Module 2 - examenvoorbereiding les 1: Wat kun jij als OA-er doen om zelfredzaamheid te stimuleren?

• Module 2
• MBO
• Studiejaar 1

Module 2:

Mijn eerste stage

Vista groen: 0R 79G 89B

Vista oranje: 229R 106G 84B

Vista groen: 0R 79G 89B

Vista oranje: 229R 106G 84B

Leeropbrengst module:

Zelfredzaamheid

Les 1: Wat is zelfredzaamheid?

Les 2: Wat kun jij als OA-er doen om zelfredzaamheid te stimuleren ? En in welke vormen? Methodisch werken

Les 3: ADL Lessen - zelfzorg (hygiëne, lichamelijke verzorging, zindelijkheid) en planmatig werken

Les 4 en 5: Hoe stimuleer je een gezonde leefstijl

Workshop 2:

Wat kun jij als OA-er doen om zelfredzaamheid te stimuleren?

Doelen

Aan het eind van de les:

• weet je wat je van een kind, in elke leeftijd, kunt verwachten;
• weet je hoe je zelfredzaamheid kunt stimuleren;
• weet je hoe je dit op een methodische manier doet;
• kun je toelichten uit welke 5 stappen dit plan bestaat;
• weet je welke soorten doelen er zijn;
• kun je toelichten hoe je reflecteert met behulp van de STARR-methode.

Begrippen

methodisch werken, zelfredzaamheid, competent, autonomie, productdoel, procesdoel, ontwikkelingsdoel, leerdoel, STARR-methode, evalueren, reflecteren

Theoretische bronnen:

Boek: Methodiek, module 1, hoofdstuk 2 methodisch werken

https://doorergotherapie.nl/tips-om-de-zelfredzaamheid-van-je-kind-te-stimuleren/

PDF verstrekt door de docent: zelfstandigheid en zelfredzaamheid bij kinderen.

-> let op! Dit is een artikel uit België, geschreven voor ouders. Het is echter ook bruikbaar als OA-er. 

Ze spreken in het artikel van de kleuter van 2,5 - 6 jaar. Wij maken het onderscheid tussen peuter (van 2-4) en kleuter (van 4-6). Klas 1 is vergelijkbaar met groep 3, klas 6 is groep 8.

Wat gaan we doen?

Theorie: 

We bekijken samen hoe we zelfredzaamheid kunnen stimuleren en hoe we dit op een methodische manier kunnen doen.

Maken: 

• Werk de 5 stappen van het methodisch werken voor jezelf uit in een samenvatting.

Examen A

Werkproces: P3-K1-W5 Biedt ondersteuning gericht op zelfredzaamheid

In dit examen stimuleer je leerlingen/studenten in hun zelfredzaamheid bij zelfzorg én bij het planmatig werken bij leeractiviteiten.

1. De ene groep bied je ondersteuning op het gebied van zelfzorg.

2. De andere groep ondersteun je op het gebied van planmatig kunnen werken.

Terugblik: wat weet je nog van de vorige les?

Bespreek in groepjes van 3

Je hebt onderzoek gedaan naar zelfredzaamheid:

Wat mag je van een kind op een bepaalde leeftijd verwachten, zowel thuis als op school? Hoe zie je dit op stage terug. Dit als voorbereiding op het examen.

Wat ben je te weten gekomen. Vergelijk dit met je medestudenten. Welke overeenkomsten en welke verschillen zijn er? Moet je jouw lijst aanpassen?

Wat is zelfredzaamheid?

Als een kind zelfredzaam is, betekent dit dat het zichzelf kan redden in allerlei situaties. Een onderdeel hiervan is de zelfverzorging, bijvoorbeeld:

• Jezelf kunnen wassen en afdrogen
  
• Jezelf aan- en uit kunnen kleden
  
• Drinken kunnen inschenken en opdrinken
  
• Een boterham kunnen smeren en opeten
  
• Zelfstandig naar het toilet gaan
  

Maar zelfredzaamheid gaat ook om meer vaardigheden, zoals:

• Je schooltas in kunnen pakken
  
• Spullen opruimen en terug kunnen vinden
  
• Een boodschap kunnen doen
  
• Op tijd komen
  
• Om hulp kunnen vragen
  

Zelfredzaamheid ontwikkel je vanaf je babytijd. En die ontwikkeling gaat door tot na de puberteit. Een baby moet bij alles geholpen worden. Langzaamaan leert een kind steeds meer zelf te doen. En een jongvolwassene kan als het goed gaat echt zelfstandig zijn en op zichzelf gaan wonen.

