V4 - T4: BS2 bacterien, virussen en schimmels

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

BS2: Bacteriën, virussen en schimmels

V4

Thema 4

Evolutie

Lees onderstaande tekst:

Rode kool (Brassica oleracea var. rubra), Witte kool (Brassica oleracea var. alba), Groene kool (Brassica oleracea var. virida) en Zwarte mosterd (Brassica nigra) horen samen met Radijs (Raphanus sativus) tot een grotere groep, de Kruisbloemigen (Cruciferae).
Hoeveel verschillende genera (geslachten) worden er genoemd?
Hoeveel verschillende soorten worden er genoemd?

Juist of onjuist?

- Witte kool (Brassica oleracea var. alba) en Groene kool (Brassica oleracea var. virida) zijn soortgenoten.

Maak gebruik van BINAS 94A

- Het Mesozoïcum was het tijdperk waarin de dinosauriers de aarde domineerden.

-In het Cambrium ontstonden de eerste landplanten. 

Leerdoelen

Je kunt kenmerken van bacteriën noemen.

Je kunt kenmerken van virussen noemen.

Je kunt kenmerken van schimmels noemen.

3 domeinen

- bacteriën

- archaea

- eukaryoten

5 of 6 rijken

- (eu)bacteriën

- archaea

- protisten 

- planten

- schimmels

- dieren

Wat is de definitie van de term: prokaryoot?

domein: Archaea

rijk: Archaea

- veel overeenkomsten met bacterien

- extremofiel: leven voornamelijk onder extreme omstandigheden (diep in de zee, bij een geothermische bron, zwavelput etc)

- hoofdzakelijk anaeroob

- primitief

domein: Bacteria

rijk: eubacteria

- celonderdelen: BINAS 79A

- veel meer biodiversiteit dan bij Archaea

- ongeslachtelijke voortplanting

- zeer klein

- circulair DNA in 

- geen membraangebonden organellen (Golgi, ER, chloroplasten en mitochondrien

- WEL een celwand

Voortplanting bij prokaryoten

ongeslachtelijk

mitotische celdelingen

wel: DNA replicatie

niet: vorming van een spoelfiguur

onder optimale condities zeer hoge delingssnelheid: om de 20 minuten

Geef voorbeelden van optimale condities voor snelle bacteriele groei

Ongeslachtelijke voortplanting leidt tot weinig genetische variatie. Leg dit uit

De mutatiefrequentie tijdens de DNA-replicatie van het genoom van een bacterie ligt vele malen hoger dan die bij DNA-replicatie van een eukaryoot organisme.
- Geef een nadeel van een hogere mutatiefrequentie
- Geef een voordeel van een hogere mutatiefrequentie

Snel en handig genetische informatie uitwisselen: plasmiden

Extrachromosomaal

Circulair

Dubbelstrengs

Nuttige genen die snel selectievoordeel opleveren

ZEER nuttig in de bioindustrie

Alternatieve wijzen van voortplanting bij bacteriën

Conjugatie

• uitwisseling van plasmiden tussen soortgenoten

Transformatie

• opnemen van plasmiden

Virussen

Domein: -

Rijk: -

Virussen zijn niet ingedeeld in een domein en rijk. Om welke reden is dit?

Globale opbouw van een virus (BINAS 77A en 77B)

nucleïnezuur

- DNA of RNA

- enkel- of dubbelstrengs

eiwitmantel/capside

- spike-eiwitten

-

soms een envelop

- koolhydraten

- eiwitten

Virale reproductie: ALTIJD afhankelijk van gastheercel

DNA-virus

retrovirus

Bestudeer de afbeelding hiernaast.
Een virus is afhankelijk van een gastheercel voor vermenigvuldiging.
Geef hier een concreet voorbeeld van door een proces te noemen wat het virusdeeltje niet zelf kan en dus moet laten doen door de gastheercel.

Domein van de eukaryoten

* bestaat uit 3 rijken

- schimmels

- planten

- dieren

Soms wordt er nog een 4e rijk genoemd: de protisten. Dit zijn eigenlijk eencellige schimmels, planten of dieren waarvan nog niet duidelijk is tot welk rijk zij precies behoren.

We lopen de eigenschappen van elk rijk door:

Schimmels

• komen meercellig en enkelcellig (de gisten) voor
• meercellige schimmels bestaan uit schimmeldraden                                                                             (hyfen)
• hebben een celkern en celwand, geen bladgroenkorrels                                                                           ook al lijken sommige schimmels groen
• zijn belangrijk bij het opruimen van de natuur, bij de                                                                   productie van voedsel en medicijnen

Voortplanting bij schimmels

• Gisten planten zicht voort door knopvorming.
• Meercellige schimmels maken sporen.
• Eenvoudige schimmels maken sporen op                                                                                                             de uiteinden van de hyfen, die omhoog steken                                                                                         vanuit het voedsel.
• Complexere schimmels maken ook een voortplantingsstructuur                                                              waar de sporen in zitten, de paddenstoel.

Vragen

Wat is de endosymbiosetheorie?

Wat is een kenmerk van de archaea?

Wat is een plasmide?

Waarom wordt een virus ook wel niet levend genoemd?

Hoe plant een virus zich voort?

Leerdoelen

Je kunt kenmerken van bacteriën noemen.

Je kunt kenmerken van virussen noemen.

Je kunt kenmerken van schimmels noemen.

Aan de slag

1. Maak een begrippenlijst van BS2 
2. Maak opgaven 17-25