Les 3: Danselementen

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

DANSELEMENTEN

Wat is Dans alweer?

De kunst van het bewegende lichaam, waarmee de kunstenaar een verhaal probeert te vertellen.

Lesdoelen:

- Je weet wat een dans voorstelt

- Je weet hoe je een verhaal vertelt met beweging

- je weet hoe je met beweging gevoelens uitdrukken.

- Je weet wat danselementen zijn.

-Je weet hoeveel tellen één deel van choreografie duurt

- Je kan de danselementen in de opdrachten toepassen

Je kan de op de tel van de muziek bewegingen 

Wat stelt een dans voor?

* Verhaal / Thema

* Gevoelens

*Verbinding met de realiteit

Hoe kan beweging een verhaal vertellen?

Alledaagse beweging

Hoe maak je een dans? (vormgeving)

RUIMTE - TIJD - KRACHT

Ritme / tijd regelmatig of onregelmatig

Frasering elke beweging heeft een begin, een verloop en een einde -> zo ook een dansfrase: een aantal dansbewegingen achter elkaar die samen een frase vormen waar een begin, een verloop en een einde in zitten. Een dansfrase is een onderdeel van een choreografie.

TIJD

Het element TIJD kan op vier manieren terugkomen in een beweging

Duur korte of langere bewegingen

Tempo snel of langzaam bewegen

• versnellen
  
• vertragen
  
• stoppen
  
• slow motion

Lagen
Laag: op de grond, zittend, kruipend, rollend

Midden: met gebogen romp, knieën licht gebogen

Hoog: springend of op tenen bewegen, het lichaam is opgericht

Patronen Op de vloer: cirkels, rechte of ronde lijnen, vierkanten

In de lucht: rechte of gebogen lijnen, spiralen, zig zag, etc.

Richtingen Voor- en achterwaarts

Diagonaal

Zijwaarts (links en rechts)

Omhoog en omlaag

Vormen Iedere beweging zorgt er voor dat je lichaam een bepaald vorm in de ruimte inneemt die kan zijn

• groot / klein 
  
• open / gesloten 
  
• symmetrisch / asymmetrisch
  

Dans voltrekt zich altijd in ruimte. In de meest brede zin van het woord is ruimte de reële of virtuele plek, locatie, waar de danser danst.

RUIMTE

RUIMTE kan vanuit verschillende perspectieven worden bekeken, namelijk:

• de plek die een danser inneemt op het podium
  
• de plek die de danser inneemt ten opzichte van zijn/haar mededansers (formaties als V-vorm, rij, cirkel etc.)
  
• en ook de beweging die een danser maakt met zijn lichaam
  

Dansers zetten altijd een bepaalde kracht in om te dansen, wat gaat over de bewegingskwaliteit. Dans is, vanuit kracht gezien, een spel dat voortdurend gaande is tussen de krachtsinzet van de danser en zwaartekracht die inwerkt op het lichaam van de danser. De ingezette kracht kan variëren van zeer sterk tot zeer zwak en is afhankelijk van het DOEL van de beweging: wat wil de danser met de beweging uitdrukken?

KRACHT

Een beweging kan verschillen in kracht. Aspecten van kracht zijn

Spanning gespannen, ontspannen, ingespannen, spanningsboog

Gewicht licht, zwaar, balans, verdeling van gewicht, zwaartekracht

Dynamiek energie, sterke of zwakke beweging

Hoe kan beweging emotie uitdrukken?

