V4 - T4: BS2 Prokaryoten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

BS2: Prokaryoten

V4

Thema 4

Evolutie

BS1: Zet de taxa in de juiste volgorde. Boven in de grootste en onderin de kleinste.

soort (species)

ondersoort (ras)

geslacht (genus)

familie

orde

klasse

stam

rijk

domein

Lees onderstaande tekst:

Rode kool (Brassica oleracea var. rubra), Witte kool (Brassica oleracea var. alba), Groene kool (Brassica oleracea var. virida) en Zwarte mosterd (Brassica nigra) horen samen met Radijs (Raphanus sativus) tot een grotere groep, de Kruisbloemigen (Cruciferae).

Hoeveel verschillende genera (geslachten) worden er genoemd?
Hoeveel verschillende soorten worden er genoemd?

Witte kool (Brassica oleracea var. alba) en Groene kool (Brassica oleracea var. virida) zijn soortgenoten.

1. juist
2. onjuist

soortgenoten want ze hebben hetzelfde geslacht

Maak gebruik van BINAS 94A

Het Mesozoïcum was het tijdperk waarin de dinosauriers de aarde domineerden.

1. juist
2. onjuist

Maak gebruik van BINAS 94A

In het Cambrium ontstonden de eerste landplanten.

1. juist
2. onjuist

in het Siluur

Leerdoelen

1. Je kent het onderscheid tussen prokaryoot en eukaryoot
2. Je kunt een prokaryoot organisme herkennen
3. Je weet welke domeinen behoren tot de prokaryoten
4. Je kent de algemene kenmerken van prokaryoten
5. Je kent de algemene opbouw van een virus

3 domeinen

- bacterien (prokaryoot)

- archaea (prokaryoot)

- eukaryoten

5 of 6 rijken

- eubacterien

- archaebacterien

- planten

- schimmels

- dieren

- protisten

 eukaryoot organisme dat niet behoort tot het rijk van de dieren, planten of schimmels.

Wat is de definitie van de term: prokaryoot?

Welke rijken behoren tot de prokaryote organismen?

1. bacterien en protisten
2. bacterien en archebacterien
3. bacterien, archebacterien en schimmels
4. bacterien

domein: Archaea

rijk: Archaea

- veel overeenkomsten met bacterien

- extremofiel: leven voornamelijk onder extreme omstandigheden (diep in de zee, bij een geothermische bron, darmen etc)

- hoofdzakelijk anaeroob

- primitief

bv: blauwwieren

domein: Bacteria

rijk: eubacteria

- celonderdelen: BINAS 79A

- veel meer biodiversiteit dan bij Archaea

- ongeslachtelijke voortplanting

- zeer klein

- circulair DNA + plasmiden

- geen membraangebonden organellen (Golgi, ER, chloroplasten en mitochondrien)

- WEL ribosomen 

- WEL een celwand

Voortplanting bij prokaryoten

ongeslachtelijk

mitotische celdelingen

wel: DNA replicatie

niet: vorming van een spoelfiguur

onder optimale condities zeer hoge delingssnelheid: om de 20 minuten

Geef voorbeelden van optimale condities voor snelle bacteriele groei

Ongeslachtelijke voortplanting leidt tot weinig genetische variatie. Leg dit uit

De mutatiefrequentie tijdens de DNA-replicatie van het genoom van een bacterie ligt vele malen hoger dan die bij DNA-replicatie van een eukaryoot organisme.
- Geef een nadeel van een hogere mutatiefrequentie
- Geef een voordeel van een hogere mutatiefrequentie

Snel en handig genetische informatie uitwisselen: plasmiden

• Extrachromosomaal
• Circulair
• Dubbelstrengs
• Nuttige genen die snel selectievoordeel opleveren
• Bioindustrie

Alternatieve wijzen van voortplanting bij bacteriën

Conjugatie

• uitwisseling van plasmiden tussen soortgenoten

Transformatie

• opnemen van plasmiden

Virussen

Domein: -

Rijk: -

Virussen zijn niet ingedeeld in een domein en rijk. Om welke reden is dit?

Globale opbouw van een virus (BINAS 77A en 77B)

nucleïnezuur

- DNA of RNA

- enkel- of dubbelstrengs

eiwitmantel/capside

- spike-eiwitten

soms een enveloppe

- koolhydraten

- eiwitten

Virale reproductie: ALTIJD afhankelijk van gastheercel

DNA-virus

RNA retrovirus

Bacteriofagen

Bestudeer de afbeelding hiernaast.
Een virus is afhankelijk van een gastheercel voor vermenigvuldiging.
Geef hier een concreet voorbeeld van door een proces te noemen wat het virusdeeltje niet zelf kan en dus moet laten doen door de gastheercel.

Leerdoelen

1. Je kent het onderscheid tussen prokaryoot en eukaryoot
2. Je kunt een prokaryoot organisme herkennen
3. Je weet welke domeinen behoren tot de prokaryoten
4. Je kent de algemene kenmerken van prokaryoten
5. Je kent de algemene opbouw van een virus

Huiswerk

1. Maak een concept-map van alle begrippen uit BS2 (R en T1)
2. Maak op bvj online de volgende opgaven (T1): 25, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 33, 34
3. Maak op bvj online de volgende opgaven (T2): 35 t/m 39