H4 Thema 7 Ecologie B1 en 2 relaties binnen een ecosysteem

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma

Herhaling (lessonup vragen)

huiswerk bespreken

uitleg b2 populaties

opdracht relaties

en afsluiting (lessonup opdracht)

De introductie van de wolf in Yellowstone National parc had:

1. geen invloed op het ecosysteem
2. invloed op de levensgemeenschap
3. invloed op het gehele ecosysteem

De introductie van de wolf in Nederland is gedaan omdat de wolf:

1. een inheemse soort is
2. een uitheemse soort is
3. voldoende ruimte en voedsel tot zijn beschikking heeft
4. geen natuurlijke vijanden heeft

Hoe zat het ook alweer?

Sleep de volgende factoren naar het juiste vak.

Biotische factoren

Abiotische factoren

neerslag

predatie

ziekten

bodem

schaduw

concurrentie

samenwerking

Welke soort heeft de grootste tolerantie?

1. Soort a
2. Soort b
3. Zowel soort a als b, want er is overlap
4. zowel soort a en b want de curves zijn even hoog

Huiswerk

Opdr. 1-6

bespreken opdr. 5c en d en 6

Basisstof 2: populaties

H4

Thema 7

Ecologie

Lesdoel

welke relaties bestaan er tussen organismen binnen een populatie en het ecosysteem

én

hoe beïnvloeden deze relaties het evenwicht in een populatie + ecosysteem

Leerdoelen

• Je kunt verschillende vormen van concurrentie en coöperatie onderschrijven;
• Je kunt voorbeelden van concurrentie en coöperatie in een ecosysteem herkennen en beschrijven;
• Je kunt uitleggen waar populatiegrootte en populatiedichtheid van afhankelijk is
• Je kunt schommelingen in populatiedichtheid verklaren en beschrijven

Relaties tussen organismen

Concurrentie: strijd om beschikbaar voedsel, ruimte, voortplantingspartners

Coöperatie: samenwerking tussen organismen binnen een soort of tussen twee soorten

Coöperatie

symbiose: langdurig samenleven tussen twee soorten.

Welk voordeel heeft de goby van deze samenwerking?

Welk voordeel heeft de garnaal van deze samenwerking?

In dit voorbeeld hebben beide organismen voordeel. Welke andere vormen van coöperatie zullen bestaan?

 Symbiose

Samenleven van individuen

Binnen dezelfde soort

Bij twee verschillende soorten

Coöperatie

Concurrentie

Mutualisme

Commensalisme

Parasitisme

Concurrentie

Predatie

Opdracht

Coöperatie, concurrentie

Knip de vakken uit en match de dikgedrukte begrippen met de gegeven voorbeelden.

Van welke vorm van symbiose is hier sprake
in de relatie tussen bij en bloem?

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Van welke vorm van symbiose is hier sprake? (Vissen zoeken bescherming bij een haai)

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Van welke vorm van symbiose is hier sprake?

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

In de afbeelding hiernaast is sprake van epifytisme.

Dit is een vorm van....

Een epifyt is een plant die op een andere (grotere plant) leeft. Hierbij onttrekt de epifyt geen voedingsstoffen aan de gastheerplant

1. mutualisme
2. commensalisme
3. parasitisme

Populatiegroei

Een populatie kan stabiel blijven, groeien of krimpen. Factoren die daarop van invloed zijn: 

• Geboorte vs. sterfte
• Immigratie vs. emigratie

Populatiegroei

• S-curve: schommelingen rond biologisch evenwicht
• -> voldoende voedsel
• -> voldoende natuurlijke vijanden 
• J-curve: exponentiële groei
• Draagkracht= maximale populatiegrootte die over een langere tijd in dat ecosysteem kan worden gehandhaafd

J-curve

Als er voedsel in overvloed is en geen predatoren: J-curve.

Een J-curve is niet houdbaar.

Door de draagkracht wordt overschreden:

Uitkomst: 1, 2 of 3.

1. Evenwicht bij oorspronkelijke draagkracht
2. Evenwicht bij verlaagde draagkracht
3. Uitsterven

Let wel: 'evenwicht' is biologisch evenwicht.

Halsbandparkiet

Grote waternavel

Rode Amerikaanse rivierkreeft

Twee verklaringen over exoten zijn:

I: Exoten die zich snel uitbreiden, hebben een smal tolerantiegebied.
II: Exoten die zich snel uitbreiden, hebben weinig natuurlijke vijanden.

Welke verklaring is of welke verklaringen zijn juist?

1. I en II zijn beide onjuist
2. Alleen I is juist
3. I en II zijn beide juist
4. Alleen II is juist

De populatiedichtheid is onderheving aan terugkoppeling.

Sleep de invloeden naar de juiste plek in het terugkoppelings-schema

afname van predatie

afname van voedselbeschikbaarheid

toename van concurrentie

toename van draagkracht van het ecosysteem

Leerdoelen

• Je kunt verschillende vormen van concurrentie en coöperatie onderschrijven;
• Je kunt voorbeelden van concurrentie en coöperatie in een ecosysteem herkennen en beschrijven;
• Je kunt uitleggen waar populatiegrootte en populatiedichtheid van afhankelijk is
• Je kunt schommelingen in populatiedichtheid verklaren en beschrijven

Huiswerk

B2 opdracht 8-12

Bekijk het diagram

In dit ecosysteem lijkt er sprake te zijn van een dynamisch evenwicht tussen een predator en zijn prooi

Bestudeer het diagram en beantwoord de vragen op de volgende slides

Geef een verklaring voor het feit dat populatiedichtheid vossen in het jaar 1974 stijgt.

Geef een verklaring voor het feit dat populatiedichtheid konijnen in het jaar 1974 daalt.

In een predator-prooi evenwichtsdiagram is de piek van de predatordichtheid in de tijd altijd later dan de piek van de prooidichtheid.
Leg dit uit.

Huiswerk

Je maakt het volgende werk:

1. Maak deze lessonup af,
   
2. Maak een begrippenlijst  door alle begrippen in basisstof 5.3 te voorzien van uitleg. Doe dit digitaal of op papier,
   
3. Maak uit basisstof 3 de volgende opdrachten: 12, 16, 17 en 18
   

Het werk wordt ook in magister gezet.