Gedrag beïnvloeden

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Aangeboren of Aangeleerd?

Gedrag beïnvloeden

Programma

• Terugblik
• Lesdoelen
• Verwondersessie: uitleg
• Workshopsessie: werkdoelen maken
• Communicatiesessie

Terugblik

Wat weet je nog van de vorige les?

Wat is gedrag?

1. Elke zichtbare handeling van een organisme.
2. Je aan de regels houden
3. Alles dat je kan leren
4. Alles dat aangeboren is

Inwendige prikkel:

Komt binnenuit je lichaam

Uitwendige prikkel:   komt buiten het lichaam

Sleep de voorbeelden naar de juiste prikkel; inwendig of uitwendig

Inwendige prikkel

Uitwendige prikkel

Omgevingstemperatuur

Geluiden

Voortplantingsdrang

Honger

Pijn

Wat is hier te zien?

Wat was een sleutelprikkel?

1. Een prikkel waar je altijd op reageert
2. Een prikkel waar je altijd hetzelfde op reageert
3. Een prikkel waar je elke keer verschillend op reageert
4. Een prikkel waarbij jij je een sleutel gebruikt

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

Wat is een ethogram?

1. een lijst met prikkels om gedrag te bestuderen
2. een lijst met handelingen om te gebruiken bij gedragsstudie
3. daarmee kun je een aardbeving voorspellen
4. een soort grafiek

Zes manieren van leren

1. imiteren: gedrag nadoen
   
2. straffen en belonen
   
3. oefenen: gedrag herhalen
   
4. inzicht: nieuw gedrag bedenken
   
5. inprenting: leren in een korte, gevoelige periode
   
6. gewenning: afleren om op prikkels te reageren

Na een aantal weken lukt het je steeds beter op te fietsen zonder te vallen. Je hebt hier geleerd door:

1. straffen en belonen
2. imitatie
3. te oefenen
4. inzicht

Wat is inprenting?

1. leren door straffen en belonen
2. leren in een gevoelige periode
3. leren van soortgenoten
4. leren door trial and error

Welke vorm van leren nam je waar van het filmpje?

1. inprenten
2. inzicht
3. straffen en belonen
4. gewenning

Noem een voorbeeld van gewenning

Ik heb een vraag over de terugblik:

Geen vraag

Wel een vraag

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan ik:

• benoemen wat een overdreven signaal is en welke respons daar bij hoort;
• uitleggen hoe normen en waarden ons gedrag veranderen;
• Aan de hand van voorbeelden van gedrag beredeneren welke prikkel het gedrag veroorzaakt en wat de functie van het gedrag is.
  

Aangeboren of Aangeleerd?

Gedrag beïnvloeden

Conditioneren

• Het aanleren van gedrag door beloning of straf.

• De hond hiernaast heeft geleerd dat hij een beloning krijgt als hij een trucje laat zien (op zijn achterpoten zitten), wanneer de baas dit vraagt.

• Gedrag: op zijn achterpoten zitten.
  Gevolg: Beloning (snoepje en vriendelijke woorden).
  

Hoe train je dieren?

• Sommige dieren kun je trainen door conditioneren.

• Met conditioneren beloon je dieren voor gewenst gedrag. Maar met conditioneren straf je een dier ook voor ongewenst gedrag.

• Hiernaast zie je een voorbeeld van zindelijkheidstraining. 

Conditionering bij mensen

Twee vormen conditionering:

1. Klassieke conditionering
   
   Op basis van voorwaarden (Pavlov-reactie)
   
   
2. Operante conditionering
   Door belonen en straffen
   

1. klassiek conditioneren
    op basis van voorwaarden(Pavlov-reactie)

2. Operante conditionering
    leren door belonen en straffen

Op een dag val je een keer flauw in de metro. Vanaf dan ben je telkens bang om in de metro flauw te vallen.

1. Klassiek conditioneren
2. Operant conditioneren

Als huisdier een trucje doet en complimentjes krijgt als het goed gaat.

1. Klassiek conditioneren
2. Operant conditioneren

Ik heb het tot nu toe begrepen

😒🙁😐🙂😃

Sociaal gedrag

Sociaal gedrag is gedrag van soortgenoten onder elkaar. 

• Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag heet een signaal.

• De reactie die opgeroepen wordt, noem je de respons.

Soorten (sociale) signalen, zoals:

• geuren
  
• kleuren
  
• geluiden (bij mensen: woorden, taal of muziek)
  
• lichaamstaal

Wat zijn overdreven signalen?

Overdreven (supranormale) signalen zijn extra opvallende (sterke) signalen.

Een overdreven signaal heeft een sterkere respons. Er wordt sneller en soms heftiger op gereageerd

Hoe veranderen normen en waarden ons gedrag?

Normaal gedrag en afwijkend gedrag

Sociaal gedrag gebeurt in een groep, of dit nu een groep van twee is, van zeven of van honderd.

Iedere groep kent zijn eigen ‘normale’ gedrag. 

Als je anders doet dan normaal, is er kans dat je groepsgenoten dat afkeuren en jou niet meer in de groep accepteren.

Dat noemen we afwijkend gedrag

Waarden en normen

• Waarden zijn wat we belangrijk vinden.
  
• Normen zijn de regels voor ons gedrag die daarbij horen.

Waarden en normen hebben invloed op gedrag?

Veel gedrag wordt bepaald door de groep.

In de groep zijn bepaalde waarden en normen.

Omdat we bij de groep willen horen, passen we ons gedrag aan.

Dat doen we soms bewust, en soms onbewust. 

- Een waarde is wat we belangrijk vinden (zoals geduld hebben).
- Normen zijn afspraken die bij gedrag horen (zoals netjes wachten in de rij).

1. Waar
2. Niet waar

Ik heb het tot nu toe begrepen..

😒🙁😐🙂😃

Workshopsessie

Je maakt je werkdoelen van week 5:

Gedrag beïnvloeden.
Waarom gedraag je je zo?

Wat niet af is, is huiswerk :) 

Communicatiesessie

Lesdoelen behaald?

Lesdoelen

Ik kan nu:

• benoemen wat een overdreven signaal is en welke respons daar bij hoort;
• uitleggen hoe normen en waarden gedrag veranderen;
• Aan de hand van voorbeelden van gedrag beredeneren welke prikkel dit gedrag veroorzaakt en wat de functie van dit gedrag is.
  

Ik kan benoemen wat een overdreven signaal is en welke respons daar bij hoort;

kan ik

kan ik bijna

kan ik niet

Ik kan uitleggen hoe normen en waarden gedrag veranderen;

kan ik

kan ik bijna

kan ik niet

ik kan beredeneren welke prikkel bepaald gedrag veroorzaakt en wat de functie van dit gedrag is.

kan ik

kan ik bijna

kan ik niet

Ik wil mij inschrijven voor de extra instructie..

Ja

nee