Waarom is zelfredzaamheid belangrijk?

Taken zelf kunnen uitvoeren geeft zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld.

 Een kind kan trots zijn op zichzelf. Dat nodigt ook uit om steeds weer een stapje verder te willen komen. Om nog meer nieuwe dingen te leren.

Als een kind naar de basisschool gaat wordt er ook verwacht dat het al een aantal dingen zelf kan. Denk maar aan zindelijk zijn, zelfstandig naar het toilet kunnen gaan, de jas aan en uit doen of spullen in de eigen schooltas stoppen.

autonomie en competentie

Psychologische basisbehoeften

Het competent en autonoom voelen horen bij de psychologische basisbehoeften. 

een van de meest bekende motivatietheorieën is de zelfdeterminatietheorie. Hierin komen deze begrippen terug.

00:57

Waarom is dit belangrijk om te weten, als je denkt aan je examenopdracht?

Zelfredzaamheid stimuleren door:

• Zorgen voor veilige, vertrouwde omgeving
  
• Zelf op onderzoek laten uitgaan
  
• Geven van eigen verantwoordelijkheid
  
• Aansluiten bij wat het kind al kan
  
• Aansluiten bij persoonlijke manier van leren
  
• Positieve feedback geven
  
• Afwisselen met rust
  

Zelfredzaamheid stimuleren betekent

• dat je aansluit bij waar een kind toe in staat is;
• bij waar de interesse ligt;
• bij wat het op een bepaald moment wil leren

Wat een kind wíl leren, leert het ook het snelst. Te hoge eisen stellen heeft geen zin

Geef positieve feedback -> Hoe?

• Een compliment geven als hij iets goed doet
  
• Je het over bepaald gedrag en niet over het kind als persoon
  

Zorg voor vertrouwen

Als het kind vertrouwen heeft dan durft het op iets of iemand te steunen. 

Sleutelwoorden:

Vriendelijk zijn en empathisch

Geduld hebben

Respect ofwel eerbied hebben voor wat het kind zelf kan en zelf wil

Duidelijk zijn in wat je gaat doen

Respect hebben voor het gevoel dat het kind toont als het bijvoorbeeld huilt

Doelmatig handelen zodat het niet onnodig pijn doet of langer duurt dan nodig

Professionaliteit

Je bent op de hoogte van de protocollen en regels binnen het bedrijf

Je gaat discreet om met lichaamscontact tijdens  de persoonlijke verzorging

Denk aan het ‘Vierogenprincipe’ 

Vierogenprincipe

Vierogenprincipe betekent dat je je als school hebt ingezet om meekijken en meeluisteren makkelijk te maken. Kun je aantonen dat je medewerkers elkaar bijvoorbeeld met doorkijkjes goed in de gaten kunnen houden? Is het voor iedereen helder wat zijn/haar inzet is in het vierogenprincipe en worden deze afspraken nageleefd? 

Denk bijvoorbeeld aan:

- meld het aan een collega als je met een kind naar het toilet gaat

- ga in de deuropening staan, zodat anderen je kunnen zien

- hebben de deuren ramen, zodat je de klas in kunt kijken

Hoe pak je dit nu methodisch aan?

Gebruik het boek Methodiek, module 1, h2: Methodisch werken.

Methodisch werken is bewust handelen volgens vooraf geplande stappen. Deze stappen volg je om een bepaald pedagogisch doel te bereiken.

Opvallend aan methodisch werken is dat het vier belangrijke kenmerken heeft. Het verloopt doelgericht, planmatig, procesmatig en bewust. 

De 4 belangrijke kenmerken uitgelegd

Doelgericht

Doelgericht handelen is vooruitkijken: wat is het

doel, waar werken we naartoe, waar willen we

uitkomen, wat willen we bereiken? Doelgericht

handelen is ook terugkijken: hebben we het doel

bereikt en zijn we uitgekomen waar we wilden

uitkomen?

Planmatig

De weg waarlangs je gaat werken, beschrijf je in

een plan. Dat kan een lesplan zijn, de beschrijving

van één activiteit, een volledig activiteitenplan,

een ontwikkelplan of zelfs een beleidsplan.

Planmatig betekent ook dat elke stap die je zet,

te maken heeft met de vorige stap en met de volgende

stap. Alle stappen zijn met elkaar verbonden,

er zit een logische lijn in.

