GS online les 7 Gepoederde neuzen, burgers op stoom en globalisering

• Geschiedenis
• HBO
• Studiejaar 1

Geschiedenis les 7: 'Gepoederde neuzen, burgers op stoom en globalisering '

Tijdbalktest 

• teken in rap tempo (uit de losse pols) een tijdbalk op schaal.
• noteer de ronde jaartallen en de namen van de tijdvakken;
  
• verwerk in je tijdbalk de volgende kantelmomenten: 1. Agrarische Revolutie - 2. Christendom verovert Europa - 3. Renaissance - 4. Reformatie - 5. Wetenschappelijke Revolutie - 6. Verlichting;  
• noteer canonvensters: één canonvenster bij tijdvak 1 en 2 ;
• vanaf tijdvak 3 telkens drie canonvensters;
• je mag geen bronnen raadplegen;
• je hebt slechts 5 minuten de tijd;

Agrarische revolutie

Christendom verovert Europa

Renais-

sance

Reformatie

W'pelijke 

revolutie

Verlichting

Samen controleren! Studenten kijken elkaars tijdbalk na. Evt. tijdbalk op whitebord tekenen.

Hoog bezoek

Interview

• Koning Lodewijk XIV op bezoek in de klas 
  
• Je mag hem interviewen  
  
• Wat weet je over hem? Wat weet je nog niet?
  
• Bedenk eens een vraag die je aan  Lodewijk zou willen stellen.  
  

Leerdoelen

Je kunt aan het einde van deze bijeenkomst….

• uitleggen hoe absolutisme , Verlichtingidealen,  en revolutie(s) zich tot elkaar verhouden; 
  
• de tijdvaknaam ‘pruiken en revoluties’ verklaren. 
• uitleggen wat de industriële revolutie te maken heeft met de opkomst van emancipatie-bewegingen;
  
• de drie belangrijkste kwesties uit de 19e eeuw noemen en omschrijven: sociale kwestie, kiesrechtkwestie en schoolstrijd;
  
• de toenemende globalisering vanaf de 16e eeuw beschrijven en verklaren;
  
• de tijdvaknamen ‘burgers en stoommachines’ en ‘televisie en computer' verklaren. 

De Verlichting

• Periode (vanaf ongeveer 1700) waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand.
• Ze waren daarbij kritisch: niet zomaar alles aannemen omdat een koning of de kerk dat zegt.


• Ze vinden dat iedereen vrij en gelijkwaardig moet zijn: arm of rijk, slim of dom

Renaissancee ->

Wetenschappelijke Revolutie ->

Hoe zit de wereld in elkaar?

Hoe zit de mens in elkaar?

Verlichting ->

Democratie

Verlichting

Ancien Regime

rationalisme

traditie

maakbare samenleving

verheffing van volksklasse

gelijkwaardigheid

vastleggen rechten en plichten 

volkssoevereiniteit

onderzoek en experiment

standenmaatschappij

oligarchie

absolutisme

stadhouder en regentenkliek

pruik

Hoe noem je de groep ontevreden burgers die in 1787 in opstand kwam tegen het bestuur?

1. Oranjegezinden
2. Pruisen
3. Patriotten
4. Stadhouders

Wat wilden de patriotten?

1. net zo rijk worden als de regenten
2. inspraak in het bestuur en grondrechten
3. een koning in plaats van een stadhouder
4. ze wilden dat er niks veranderde in de Republiek

1787: Wie is dit en
wat deed zij om de
patriotten dwars te zitten?

Naar welk land vluchtten de patriotten in de 

herfst van 1787?

Sleep de afbeelding hieronder naar het juiste land.

Wie stellen de mannen op de afbeelding voor? Voor welke groep of persoon staan ze symbool?

Adel

Geestelijkheid

Derde stand

Koning

1793: Wat gebeurt hier?

Sleep de onderdelen naar de juiste 'revolutie'

Amerikaanse revolutie

Franse Revolutie

Bataafse revolutie

1776

1786

1789

Burgers via Congres aan macht

Burgers via Nationale Vergadering aan macht

Patriotten voeren meer democratie door

De eerste democratische revolutie

13 kolonies worden onafhankelijk

Onthoofding vorst

Stadhouder vlucht

Welke revolutie toont deze schoolplaat?

Verklaar de tijdvaknaam 'pruiken en revoluties'

pauze

Wereldtentoonstelling 

Parijs, 1889

Welke uitvindingen zouden er in 1889 gepresenteerd kunnen zijn?

.

maar ook tentoonstellen van ...

Village Nègre

Topattractie van 1889 is de Village Nègre aan de voet van de Eiffeltoren, waar meer dan 400 indigènes (inboorlingen) uit Frans koloniaal gebied worden geëxposeerd in een soort etnologische dierentuin. Deze mensen, die als sauvages (wilde dieren) worden beschouwd, bevinden zich achter hekken en kunnen bekeken en gevoerd worden. Hun handelingen worden gadegeslagen en vaak ook bespot

En ondertussen in Nederland...

Kijk-opdracht

Pak een a-4-tje.

Schrijf de volgende begrippen, verspreid over het papaier op:

1. liberalen
2. sociale kwestie
3. kiesrechtstrijd
4. feminisme
5. schoolstrijd
   
   

Bekijk het filmpje en geef een beschrijving van bovenstaande begrippen. 

