Gezegdes en Spreekwoorden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

uitdrukkingen -

les 1

Aan het eind van de les kan ik:

- uitleggen wat spreekwoorden en gezegdes zijn 

- het verschil uitleggen tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Voorbeelden

Een voorbeeld van een spreekwoord is: "na regen komt zonneschijn".

Een voorbeeld van een gezegde is: "een nieuwsgierig aagje".

Welke spreekwoorden of gezegdes kennen jullie al?

Waarom gebruiken we eigenlijk uitdrukkingen?

We gebruiken spreekwoorden en gezegden (uitdrukkingen) om iets duidelijk te maken, in een soort woordgrapje. 

Het taalgebruik is niet letterlijk, maar figuurlijk bedoeld. 

Wat is het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik?

1. Letters staan in het alfabet en figuren niet.
2. Figuurlijk is dat het precies zo bedoeld is als er staat. Letterlijk is anders bedoeld.
3. Letterlijk is dat het precies zo bedoeld is, als het er staat. Figuurlijk is anders bedoeld.
4. Er zit geen verschil tussen letterlijk en figuurlijk. Je mag kiezen wat je gebruikt.

De aap komt uit de mouw

Letterlijk: er komt een aapje uit een mouw gekropen.

Figuurlijk: het wordt duidelijk hoe iets zit.

De appel valt niet ver van de boom

Letterlijk: er staat een boom en hier valt een appel uit. De appel landt vlakbij de boom.

Figuurlijk: een kind lijkt op (één van) zijn ouders.

Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel

Letterlijk: als de kat naar buiten is, komen er muizen op de tafel staan die vervolgens gaan dansen.

Figuurlijk: zonder toezicht doet men waar hij zin in heeft.

Letterlijk of figuurlijk?
Hij sloeg de overvaller op zijn hoofd

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk?
Ik stond met mijn mond vol tanden

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk?
Hij viel met de deur in huis.

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Ik heb er een hard hoofd in of ik dit jaar ga slagen voor mijn eindexamen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een zere keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles.

1. letterlijk
2. figuurlijk

De betekenis van uitdrukkingen

Iemand iets wijs maken

Als je een cadeau krijgt, moet je er niet te kritisch over zijn. 

Als je het niet probeert, gaat het sowieso niet gebeuren.

Op het laatste moment

Iemand iets op de mouw spelden

Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken

Niet geschoten is altijd mis

Op de valreep

Groepsopdracht (20 minuten)

Jullie worden in 6 groepjes van 3 gedeeld

Ieder groepje krijgt 3 uitdrukkingen

Zoek ieder de betekenis van 1 uitdrukking en schrijf die op

Presenteer de drie uitdrukkingen + de betekenissen aan de klas. Maak 3 powerpoint slides en voeg beeld toe

Videofragment

De uitdrukkingen van vorige week worden in het volgende fragment allemaal verkeerd gebruikt. Welke herken je?

Welke spreekwoorden en gezegden herkende je?