Les 6 SE2

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Les 6

Havo economie

Hoofdstuk 7 en 8

Jong en oud

Planning

Aanwezigheid

Lesdoelen bespreken

Uitleg 

Quizvragen 

Zelfstandig werken 

Lesdoelen 

Aan het einde van de les kan je:

- Uitleggen wat koopkracht is. 

- het cpi berekenen.

- berekenen of de koopkracht gestegen of gedaald is.  

- Reële inkomen berekenen.

- Benoemen welke vormen er van inactief inkomen er zijn.

Koopkracht

De hoeveelheid goederen en diensten die je kunt kopen met je geld.

Je koopkracht hangt af van:

• je inkomsten;
  
• de prijzen.
  

Rekenen met koopkracht

Koopkracht (reëel inkomen) hangt af van:

• Inkomen (nominaal inkomen)
  
• Inflatie 

• Formule (met indexcijfers):
  reëel inkomen = nominaal inkomen ÷ inflatie x 100
  ric = nic ÷ pic x 100

Rekenen met koopkracht - voorbeeld

• Ten opzichte van 2017 is het inkomen in een land met gemiddeld 2% toegenomen in 2018. De inflatie in 2018 is 2,3%. Bereken het reëel indexcijfer in 2018. Is dit een stijging of daling?
  
• ric = nic ÷ pic x 100
• ric = 102 ÷ 102,3 x 100 = 99,7
• Dit is een daling (want < 100)

Hiernaast de indexcijfers per 1-1-2021, 1-1-2020 is het basisjaar. Welk(e) product/producten zijn in prijs gedaald?

CPI

Consumenten PrijsIndexCijfer (= hetzelfde als PrijsIndexcijfer PIC)

Het CPI geeft de gemiddelde prijsstijging aan van een pakket goederen en diensten dat door een bepaalde groep mensen gekocht wordt. Deze prijsstijging wordt uitgedrukt ten opzichte van het basisjaar.

CPI

Inflatie = procentuele verandering CPI

Aanbod van arbeid: alle werkenden en werklozen tussen 15 jr en pensioenleeftijd die WILLEN EN KUNNEN werken

Bij elkaar opgeteld in een land= de beroepsbevolking

Let op!: Werklozen (die werk zoeken) bieden zich dus ook aan op de arbeidsmarkt en zorgen dus ook voor AANBOD VAN ARBEID!!

Waarom is er vanuit werkgevers een grote behoefte aan het flexibele schil?

Participatiegraad

                                                   beroepsbevolking

 participatiegraad:   _______________________________ x 100%

                                          beroepsgeschikte bevolking

Het deelnemingspercentage geeft aan hoeveel procent van de beroepsgeschikte bevolking behoort tot de beroepsbevolking.

Beroepsgeschikte bevolking is iedereen tussen de 15 en 67 jaar.

Belang arbeidsmarktflexibiliteit

Voorwaarde voor economische groei --> vraag en aanbod Kunnen sneller op elkaar reageren en daardoor minder inefficiënties

• Minder werkloosheidsuitkeringen
• Snellere opvulling van vacatures
• Inspelen op veranderingen

Arbeidsmarktflexibiliteit

Snelheid waarmee vraag en aanbod zich aan elkaar aanpassen. 

In theorie arbeid homogeen. 

• Geen onderscheid.

Maar in werkelijkheid is arbeid niet zo flexibel. 

Toezicht

De Nederlandse Bank (DNB) waarborgt hele markt en stabiliteit

Autoriteit Financiele Markten zorgt voor goede manier omgaan financiele instellingen met klanten en elkaar

Staatsobligaties: Laag risico (een staatsbedrijf gaat zelden failliet) en daardoor kennen ze een lage beloning (= lage rente)

Bedrijfsobligaties: hoger risico en daarom ook een hogere beloning voor investeerders.

Obligaties met een langere looptijd kennen een ..... rente dan een obligatie met een korte looptijd

1. hogere
2. lagere
3. minuscule
4. ..geen verschil

Waardevast of welvaartsvast

Een uitkering is waardevast of welvaartsvast. 

Waardevast --> Uitkeringen die aangepast worden aan de inflatie

Welvaartsvast --> Uitkeringen die de loonontwikkeling volgen 

Oudedagsvoorziening

1) AOW - algemene ouderdomswet. Iedereen tussen 15 en pensioenleeftijd bouwt 2% per jaar recht op als je in NL woont. 

70% van minimumloon en daarmee geindexeerd (gaat mee met zelfde percentage).

