevolg

Bij een reden geef je aan waarom iemand iets doet of vindt.

Signaalwoorden: omdat, daarom, dus, want, de reden hiervoor is, vanwege

Voor voetbalwedstrijden heb je een goede conditie nodig, daarom train ik 2x per week. 

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Het waait ontzettend hard, daardoor vallen er veel takken van de bomen.

1. waait
2. ontzettend
3. daardoor
4. veel

Welk tekstverband geven die woorden aan?

1. Toelichting
2. Conclusie
3. Reden
4. Oorzaak

Oorzaak

Een oorzaak laat zien waardoor iets gebeurt (waarop je geen invloed hebt).

Signaalwoorden: door, doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij, door te

Doordat het hard geregend had, was de weg overstroomd. 

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Hij wil graag advocaat worden, zoals zijn moeder dat ook is.

1. graag
2. zoals
3. moeder
4. dat

Welk tekstverband geeft dit woord aan?

1. Oorzaak
2. Vergelijking
3. Doel-middel
4. Samenvatting

Vergelijking

Met een vergelijkend verband maakt de schrijver iets duidelijk door een verschil of een overeenkomst te noemen.

Signaalwoorden: in vergelijking met, (net) als, evenals, zoals, meer/groter/beter dan, vergeleken met

Net als bij Nederlands, is begrijpend lezen bij Engels ook belangrijk.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Om bij het clubje te horen, ging Robert zich stoerder gedragen.

1. Om ... te
2. ging
3. zich stoerder
4. ging ... gedragen

Welk tekstverband geeft dit woord aan?

1. Oorzaak
2. Vergelijking
3. Samenvatting
4. Doel-middel

Doel - middel verband

Een doel-middel verband geeft aan welk 'middel' er gebruikt wordt om een bepaald doel te bereiken.

Signaalwoorden: om ... te, door middel van, met behulp van, zodat, opdat

Om bij het clubje te horen, ging Robert zich stoerder gedragen.

Wat is het signaalwoord in deze zin:
Samengevat ben ik erg blij met de hulp die iedereen aanbiedt.

1. die
2. erg blij
3. Samengevat
4. hulp

Welk tekstverband geeft dit woord aan?

1. Oorzaak
2. Vergelijking
3. Samenvatting
4. Doel-middel

Samenvatting

Bij een samenvattend verband geef je een verkorte weergave van de informatie uit de tekst.

Signaalwoorden: kortom, samenvattend, samengevat

Samenvattend kunnen we zeggen dat de missie is geslaagd.

Nieuwe tekstverbanden 

• Inperking
• Voorwaarde

Inperking 

Lijkt erg op een tegenstelling.

Signaalwoorden: hoewel, ondanks, natuurlijk ... maar

Hoewel Afrika een prachtig continent is, ga ik toch liever in Europa op vakantie.

Voorwaarde

Je maakt duidelijke onder welke voorwaarden iets gebeurt.

Signaalwoorden: als, wanneer, tenzij, mits, indien

We gaan op de fiets, tenzij het regent.
Je mag naar het feestje van Marit, mits je je huiswerk af hebt.

Bedenk nu zelf een nieuwe zin met een oorzakelijk verband erin. Onderstreep het signaalwoord.

Bedenk nu zelf een nieuwe zin met een doel - middel verband erin. Onderstreep het signaalwoord.

Welk verband staat in de volgende zinnen:
Mijn oom kwam in een lange file terecht. Daardoor kwam hij te laat op de receptie.

1. reden
2. tijd
3. conclusie
4. oorzaak

Welk verband zie je in de volgende zin:
Ik ben van mening dat we met dit product moeten stoppen, maar daar denkt mijn zakenpartner anders over.

1. tegenstelling
2. tijd
3. voorbeeld
4. vergelijking

Welk verband zie je in deze zin:
We willen Pietje graag in onze groep vanwege zijn vriendelijkheid. Ook is hij altijd erg behulpzaam.

1. tijd
2. opsomming
3. verduidelijking
4. tegenstelling

Welk verband zie je in de volgende zin:
Net als in Amerika, gaan ook in Europa steeds meer mensen naar fastfoodrestaurants.

1. vergelijking
2. oorzaak
3. opsomming
4. reden

Aan de slag!

Als je geen vragen meer hebt, kun je aan de slag met de opdrachten van 1C.

Kijk op je studiewijzer voor de juiste opdrachten!