Tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Lesdoelen:

- Ik weet wat een tekstverband is.

- Ik weet wat signaalwoorden zijn.

- Ik ken de volgende tekstverbanden en bijbehorende signaalwoorden: chronologisch, opsommend, tegenstellend, toelichtend, voorwaardelijk en oorzaak-gevolg.

- Ik kan signaalwoorden koppelen aan de juiste tekstverbanden.

Tekstverbanden

Zinnen zonder signaalwoorden

Ze zullen hem blijven pesten ... hij uit zijn vel springt.

Ze zal het met plezier doen, ... je het beleefd en vriendelijk vraagt.

Ze zal het met plezier doen, ... je het onbeleefd en nors vraagt.

Hij zet altijd zijn pet scheef ... zijn vader dat indertijd deed.

De dokter zegt dat hij komt ... zijn wachtkamer leeg is.

Gaan ze verven ... willen ze liever behangen?

TEKSTVERBANDEN

Zorgen ervoor dat

woorden, zinnen en alinea's

met elkaar samenhangen.

SIGNAALWOORDEN

Aan een

signaalwoord

zie je met

welk tekstverband

je te maken hebt.

SOORTEN TEKSTVERBANDEN

- chronologisch verband

- opsommend verband

- tegenstellend verband

- toelichtend verband

- voorwaardelijk verband

- oorzaak-gevolg verband

(en meer)

Zij moet eerst haar zere oor aan de dokter laten zien, daarna mag ze een pijnstiller innemen.

1. Chronologisch
2. Opsommend
3. Tegenstellend

Mevrouw Verschoor geniet van goede muziek, verder is zij een filmliefhebber.

1. Tegenstellend
2. Opsomming
3. Chronologisch

Mijn etui zit bomvol met schoolspullen: pennen, potloden, stiften, een geo-driehoek, gummen en een passer.

1. Opsomming
2. Tegenstellend
3. Chronologisch

TOELICHTEND VERBAND

Een toelichtend verband geeft aan dat er extra informatie over het onderwerp volgt, vaak in de vorm van een voorbeeld.

Dit verband wordt ook wel uitleggend verband genoemd.

SIGNAALWOORDEN

bij toelichtend verband

- bijvoorbeeld - denk aan - neem (nou) - zo - zoals - ter illustratie - ter verduidelijking

- met andere woorden - voorbeeld-

namelijk - dat wil zeggen

VOORBEELD

toelichtend verband

Veel frisdranken bevatten suikers die slecht zijn voor de gezondheid.
Ze kunnen bijvoorbeeld overgewicht veroorzaken.

De extra informatie die hier gegeven wordt, is dat suikers in frisdranken overgewicht kunnen veroorzaken.
De extra toelichting is de informatie over overgewicht.

VOORWAARDELIJK VERBAND

Een voorwaardelijk verband geeft aan

onder welke voorwaaarden iets gebeurt.

SIGNAALWOORDEN

bij voorwaardelijk verband

- als (dan) - indien - tenzij - mits - wanneer -

onder de volgende voorwaarden

- in het geval dat - mocht ... dan -

op voorwaarde dat

VOORBEELD

voorwaardelijk verband

Als ik vandaag mijn kamer opruim,

(dan) mag ik morgen mee naar de Efteling.

Om mee te mogen naar de Efteling, moet ik mijn kamer opruimen.

Voorwaarde = kamer opruimen

OORZAAK-GEVOLG VERBAND

Een oorzaak-gevolg verband geeft aan

waarom iets gebeurt en wat er gebeurt.

SIGNAALWOORDEN

bij oorzaak-gevolg verband

- daardoor - doordat - zodat - de oorzaak hiervan is - waardoor - ten gevolge van.

VOORBEELD

oorzaak-gevolg verband

Doordat de brug open was, kwam Peter te laat op zijn werk.

Oorzaak: brug open

Gevolg: Peter komt te laat

Tekstverbanden

(oefenen)

De jongens in mijn klas leggen de lat niet al te hoog. Neem bijvoorbeeld Lex. Hij gaat altijd voor een 5,5.

1. toelichtend verband
2. voorwaardelijk verband
3. oorzaak-gevolg
4. chronologisch

Als jij alles voor mij inpakt,
koop ik iets lekkers voor onderweg.

1. toelichtend verband
2. oorzaak-gevolg
3. voorwaardelijk verband
4. chronologisch

Wat is de oorzaak?
Het regende flink toen ik naar school fietste. Daardoor heb ik een natte broek.

1. Het regende flink
2. Ik heb een natte broek

Wat is de oorzaak?
Ten gevolge van een kortsluiting ontstond brand in het oude kantoorpand.

1. Er was kortsluiting.
2. Er ontstond brand in het oude kantoorpand.

Wat is de oorzaak?
Weefsel rond de ogen wordt met de jaren slapper, waardoor wallen onder je ogen duidelijk te zien zijn.

Wat is het gevolg?
In Groningen zaten scheuren in de huizen, doordat er een aardbeving had plaatsgevonden.

Welk signaalwoord voor oorzaak-gevolg staat in alinea 1?

Welk verband herken je
in alinea 2?

1. oorzaak-gevolg
2. tijdsvolgorde
3. voorbeeld

Welk verband herken je in de laatste zin van alinea 3?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. tijdsvolgorde

Zet de signaalwoorden bij het juiste tekstverband. 

Toelichtend

Opsommend

Bijvoorbeeld

Zoals

Verder

Ook

: , en

Denk aan

Lesdoelen:

- Ik weet wat een tekstverband is.

- Ik weet wat signaalwoorden zijn.

- Ik ken de volgende tekstverbanden en bijbehorende signaalwoorden: chronologisch, opsommend, tegenstellend, toelichtend, voorwaardelijk en oorzaak-gevolg.

- Ik kan signaalwoorden koppelen aan de juiste tekstverbanden.

Wat snap je nog niet zo goed?