V4 - Thema 5: Ecologie - BS 2 en 3: organismen en populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma

Herhaling

uitleg b3 populaties

huiswerk

Huiswerk

Maak de opdr. 1,3,5,6,8,9 en 10

bespreken opdr. 10

Basisstof 3: organismen en populaties

V4

Thema 5

Ecologie

Hoe zat het ook alweer?

Sleep de volgende factoren naar het juiste vak.

Biotische factoren

Abiotische factoren

neerslag

predatie

ziekten

bodem

schaduw

concurrentie

samenwerking

Wat betekent het als een soort een smalle tolerantiecurve heeft?

1. De soort is niet bestand tegen een grote variatie van de milieufactor
2. De soort is wel bestand tegen een grote variatie van de milieufactor
3. De soort kan komt weinig voor
4. De soort komt veel voor

Belangrijke abiotische factoren die het voorkómen van soorten bepalen

Bodemgesteldheid: zand, voedselrijk/arm, (vegetatie/voedsel herbivoren)
Licht: daglengte, broedseizoen, seizoensplanten, vogeltrek
Vochtigheid: droog/nat gebied, hoeveelheid neerslag per keer
Temperatuur: tolerantie soort

Leerdoelen

• Je kunt verschillende vormen van concurrentie en coöperatie onderschrijven;
• Je kunt voorbeelden van concurrentie en coöperatie in een ecosysteem herkennen en beschrijven;
• Je kunt uitleggen waar populatiegrootte en populatiedichtheid van afhankelijk is
• Je kunt schommelingen in populatiedichtheid verklaren en beschrijven

VOEDSELWEB

Noem eens een voedselketen uit dit voedselweb? 

Wat is de langste voedselketen?

Bekijk het voedselweb hiernaast. Leg aan de hand van een voorbeeld uit dat er tussen sommige soorten sprake is van concurrentie

Sleep de afbeeldingen naar de bijbehorende omschrijving

Intra- en interspecifieke concurrentie

Kijk naar de term!

Met specifiek wordt in dit geval bedoeld: de soort.

intra = in 

inter = tussen

Wat betekent intraspecifiek en interspecifiek?

intraspecifieke concurrentie

interspecifieke concurrentie

Van welke vorm van symbiose is hier sprake
in de relatie bij en bloem?

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Van welke vorm van symbiose is hier sprake? (Vissen zoeken bescherming bij een haai)

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Van welke vorm van symbiose is hier sprake?

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

In de afbeelding hiernaast is sprake van epifytisme.

Dit is een vorm van....

Een epifyt is een plant die op een andere (grotere plant) leeft. Hierbij onttrekt de epifyt geen voedingsstoffen aan de gastheerplant

1. mutualisme
2. commensalisme
3. parasitisme

Wat weet je nu over symbiose?

Populatiegroei

Een populatie kan stabiel blijven, groeien of krimpen. Factoren die daarop van invloed zijn: 

• Geboorte vs. sterfte
• Immigratie vs. emigratie

Populatiegroei

• J-curve: exponentiële groei, invasieve exoten met onbeperkte hulpbronnen
• Draagkracht
• s-curve: schommelingen rond biologisch evenwicht

J-curve

Als er voedsel in overvloed is en geen predatoren: J-curve.

Een J-curve is niet houdbaar.

Er gaat een 'drempel' overschreden worden.  

Uitkomst: 1, 2 of 3.

1. Evenwicht bij oorspronkelijke draagkracht
2. Evenwicht bij verlaagde draagkracht
3. Uitsterven

Let wel: 'evenwicht' is biologisch evenwicht.

De populatiedichtheid is onderheving aan terugkoppeling.

Sleep de invloeden naar de juiste plek in het terugkoppelings-schema

afname van predatie

afname van voedselbeschikbaarheid

toename van concurrentie

toename van draagkracht van het ecosysteem

Factoren die van invloed zijn op de populatiedichtheid kunnen op hun beurt weer van de populatiedichtheid afhankelijk zijn (en daardoor de populatiedichtheid regelen).

Sleep de factoren naar de juiste categorie.

dichtheidsafhankelijke factoren

dichtheidsonafhankelijke factoren

ziekte

sneeuwval

concurrentie

overstroming

parasitisme

temperatuur

voedselrelaties

De populatiegrootte is afhankelijk van een aantal factoren. 

Sleep de termen naar de juiste plaats in het schema.

populatiegrootte

immigratie

sterftecijfer

geboortecijfer

emigratie

Leg uit wat een exoot is.

Leerdoelen

• Je kunt verschillende vormen van concurrentie en coöperatie onderschrijven;
• Je kunt voorbeelden van concurrentie en coöperatie in een ecosysteem herkennen en beschrijven;
• Je kunt uitleggen waar populatiegrootte en populatiedichtheid van afhankelijk is
• Je kunt schommelingen in populatiedichtheid verklaren en beschrijven

Huiswerk

Huiswerkcheck

B3 12, 14, 16, 17

In een jong ecosysteem zijn nog veel niches vrij. Soort X vestigt zich in een jong ecosysteem in een vrije niche. Er is geen sprake van concurrentie, predatie en ziektes.

Volgens welke curve zal deze groei van deze soort waarschijnlijk verlopen?

1. 
2. 

Bekijk het diagram

In dit ecosysteem lijkt er sprake te zijn van een dynamisch evenwicht tussen een predator en zijn prooi

Bestudeer het diagram en beantwoord de vragen op de volgende slides

Geef een verklaring voor het feit dat populatiedichtheid vossen in het jaar 1974 stijgt.

Geef een verklaring voor het feit dat populatiedichtheid konijnen in het jaar 1974 daalt.

In een predator-prooi evenwichtsdiagram is de piek van de predatordichtheid in de tijd altijd later dan de piek van de prooidichtheid.
Leg dit uit.

Huiswerk

Je maakt het volgende werk:

1. Maak deze lessonup af,
   
2. Maak een begrippenlijst  door alle begrippen in basisstof 5.3 te voorzien van uitleg. Doe dit digitaal of op papier,
   
3. Maak uit basisstof 3 de volgende opdrachten: 12, 16, 17 en 18
   

Het werk wordt ook in magister gezet.