0

•  De VOC:  Handel over zee / Overzeese expansie 
• De Atlas Maior van Blaeu:  De wereld in kaart 
• Michiel de Ruyter: Zeehelden en de macht (brede armslag) van de Republiek 
•  Slavernij:  Mensenhandel en gedwongen arbeid
• De eerste spoorlijn : De opkomst van machines / De versnelling 
• Max Havelaar:  Onrecht in Nederlands-Indië / Aanklacht tegen wantoestanden in Indië
• Indonesië:  Een kolonie vecht zich vrij 
• De televisie:  Venster op de wereld / De doorbraak van een massamedium 
• Haven van Rotterdam:  Poort naar de wereld  
• Het caraÏbisch gebied :
• Srebrenica: Een mislukte vredesmissie
• Gastarbeiders: Nieuuwe Nederlanders
• Europa:  Nederlanders en Europeanen

Wat hebben deze canonvensters met elkaar te maken? Welk verhaal vertellen ze samen?

• Globalisering
  

Hoe zat het ook al weer? Sleep de begrippen naar de goede plek.

de 'Oost'

de 'West'

VOC

Zuid-Oost Azië

Kaap de Goede Hoop

Batavia

specerijen

cultuurstelsel

herendiensten

Japanse overheersing

WIC

driehoekshandel

kaapvaart

Antillen & Suriname

slavenhandel

contractarbeiders

marrons

plantage

katoen

Chinezen, Hindoestanen en Javanan

KNIL

factorij

ethische politiek

Factorij

Inter-Aziatische handel

• in China zijde, thee en porselein kopen.
• deel v.d. zijde werd verkocht in Japan voor zilver. 
• in India katoen inkopen voor Indië 
• naar Indië voor specerijen.

• Door factorijen was het niet nodig om grote gebieden te veroveren; de VOC sloot verdragen met plaatselijke vorsten (vrijwillig of onder dwang). 

Nederlands-Indië

• tijdens Franse tijd VOC ontbonden
• Hollandsche Handel-Maatschappij (koning Willem I)
• periode van modern imperialisme
• Nederlands-Indië werd buitengewest (kolonie)
• cultuurstelsel: 1/5 deel oogst en herendiensten

1860

Ethische politiek

• vanaf 1900

• inlossen van de 'ereschuld'

• Hoofddoel:

1. Beschaving en cultuur bijbrengen
   
2. 'Opvoeden' tot meer zelfstandigheid

Bezet Nederlands Indië

• Japanners in eerste instantie gezien als bevrijders
  
• Maar al snel bleken de Japanners wrede bezetters
  
• Hard werken aan vliegvelden en spoorlijnen
• Ook kwamen veel mensen, vooral 'blanke' Indiërs in zogenaamde jappenkampen terecht
  

Deze soldaten zijn zojuist uit een jappenkamp bevrijd.

driehoekshandel = de handel tussen Europa, Afrika en Amerika. Vanuit Europa namen ze wapens, alcohol en textiel mee; in Afrika werd dit geruild tegen slaven; die werden naar Amerika gevoerd om op de plantages te werken als slaaf. Van de plantages werden producten als koffie, cacao, suiker en katoen naar Europa vervoerd.

Suriname en de Antillen

• Antillen: slavenmarkt
• Suriname: plantages

Abolitionisme

• To abolish betekent in het Engels 'afschaffen'
  
• slavernij afschaffen
• past niet bij de ideeën van de Verlichting: mensen zijn gelijkwaardig.

Slavenhandel afgeschaft 

• Frankrijk 1794 (maar opnieuw vanaf 1802)
• Engeland 1807
• VS in 1808
• Nederland 1814

Slavernij afgeschaft

• Engeland 1833
• Frankrijk 1848
• Nederland 1863
• VS 1865 (na burgeroorlog noord-zuid)

Kleurrijk Suriname

• slaven vervangen door contractarbeiders 
• uit Azië: India, Ned. Indië (Java), China

Tijd van televisie en computer

Waar staan deze begrippen symbool voor?

- televisie staat voor ...

- computer staat voor ...

Formuleer  een antwoord. Gebruik de volgende drie collages als bron. 

anti gezag

jongerencultuur

wereld de huiskamer in

wederopbouw

natuurramp

dekolonisatie

Indonesië

Suriname en de Antillen

Verenigde Naties

welvaart

globalisering

multiculturele samenleving

samenwerking

Waar staan televisie en computer symbool voor?

televisie & computer: 

staan voor toenemende welvaart; technische innovatie; snelle communicatie over lange afstanden; de wereld in de huiskamer; globalisering 

Waar staan burgers en stoommachines symbool voor?

burgers:

staat voor toenemende democratisering; liberalen die politieke macht krijgen; grondwet 1848; verlichte / liberale ideeën; daarna ook andere groepen in samenleving die zich emanciperen (arbeiders, vrouwen, mensen met migratieachtergrond, etc.)

stoommachines:

staat voor industriële revolutie; stoommachine en fabrieken; urbanisatie; sociale kwestie; modern imperialisme (grondstoffen uit koloniën en vergroten afzetgebied)

Terugblik op vakatelier