2.3 Ruimte voor de rivier

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Ruimte voor de rivier

Lesdoelen (deelvragen)

Aan het einde van deze paragraaf beantwoorden we de volgende vragen. Schrijf ze nu vast op in je schrift:

(4) Wat zijn de hoofdpunten van het huidige nationale rivierbeleid?

(5) Hoe kan de waterafvoer van de grote rivieren worden beheerst?

(6) Waarom werken de Europese landen samen op het gebied van

        rivierbeleid?

Noem 2 maatregelen die de vertragingstijd verkorten.

(Bij het waterbeheer is de vertragingstijd de tijd die een druppel water nodig heeft om vanaf een bepaalde locatie in een rivier of riool te komen.)

Juiste antwoorden zijn:

− Ontbossing: regenwater werd hierdoor niet meer vastgehouden door

de bomen/boomwortels (en stroomde sneller af naar de rivier).

− Verstening: regenwater kon hierdoor de bodem niet meer inzakken.

− Kanalisering: het water wordt hierdoor sneller verplaatst naar de

benedenloop.

− Bedijking: het water kon hierdoor niet meer worden vastgehouden in

gebieden die overstroomden.

In welk seizoen is het debiet het laagst?
Debiet = de hoeveelheid water die per tijdseenheid door een bepaald punt in de rivier stroomt

1. Zomer
2. Herfst
3. Winter
4. Lente

In de grafieken zie je het regiem (schommelende waterstanden)
 van drie rivieren. Welk type rivier hoort bij elke grafiek? (Debiet -> hoeveelheid water in m³   die op een bepaald moment een plek in de rivier passeert) 

Gletsjerrivier

Regenrivier

Gemengde rivier

Geef een oorzaak waardoor klimaatverandering bijdraagt aan het onregelmatiger worden van het regiem van rivieren.
(Regiem = de fluctuatie van het debiet door het jaar heen, oftewel de schommeling van de waterafvoer door een rivier)

Antwoord

Uit het antwoord moet blijken dat door klimaatverandering de kans op

extreem weer / intense regenbuien (afgewisseld met langere perioden

van droogte) toeneemt.

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Uiterwaard verbreding voor meer veiligheid bij hoogwater.

Zuid-Limburg, Borgharen

Antwoord

Uiterwaard verbreding voor meer veiligheid bij hoogwater.

Zuid-Limburg, Borgharen

Benodigde voorkennis 

Je weet wat dijkverzwaring en verhoging is;
Je weet wat terpen zijn;
Je weet wat binnen- en buitendijkse gebieden zijn;
Je weet waarom internationale samenwerking noodzakelijk is;

VCV

Dijkverzwaring

Nadelen te hoge dijken

Na 1995...

• Eerst Deltaplan voor de Grote Rivieren
• Daarna De Wet op de waterkering
• Daarna Ruimte voor de rivier

Het grote plaatje

Binnen- en buitendijkse gebieden

Buitendijkse maatregelen

1. Rivierbedverruiming

2. Rivierbedverdieping

3. Uiterwaardvergraving

4. Nevengeul

5. Kribverlaging

6. Dijkverlegging

7. Obstakelverwijdering

Binnendijkse maatregelen

8. Retentiebekken

9. Noodoverloopgebied

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

Aan de slag

Filmpjes	https://www.youtube.com/@AardrijkskundeKennisclips
Huiswerk	Learnbeat

Artikel:

https://www.geografie.nl/artikel/wat-voegt-sai-toe-aan-de-klimaatdiscussie

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=p4pWafuvdrY

Quizlet:

https://quizlet.com/JDW-AK/folders/havo-systeem-aarde-2021-2022?x=1xqt&i=1fo1jg

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃

Wat heb je gemist?
Wat snap je nog niet helemaal?
Waar wil je meer over weten?
Wat vond je interessant?

😒

😃