YH4-TH4-BS2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

BS 1 & 2: Prokaryoten

H

4

Thema 4

Evolutie

Leerdoelen Bs1:

1. Je hebt een algemeen inzicht in het ontstaan van leven op aarde;
2. Je kunt onderscheid maken in anorganische en organische stoffen;
3. Je kunt onderscheid maken tussen autotrofe en heterotrofe organismen;
4. Je kunt willekeurige organismen indelen in domeinen en rijken;
5. Je kunt organismen indelen a.d.h.v. hun celkenmerken

BS1: Zet de taxa in de juiste volgorde. Boven in de grootste en onderin de kleinste.

soort (species)

ondersoort (ras)

geslacht (genus)

familie

orde

klasse

stam

rijk

domein

Lees onderstaande tekst:

Rode kool (Brassica oleracea var. rubra), Witte kool (Brassica oleracea var. alba), Groene kool (Brassica oleracea var. virida) en Zwarte mosterd (Brassica nigra) horen samen met Radijs (Raphanus sativus) tot een grotere groep, de Kruisbloemigen (Cruciferae).

Hoeveel verschillende genera (geslachten) worden er genoemd?
Hoeveel verschillende soorten worden er genoemd?

Lees onderstaande tekst:

Rode kool (Brassica oleracea var. rubra), Witte kool (Brassica oleracea var. alba), Groene kool (Brassica oleracea var. virida) en Zwarte mosterd (Brassica nigra) horen samen met Radijs (Raphanus sativus) tot een grotere groep, de Kruisbloemigen (Cruciferae).

Hoeveel verschillende genera (geslachten) worden er genoemd?

Hoeveel verschillende soorten worden er genoemd?

Witte kool (Brassica oleracea var. alba) en Groene kool (Brassica oleracea var. virida) zijn soortgenoten.

1. juist
2. onjuist

Maak gebruik van BINAS 94A

Het Mesozoïcum was het tijdperk waarin de dinosauriers de aarde domineerden.

1. juist
2. onjuist

Maak gebruik van BINAS 94A

In het Cambrium ontstonden de eerste landplanten.

1. juist
2. onjuist

Leerdoelen

1. Je kent het onderscheid tussen prokaryoot en eukaryoot
2. Je kunt een prokaryoot organisme herkennen
3. Je kent de algemene kenmerken van prokaryoten
4. Je kent de algemene opbouw van een virus

3 domeinen

- bacterien

- archebacterien

- eukaryoten

5 of 6 rijken

- (eu)bacterien

- archebacterien

- protisten 

- planten

- schimmels

- dieren

Wat is de definitie van de term: prokaryoot?

domein: Archaea

rijk: Archaea

- veel overeenkomsten met bacterien

- extremofiel: leven voornamelijk onder extreme omstandigheden (diep in de zee, bij een geothermische bron, zwavelput etc)

- hoofdzakelijk anaeroob

- primitief

domein: Bacteria

rijk: eubacteria

- celonderdelen: BINAS 79A

- veel meer biodiversiteit dan bij Archaea

- ongeslachtelijke voortplanting

- zeer klein

- circulair DNA in 

- geen membraangebonden organellen (Golgi, ER, chloroplasten en mitochondrien

- WEL een celwand en ribosomen

Voortplanting bij prokaryoten

ongeslachtelijk

mitotische celdelingen

wel: DNA replicatie

niet: vorming van een spoelfiguur

onder optimale condities zeer hoge delingssnelheid: om de 20 minuten

Geef voorbeelden van optimale condities voor snelle bacteriele groei

Ongeslachtelijke voortplanting leidt tot weinig genetische variatie. Leg dit uit

De mutatiefrequentie tijdens de DNA-replicatie van het genoom van een bacterie ligt vele malen hoger dan die bij DNA-replicatie van een eukaryoot organisme.
- Geef een nadeel van een hogere mutatiefrequentie
- Geef een voordeel van een hogere mutatiefrequentie

Snel en handig genetische informatie uitwisselen: plasmiden

Extrachromosomaal

Circulair

Dubbelstrengs

Nuttige genen die snel selectievoordeel opleveren

ZEER nuttig in de bioindustrie

Alternatieve wijzen van voortplanting bij bacteriën

Conjugatie

• uitwisseling van plasmiden tussen soortgenoten

Transformatie (genetische modificatie)

• opnemen van plasmiden

Virussen

Domein: -

Rijk: -

Virussen zijn niet ingedeeld in een domein en rijk. Om welke reden is dit?

Globale opbouw van een virus (BINAS 77A en 77B)

nucleïnezuur

- DNA of RNA

- enkel- of dubbelstrengs

eiwitmantel/capside

- spike-eiwitten

-

soms een envelop

- koolhydraten

- eiwitten

Virale reproductie: ALTIJD afhankelijk van gastheercel

DNA-virus

retrovirus

Bestudeer de afbeelding hiernaast.
Een virus is afhankelijk van een gastheercel voor vermenigvuldiging.
Geef hier een concreet voorbeeld van door een proces te noemen wat het virusdeeltje niet zelf kan en dus moet laten doen door de gastheercel.

Leerdoelen

1. Je kent het onderscheid tussen prokaryoot en eukaryoot
2. Je kunt een prokaryoot organisme herkennen
3. Je kent de algemene kenmerken van prokaryoten
4. Je kent de algemene opbouw van een virus

Huiswerk

1. Maak een begrippenlijst van BS 1 en 2
2. Maak op bvj online de volgende opgaven (BS2): 13 t/m 24