Procesmatig

Tijdens de uitvoering van een activiteit werk je

naar het doel toe. Als pedagogisch werker houd

je in het oog of je nog op de goede weg zit, of dat

je moet bijsturen.

Bewust

Bij het aanbieden van activiteiten denk je na over

de doelen die je wilt bereiken. Je houdt tijdens de

uitvoering het proces in de gaten. Dit betekent

dat je bewust bezig bent. Je bent je niet alleen

bewust van de situatie van het kind of de groep,

de doelen, de werkwijze en het proces, maar ook

van je eigen gevoelens. Ook ben je je bewust van

de invloed van je eigen gedrag.

Korte tussenevaluatie lesdoelen

Aan het eind van de les:

• weet je wat je van een kind, in elke leeftijd, kunt verwachten;
  
• weet je hoe je zelfredzaamheid kunt stimuleren;
  
• weet je hoe je dit op een methodische manier doet;
  

Methodisch werken bestaat uit vijf stappen. Het doorlopen daarvan leidt naar het behalen van de doelen. Voordat je met de kinderen of jongeren aan de slag gaat, heb je nagedacht over hoe je stap voor stap naar het gestelde doel toe kunt werken.

Tip! In het boek staan voorbeeldvragen die je bij elke stap kunt gebruiken

Stap 1 beschrijven van de beginsituatie

 'Waar heb ik mee te maken?' Om dat goed te kunnen doen,

moet je drie dingen weten:

• de wensen en behoeften (de hulpvraag);

• de beginsituatie van de doelgroep als geheel;

• de beginsituatie van het individu.

Stap 2 doelen formuleren

Je kent de wensen en behoeften en hebt voldoende gegevens over de doelgroep en/of het individuele kind. Nu ga je bepalen wat je zou willen bereiken.-> het doel

Een doel is het vastgestelde te bereiken resultaat binnen een vooraf gestelde periode. Bij het formuleren van doelen houd je rekening met mogelijkheden, behoeften en interesses.

productdoel en procesdoel

Het opstellen van deze SMART-doelen oefen je tijdens de lessen onderwijskunde.

ontwikkelingsdoelen en leerdoelen

Een ontwikkelingsdoel is gericht op activiteiten die één of meer ontwikkelingsgebieden moeten stimuleren.

In het onderwijs werk je resultaatgericht naar een doel toe. Dit noem je doelgericht leren. Veel doelen zijn ook wettelijk vastgelegd.

 Ontwikkelingsgebieden

Cognitieve ontwikkeling	Denken, geheugen en taal
Lichamelijke ontwikkeling	Groei, zintuigen en motoriek
Sociale ontwikkeling	Kunnen omgaan met anderen
Persoonlijke ontwikkeling	Eigen identiteit, wil en opvattingen
Emotionele ontwikkeling	Kunnen omgaan met gevoelens
Creatieve ontwikkeling	Fantasie, iets nieuws maken, in oplossingen denken

Stap 3 plan maken

Nadat je het doel hebt vastgesteld, ga  je een plan maken voor de activiteit. Je pakt het systematisch aan in een stappenplan, zodat je niets vergeet.

• activiteit kiezen
• activiteit voorbereiden
• overleggen en afstemmen
• doelgroep vooraf motiveren
• Protocol activiteiten ontwerpen (voorbereidingsformulier):

1. beginsituatie
2. doel
3. voorbereiding

Gebruik hierbij steeds de hulpvragen uit het boek!

Stap 4 uitvoeren

Bij de uitvoering zijn drie zaken van belang:

• de introductie en uitleg van de activiteit;

• de begeleiding tijdens de activiteit;

      Hoe doe je dat? Waar let je op?

• de afronding van de activiteit.

Instructie

De instructie zelf pak je ook weer methodisch aan.

• Stap 1 Vertel kort wat de activiteit inhoudt.

• Stap 2 Vraag aan het kind, de jongere, de groep of dit duidelijk is.

• Stap 3 Vraag of er meer uitleg nodig is.

• Stap 4 Als dat nodig is, som je de onderdelen van de activiteit op.

• Stap 5 Vraag of er meer uitleg nodig is.

• Stap 6 Als dat nodig is geef je meer informatie of doe je het voor.

Stap 5 evalueren

De laatste stap is evalueren: je beoordeelt de activiteit op vooraf opgestelde criteria. Je bekijkt met de betrokkenen hoe de activiteit is verlopen en of het doel is behaald. Je geeft elkaar feedback, een terugkoppeling. Wat ging goed en wat niet? Je loopt het hele stappenplan nog eens na en kijkt wat ervan terecht is gekomen.

