H2.2 De landbouwrevolutie (schooljaar 2024-2025)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Geschiedenis

Introductie

H2.2 De landbouwrevolutie

hoe kun je de periode 300.000 en 10.000 voor Chr. ook noemen? zie tijdbalk blz. 14

1. steentijd
2. ijzertijd
3. kopertijd
4. zilvertijd

Waarschijnlijk hadden groepen jagers en verzamelaars contact. hoe weten we dat?

1. door de grotschilderingen
2. doordat de kleding erg op elkaar leek
3. We hebben schrift gevonden waarin dit werd genoemd
4. veel werktuigen leken op elkaar

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen 

• Hoe de jagers-verzamelaars overgingen op de landbouw.
• Het verschil tussen verandering en continuïteit.
• De positieve en negatieve gevolgen van de landbouwrevolutie

Na de ijstijd

• Rond 10.000 v. Chr steeg de temperatuur op aarde > ijs smelt => Zeespiegel stijgt (moerasgebieden ontstaan kust Ned.)
• Er zijn meer dieren en meer voedsel te vinden => Jagers en Verzamelaars hoeven minder vaak hun kamp te verplaatsen.
  
• Eerste contact tussen groepen Jagers en Verzamelaars

Ontstaan van de landbouw

De jagers en verzamelaars hebben een hele lange tijd zo geleefd, er was continuïteit.

Eerste landbouw

Vruchtbare Halve Maan genoemd

• Gebied waar de eerste landbouw ontstond (10.000 v. Chr.).
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije.
•   Ontstaan van dorpen en uiteindelijk de eerste steden.

  

Akkerbouw; het verbouwen van plantaardig voedsel

Veeteelt; het fokken van dieren en gebruiken als trekdieren

Land-

bouw:

Akkerbouw + veeteelt (+later tuinbouw ) = landbouw

Het ontstaan van landbouw was een revolutie: een grote (langzame) verandering in het dagelijkse leven van de mensen.

(boeren moesten blijven jagen)

Gevolgen 

1. Mensen gingen op vaste plaatsen wonen (sedentair) -> verzorging van gewassen en vee.

2. Bevolkingsgroei -> ontstaan van dorpen.

Gevolgen 

3. aanzet tot nieuwe uitvindingen (trekhak / ploeg / wiel / aardewerk / maalstenen)

4. aanzet tot nieuwe technieken (weven / potten bakken / polijsten van steen)

De eerste boeren in Nederland

- waren er tussen 6000 en 5000 v. Chr. en ze hadden de kennis vanuit het Midden-Oosten.

- Rond 5300 v. Chr. ontstond in Zuid-Limburg de eerste landbouwsamenleving op de vruchtbare lössgronden.

- De Bandkeramiekcultuur (blz. 26) en later ontstond

- de trechterbekercultuur.

Elite

Vanaf 2000 v. Chr. werden samenlevingen in onze streken hiërarchisch. Door meer bezit als gevolg van een grotere oogst kreeg de ene persoon meer aanzien/status dan de ander. De groep die het hoogst staat in de hiërarchie wordt elite genoemd.

- bronstijd

- Rond 1000 v. Chr. volgde de ijzertijd.

Een heiligdom in Gelderland

Lees blz. 27

De graven die rondom het heiligdom lagen, leren ons:

- dat de de mensen die er begraven lagen met kostbaarheden om zich heen, waarschijnlijk tot de elite behoorden en

- daar de kostbaarheden van ver weg moesten zijn gekomen, er waarschijnlijk over lange afstanden contact is geweest.

- dat er grotere verschillen tussen mensen in brons- dan in steentijd.

Het goede van de landbouwrevolutie

Het slechte van de landbouwrevolutie

Eten bewaren voor moeilijke tijden. 

Veel Risico's

Eentonig  eten

Genoeg eten

Vaste woonplaats

Sneller ziektes oplopen

Meer kans op aanvallen

Vaste tijden wakker worden

Boeren

Jager-verzamelaars

Verplaatsen van plek naar plek

Graan, fruit en groenten verzamelen 

Op dieren en vissen jagen

Kleine groepen

Enkele bezittingen die mee gedragen konden worden

Landbouw was een grote verandering voor de manier waarop mensen leefden in de prehistorie. Wat veranderde er precies?
Versleep iedere verandering naar de juiste plaats. 

grote groepen

aardewerk

dieren temmen (domesticatie)

eigen gewassen verbouwen

op 1 plek wonen

Opdracht: 

Maak een schema in je schrift met de kenmerken: 

Jagers-Verzamelaars                                                               Boeren