Betaald dmv omslagstelsel. De werknemers betalen premie en dat wordt omgeslagen naar gepensioneerden. Ik betaal nu en later betalen anderen voor mij - ook ruilen over de tijd ;-)

Bedrijfspensioenen

Bijna alle werknemers sparen verplicht bij een pensioenfonds voor hun bedrijfstak. Grootste deel betaalt werkgever!

Die beleggen het zodat je uiteindelijk tot max 70% van gemiddelde salaris uitkomt (middelloonstelsel).

Eigen besparingen

3) Voor aanvulling op 1e twee pijlers (of als ZZP'er en je geen bedrijfspensioen hebt) sparen mensen zelf via bv:

- spaarrekening

- beleggen

- investeren in onroerend goed

Beleggen in effecten

Aandelen en obligaties

Hoger risico dan sparen

Aandeel

Een aandeel is een deelname in het maatschappelijk kapitaal van een naamloze of besloten vennootschap (NV of BV)

Je krijgt divident = deel van de winst

Prijs ligt aan vraag en aanbod en ligt aan verwachtingen

Beleggen in effecten

Invloed van rentestand:

Direct: rente is voor ondernemingen een kosten post, dus lagere winstverwachting, dus vraag neemt af. (klein effect)

Indirect: de ECB verwacht inflatie en wil consumptie afremmen door hogere rente, vraag daalt, dus verkopen en winst van bedrijf ook, dus vraag naar aandelen neemt af.

Obligaties

Obligaties zijn verhandelbare deelnames aan obligatielening.

Risico's zijn klein dus risicomijdende belegging.

Kortlopende lening heeft minder risico dan langlopende dus je krijgt minder rente.

Couponrente is rente die je krijgt op de nominale waarde die je aan einde lening terugkrijgt.

De koers ligt aan vraag en aanbod. 

Welke heeft meestal het hoogste risico?

1. Sparen
2. Aandelen
3. Staatsobligaties
4. Bitcoins

Wanneer de marktrente stijgt, dan .......de vraag naar aandelen

1. stijgt
2. daalt
3. blijft ....gelijk

Moral Hazard

Bedrijven nemen hogere risicos als het geld van kleine beleggers gebruikt wordt, ze hoeven zelf niet voor de gevolgen op te draaien!

Asymmetrische informatie want kleine beleggers hebben niet de mogelijkheid te onderzoeken of elke beslissing wel "goed" is.

Het CPI ....

1. is consumenten- en producentenindex
2. is hetzelfde als inflatie
3. is hetzelfde als geldontwaarding
4. stijgt bij inflatie

wat	weging	index
kleding	35%	108
voeding	25%	112
huisvesting	40%	90

1. CPI = 99,2
2. CPI = 101,8
3. CPI = 103,4
4. CPI = 102,4

Inflatie van 4%, wat is mijn consumenten prijs index(CPI)?

1. 104
2. 96
3. 4
4. 0.04

Welke productiefactoren zijn er?

1. arbeid, machines, grond, ondernemerschap
2. arbeid, kapitaal, natuur en ondernemerschap
3. betaalde arbeid, bewerkte grond, machines en ondernemingen
4. machines, mensen, grondstoffen en ondernemers

Hoe heet het stelsel waarmee we het (bedrijfs)pensioen financieren?

1. Omslagstelsel
2. Kapitaaldekkingsstelsel

Wat zijn de beloningen voor de productiefactoren?

1. loon, pacht, huur, rente en winst
2. arbeid, natuur, kapitaal ondernemerschap
3. loon, pacht, natuur en kapitaal
4. arbeid, interest, winst en loon

Secundair inkomen =

1. Primair inkomen + belasting - uitkering
2. Primair inkomen - belasting - uitkering
3. Primair inkomen + uitkering - belasting
4. Primair inkomen + belasting + uitkering

Wanneer is het pensioen welvaartsvast?Is het vermogen van het pensioenfonds een voorraadgrootheid of een stroomgrootheid?

1. als de pensioenuitkering mee stijgt met de prijzen
2. Als de pensioen uitkering mee stijgt met de hoogte van de lonen

Is het vermogen van het pensioenfonds een voorraadgrootheid of een stroomgrootheid?

1. Voorraadgrootheid
2. Stroomgrootheid

Wat is asymmetrische informatie?

1. Beide partijen hebben evenveel informatie
2. beide partijen hebben niet evenveel informatie
3. beide partijen hebben geen informatie
4. hebben beide partijen informatie?

Primair inkomen is

1. besteedbaar inkomen
2. inkomen na belastingaftrek
3. inkomen wat je haalt uit productiefactoren
4. salaris, rente, pacht, huur, winst en uitkering