RS 10V1 Literaire begrippen; personages

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,4

Welkom 10V1

Ga lekker zitten, pak je leesboek en duik in de wereld van jouw verhaal...

Leg al je spullen vast op tafel.

Tot over 10 min ;-)

taalvoutje

zie jij de fout? Wat had er wél moeten staan?

spreekwoorden/uitdrukkingen

Eva had gehoord dat de tegenstanders soms ruw speelden, dus ze was erg op haar....

1. hoede

2. vermoeden

3. woede

De uitdrukking is 'op je hoede zijn'.

Als je op je hoede bent, dan weet je dat je ergens voor moet oppassen. Je bent dus voorzichtig.

Hoede is een oud woorden dat 'bescherming' en 'aandacht' betekent. Denk ook aan het werkwoord behoeden dat 'beschermen' betekent.

programma

• zelfstandig lezen (10 min)
• literaire begrippen in een vogelvlucht (2 min)
  
• literaire begrippen: personages (15 min)
• wat neem je mee? (3 min)

lesdoel

• je weet opbouw van teksten te vinden 'in het wild' 
• je hebt kennis van literaire begrippen, in het bijzonder personages 

literaire begrippen....

wat weet jij (nog) van tijd en ruimte?

literaire begrippen: personages

Fictieve personen in een verhaal: personages

Wat kom je te weten van hen?

Je krijgt informatie: uiterlijke én innerlijke kenmerken 

Hoe? 

Door acties van het personages, zijn/haar gedachtes, wat andere personages vertellen, wat de verteller aan info geeft. 

literaire begrippen: personages

Hoofdpersoon (Protagonist)

probleem

Tegenstander

(Antagonist)

helper of nevenfiguur

afzijdigen/figuranten

hoofdpersonage heeft een probleem, doel in het verhaal: oplossing voor het probleem

tegenstander is het probleem of veroorzaakt het probleem

helper/nevenfiguur helpt bij oplossen van het probleem

figuranten/afzijdigen: wel rol in het verhaal, niet betrokken bij het probleem

aan de slag

Bestuderen/leren literaire begrippen.

Hoe zien die begrippen eruit in jouw boek?

Kleine voorbereiding op woensdag

lesdoel

Wat neem jij mee van deze les?  

(figuurlijk taalgebruik)

Bedankt en tot woensdag

literaire begrippen....

wat weet jij (nog) van tijd en ruimte?

uitleg in woord én video

literaire begrippen: tijd

Wanneer speelt het verhaal zich af? 

Historische tijd = in welke tijd het verhaal speelt, bijv. in het heden, in WO II of in de middeleeuwen. 

literaire begrippen: tijd

Spelen met elementen van tijd in een verhaal:

flashback; je wordt mee teruggenomen in het verleden 

flashforward; blik in de toekomst

De chronologie kan hierdoor doorbroken worden.

literaire begrippen: tijd

vooruitwijzing = verwijzen naar de dingen die nog gaan komen

terugverwijzing = terugverwijzen naar dingen die al hebben plaatsgevonden

Deze verwijzingen kunnen binnen een chronologische vertelwijze voorkomen.

literaire begrippen: tijd

verteltijd; hoe lang heb je nodig om een verhaal/gebeurtenis te vertellen of te lezen. Uit te drukken in aantal bladzijden of uren.

vertelde tijd; de duur van het verhaal of de gebeurtenis (gebeurtenis duurt jaren, verteld in een paar bladzijden)

tijdsvolgorde

ab ovo = vanaf het begin (chronologisch)

in medias res = in het midden van het verhaal

in ultimas res = aan het einde van het verhaal

literaire begrippen: tijd

Fabel: het logische verhaal, in de goede volgorde en samenhang

Sujet/plot: hoe het verhaal wordt aangeboden

Chronologische vertelling: fabel + sujet vallen samen

Niet-chronologische vertelling; aan de lezer om het sujet te reconstrueren tot een begrijpelijk fabel.

hulpmiddel:

Het maken van een tijdslijn

kan helpen om de fabel te begrijpen (te reconstrueren).

literaire begrippen: tijd

tijdversnelling (of tijdverdichting): iets wat jaren duurt, wordt in een paar zinnen verteld. Vertelde tijd > verteltijd

tijdvertraging : de lezer krijgt een uitgebreide beschrijving van een gebeurtenis, die slechts in een paar minuten gebeurt. 

Vertelde tijd < verteltijd.

.

beide kunnen iets doen met spanning in/van het verhaal. Auteur wil dat je details weet...

literaire begrippen: tijd

equivalentie: scene, dialogen, zoals je naar een film kijkt. verteltijd = vertelde tijd

vooruitwijzing

terugwijzing

literaire begrippen: ruimte

Waar speelt het verhaal zich af? 

Is deze ruimte belangrijk voor het verhaal?

geografische ruimte: omgeving van het verhaal; waar speelt het zich af

sfeerscheppende ruimte: een beschrijving van de ruimte om een bepaalde sfeer te creëren. (bijv: bos, 's avonds, het is donker en het stormt...)

literaire begrippen: ruimte

Sociale ruimte: personages maken deel uit van een sociale  groep door hun afkomst, beroep, hobby en/of opleiding

Symbolische ruimte: de ruimte staat voor gevoelens van het personage of de situatie waarin hij/zij zich bevindt.

filmpjes

uitleg literaire begrippen