Twee hoofdonderwerpen van evaluatie zijn: 

• het product, het resultaat, de uitkomst;

• het proces, hoe het product er gekomen is.

-> in het boek staan evaluatievragen die je hierbij kunt gebruiken

Bij evalueren hoort ook reflecteren. Reflecteren is kritisch en op afstand kijken naar je eigen handelen en naar de effecten daarvan.

Door de vragen die je over je eigen rol stelt, word je je nog

meer bewust van de keuzes die je hebt gemaakt.

Ook om je gedrag te kunnen bijstellen, moet je

kunnen reflecteren.

Het STARR-model is een veelgebruikte methode om samen met

anderen te reflecteren op een situatie en op basis hiervan verbeteringen te formuleren.

S - situatie

Je beschrijft de situatie. Hulpvragen zijn:

• Wat was je aan het doen?

• Wie waren erbij betrokken?

• Met wie werkte je samen?

• Wat was jouw positie/functie in deze situatie?

T - taak

Je beschrijft welke taak je in deze situatie had. Hulpvragen zijn:

• Wat was je taak?

• Waarom moest juist jij dit doen?

• Welke doelen had je op lange en/of korte termijn?

• Welke plaats nam jij in, in het hele proces naar het doel toe?

A - actie

Je beschrijft welke actie je ondernam. Hulpvragen zijn:

• Wat deed je toen?

• Hoe reageerde je?

• Wat deed je eerst, en wat daarna?

• Waardoor pakte je het op die manier aan?

R - resultaat

Je beschrijft wat het resultaat was. Hulpvragen zijn:

• Wat leverde(n) jouw actie(s) op, wat was het resultaat?

• Hoe reageerde(n) de ander(en) op jouw actie(s)?

• Hoe is het afgelopen?

R - reflectie

Je onderzoekt of deze situatie te verplaatsen is in een andere situatie of context; dit om te leren van

deze situatie. Hulpvragen zijn:

• Heb je een vergelijkbare situatie meegemaakt?

• Zo ja, wat deed je toen (anders)?

• Wat zou je de volgende keer hetzelfde en/of anders doen?

Tussenevaluatie lesdoelen

Aan het eind van de les:

• kun je toelichten uit welke 5 stappen dit plan bestaat;
  
• weet je welke soorten doelen er zijn;
  
• kun je toelichten hoe je reflecteert met behulp van de STARR-methode.

Opdracht

• Je leest de theorie bij deze les:

1. PDF verstrekt door de docent: zelfstandigheid en zelfredzaamheid bij kinderen.
2. de theorie uit het boek: Methodiek, module 1, hoofdstuk 2 methodisch werken . 

• Na het  lezen maak van de theorie uit het boek een samenvatting waarin de 5 stappen van het methodisch werken duidelijk naar voren komen. Dit mag schematisch, met een mindmap of op een andere manier. Deze samenvatting is jouw leidraad bij het opstellen van een methodisch plan.

• Daarnaast werk je de begrippen uit deze les weer uit op jouw eigen manier.

Ik kan de 5 stappen van methodisch werken uitleggen

😒🙁😐🙂😃

Ik kan m.b.v. het artikel 'zelfstandigheid en zelfredzaamheid bij kinderen' stimulerende activiteiten bedenken die passen bij mijn doelgroep.

😒🙁😐🙂😃

Evaluatie lesdoelen

Aan het eind van de les:

• weet je wat je van een kind, in elke leeftijd, kunt verwachten;
  
• weet je hoe je zelfredzaamheid kunt stimuleren;
  
• weet je hoe je dit op een methodische manier doet;
  
• kun je toelichten uit welke 5 stappen dit plan bestaat;
  
• weet je welke soorten doelen er zijn;
  
• kun je toelichten hoe je reflecteert met behulp van de STARR-methode.

Her heb ik nog vragen over / hulp bij nodig / wil ik nog meer over te weten komen:

Evaluatie lesdoelen

Lesdoel:

Waarde van doel voor module:

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les/workshop:  ADL Lessen - zelfzorg (hygiëne, lichamelijke verzorging, zindelijkheid) en planmatig werken

Huiswerk:  

1. Lees de theorie (pdf en boek).
2. Werk de 5 stappen van het methodisch werken voor jezelf uit in een samenvatting.
3. Verwerk de begrippen uit deze les weer op je eigen manier.