Voorstelling

• Verhaal/Thema
• Gevoelens (Emotie)

Vormgeving:

• Tijd
• Ruimte
• Kracht
• Expressie
• Theatervormgeving

Dans analyseren

De drie danselementen

TIJD - RUIMTE - KRACHT

Inzoomen op elementen van dans

Lichaam	Wat beweegt er?	Hele lichaam, delen van het lichaam
Ruimte	Waar beweeg ik?	Voor / achter, hoog / laag
Kracht	Hoe beweeg ik?	Gespannen / krachtig, ontspannen / slap, staccato / vloeiend
Tijd	Wanneer beweeg ik?	Tempo, accenten

De choreograaf

- hij of zij ontwerpt een dansvoorstelling

- hij of zij kiest de muziek

Hij werkt samen met:

- decor-, licht- en kostuumontwerpers

Academisch ballet

- Gaat uit van een vaststaand systeem

- Techniek is vastgelegd op schrift

- De voeten en benen moeten vanuit de heupen worden uitgedraaid, zodat de tenen en knieen opzij wijzen in plaats van naar voren 

- Veel op de grond, aan de barre, in het midden en over diagonaal 

Hiphop

wijde kleding; baggy style (wijd, oversized) of strak en sexy

bewegen met een bounce, lichaamszwaartepunt bij de grond, isolaties

er wordt gebruikgemaakt van rap, hiphop, r&b, funk, top 40, enzovoort

te zien in videoclips - dans om de dans: elkaar uitdagen (‘battle’) en jezelf tonen

accenten van de dans vallen vaak samen met de (syncopische) accenten en/of beat van de muziek 

Moderne dans

- Veel vrijer dan academisch ballet 

- Haalt inspiratie uit vroegere stijlen 

- Combineert bewegingen die ze ontleent aan tapdans, rock-'n-roll, beat- en discodansen

- Staat bekend als post- moderne dans

aspecten als gewicht, zwaartekracht, adem, spanning en ontspanning spelen een belangrijke rol  

Postmoderne dans

"Postmoderne dans is een stroming binnen de moderne dans, die wordt gekenmerkt door een grote nadruk op de puur formele eigenschappen van de (dans-)beweging en waarin eventueel betekenisvolle inhouden niet op een doelgerichte manier tot uitdrukking gebracht behoeven te zijn, waardoor een grote mate van interpretatievrijheid ontstaat."

Anna Teresa de Keersmaeker - Rosas danst Rosas (1983)

Rosas danst Rosas wordt beschouwd als een van de mijlpalen van de hedendaagse dans.  Abstracte bewegingen vormen de basis van een gelaagde choreografische structuur waarin herhaling de hoofdrol speelt. De heftigheid van die bewegingen wordt gecounterd door kleine dagelijkse gebaren. Rosas danst Rosas is uitgesproken vrouwelijk: vier danseressen dansen zichzelf, opnieuw en opnieuw. De uitputting en volharding die hiermee gepaard gaan zorgen voor een emotionele geladenheid die in scherp contrast staat met de rigoureuze structuur van de choreografie.

De minimal-dance van De Keersmaeker is op simpele basisbewegingen gebaseerd. Deze achteloze, soms kokette gebaren uit het dagelijkse leven bepalen het ritme van de choreografie, die door de monotone, hallucinerende (bedwelmende) muziek van De Mey wordt begeleid. De danseressen herhalen ze telkens opnieuw, alsof het tics zijn die ze niet kunnen onderdrukken. 

Inspiratie of plagiaat?

Waar ligt de grens?

Citeren

De Keersmaeker is niet de enige is die wordt geciteerd. De clip is een aaneenschakeling van verwijzingen naar dansgeschiedenis, film, beeldende kunst en muziek. Danspasjes en bewegingen van Audrey Hepburn, Fred Astaire, Josephine Baker komen voorbij. Citaten uit dansfilms als Flashdance en Fame passeren de revue. Er zit een verwijzing in naar het ballet Glass Pieces (op muziek van Phillip Glass). De beeldtaal van Beyoncés clip refereert ook aan films als Blow Up en de beeldende kunst van Andy Warhol en Piet Mondriaan. De clip kan ook worden gezien als een hommage aan de geciteerde bronnen.

Bronnen waaraan ook de hedendaagse popcultuur schatplichtig is. Dat sommige critici twijfelen aan eerbare bedoelingen van Beyoncé, komt misschien door het feit dat in de clip geen verklaring is opgenomen dat het hier om een eerbetoon gaat. Geen tekst in intro of aftiteling, waar dank wordt uitgesproken aan Beyoncés grote voorbeelden.