9.3 - Je huid + 9.4 - Ziek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Je kunt bezig gaan met de opdrachten van 9.4

Of je maakt een samenvatting / mindmap van de paragraaf

9.3 - Je huid

9.4 Ziek

Doelen van deze les

Je leert:

wat de functies van je huid zijn

Hoe je huid beschermt

hoe je ziek wordt

hoe je geneest

waarvoor je koorts krijgt

wat er gebeurt als je wordt ingeënt

wanneer je de afweer uitschakelt

De huid

Hoe blijf je op temperatuur?

Afkoelen:

- Bloedvaatjes worden wijder

- Zweten

Opwarmen: 

- Bloedvaatjes worden nauwer

- Rillen

- Kippenvel (haren omhoog)

Onderdelen van het bloed

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes

• Bloedstolling in stapjes

1. Bloedplaatjes knappen open

2. Eiwit komt vrij dat fibrinogeen omzet tot fibrinedraden

3. In de fibrinedraden blijven rode bloedcellen plakken

Stollingseiwit, zet fibrinogeen om tot fibrinedraden

Bloedplaatjes

- Stollen het bloed

- Te veel aan bloedplaatjes (trombose kan optreden)

- Te weinig aan bloedplaatjes (blijf je bloeden)

Ziek worden

Ziekteverwekkers komen in je lichaam: 

- Via slijmvliezen (mond, neus, geslachtsorganen)

- Via wondje in de huid (9.3)

Besmetting / infectie

vb.: verkoudheid, griep, Covid-19

Beter worden

Afweer -> immuunsysteem

In je lichaam: witte bloedcellen

Twee soorten:

'Vreetcellen' en 'afweerstofcellen'

Bacteriën opeten

witte bloedcellen kruipen uit de bloedvaten

Ze sluiten de bacterie in

Ze verteren de bacterie, hierdoor gaat deze dood

De witte bloedcel gaat nu dood

Etter / pus - dode witte bloedcellen + resten van bacteriën en kapotte huidcellen

Afweerstoffen maken

Ziekteverwekker komt in je lichaam

Vermeerdert zich

Witte bloedcellen maken antistoffen/afweerstoffen

afweerstoffen schakelen ziekteverwekker uit

Als de ziekteverwekker een 'bekende' is, gaat dit sneller!

Vaccineren

Hulp bij het bestrijden van ziekteverwekkers

- Verzwakte/dode ziekteverwekkers

- Maken je niet ziek, maar worden wel herkend door je afweerstofcellen

Te veel zon

UV-straling

Kankerverwekkend

Ziek worden

Ziekteverwekkers: bacteriën, virussen en schimmels

Bacteriën&schimmels - geven giftige stoffen af en kunnen ontstekingen veroorzaken

Virussen - dringen een cel binnen en vermeerderen zich. Nemen de cel over

Ziek worden

Besmetting - ziekteverwekkers komen in je lichaam

Incubatietijd - ziekteverwekkers delen, groeien

Symptomen - Ziekteverschijnselen

Prognose - Verwacht hersteltraject

Eigen verdediging

Witte bloedcellen

- Vreetcellen

- Antistofcellen

Vreetcel

Koorts

Hulp bij afweer

Immuun worden:

- Besmetting (actieve immuniteit)

- Vaccinatie met antigen (actieve immuniteit)

- Injectie met antistoffen (passieve immuniteit)

Orgaantransplantatie

Afweer wordt 'uitgeschakeld'

Afstotingsreactie

de eiwitten worden niet herkend 

dus antistoffen worden gemaakt

Aan het werk

9.3 - 5, 6, 8, 11, 15, 16

9.4 - 6, 7, 12, 14, 16, 21, 23

Moeilijk? Maak ook de vragen met de cirkelende pijlen er voor 

Klaar?

Ga oefenen op www.biologiepagina.nl

Elk jaar worden in Nederland organen getransplanteerd.

Wanneer heeft zo’n operatie de meeste kans op succes?

1. Als de antigenen van de donor overeenkomen met de antigenen van de ontvanger.
2. Als de antigenen van de donor overeenkomen met de antistoffen van de ontvanger.
3. Als de antistoffen van de donor overeenkomen met de antigenen van de ontvanger.
4. Als de antistoffen van de donor overeenkomen met de antistoffen van de ontvanger.

Wat zou jij invullen wanneer je 18 bent op de vraag: Wil je donor worden?

1. Ja, ik wil donor worden
2. Nee, ik wil geen donor worden
3. Familie beslist
4. Iemand anders beslist

Aan het werk

Van 9.4 maken opdr:

22 t/m25

3, 4, 5, 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20

Klaar? Ga dan verder met de striptekening.