RS 10V1 leesvaardigheid opbouwteksten (13)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,4

Welkom 10V1

Ga lekker zitten, pak je leesboek en duik in de wereld van jouw verhaal...

Leg al je spullen vast op tafel.

Tot over 10 min ;-)

eilandraadsel; Welke uitdrukkingen vind jij?

Er zijn drie eilanden. Op het eerste staat een man, op het tweede een ezel en op het derde eiland een palmboom, met daarin een kokosnoot. 

Wat moet de man doen om bij de kokosnoot te komen?

eilandraadsel; Welke uitdrukkingen vind jij?

De man maakt een plan, maar dat valt in duigen. Van de duigen maakt de man een ton. Hij laat de ton te water en gaat erin zitten. Maar de ton zinkt, dat staat als een paal boven water. De man klimt in de paal en wacht tot hij een ons weegt. Dan laat hij zich naar het tweede eiland waaien. Daar pakt hij de ezel bij de staart, maar die begint meteen te balken. Van de balken maakt de man een vlot. Hij vaart naar het derde eiland waar hi bij de pakken neer gaat zitten. De pakken stapelt hij op onder de palmboom en hij plukt de kokosnoot. Dan legt hij het bijltje erbij neer pakt het vervolgens weer op. Daarmee slaat hij de kokosnoot door midden. Eet smakelijk!

spreekwoorden/uitdrukkingen

Eva had gehoord dat de tegenstanders soms ruw speelden, dus ze was erg op haar....

1. hoede

2. vermoeden

3. woede

spreekwoorden/uitdrukkingen

De uitdrukking is 'op je hoede zijn'.

Als je op je hoede bent, dan weet je dat je ergens voor moet oppassen. Je bent dus voorzichtig.

Hoede is een oud woorden dat 'bescherming' en 'aandacht' betekent. Denk ook aan het werkwoord behoeden dat 'beschermen' betekent.

programma

• zelfstandig lezen (10 min)
• uitdrukkingen (2 min) 
• teksten en hun opbouw uit de krant (5 min)
• literaire begrippen in een vogelvlucht (15 min)
• wat neem je mee? (3 min)

lesdoel

• je weet opbouw van teksten te vinden 'in het wild' 
• je hebt kent literaire begrippen, in het bijzonder tijd en ruimte 

klassencode Lesson up: lgmmd 

tekstopbouw

Inleiding

(kern)

slot

functie

• aandacht trekken (titel)
• onderwerp noemen
• aanleiding noemen
• vraag stellen
• mening geven
• samenvatting geven

(    )

• conclusie
• samenvatting
• advies

signaalwoorden conclusie: dus, daarom, dan ook, concluderend

signaalwoorden samenvatting\; kortom, samenvattend

advies te herkennen aan bijv zinnetjes als: het is raadzaam, het is beter, altijd goed om...

tekstopbouw 

Je hebt jouw krant doorgenomen. Welke tekstsoorten ben je tegengekomen?

Welke opbouw heb je herkend?

Laat jouw bevindingen zien aan je buurman/vrouw.

literaire begrippen....

in een vogelvlucht. 

Wat heb jij ervan gemaakt? 

uitwisseling met je buur.

literaire termen, wat weet jij van

tijd en ruimte?

literaire begrippen: tijd

Wanneer speelt het verhaal zich af? 

Historische tijd = in welke tijd het verhaal speelt, bijv. in het heden, in WO II of in de middeleeuwen. 

literaire begrippen: tijd

Spelen met elementen van tijd in een verhaal:

flashback; je wordt mee teruggenomen in het verleden 

flashforward; blik in de toekomst

De chronologie kan hierdoor doorbroken worden.

literaire begrippen: tijd

vooruitwijzing = verwijzen naar de dingen die nog gaan komen

terugverwijzing = terugverwijzen naar dingen die al hebben plaatsgevonden

Deze verwijzingen kunnen binnen een chronologische vertelwijze voorkomen.

literaire begrippen: tijd

verteltijd; hoe lang heb je nodig om een verhaal/gebeurtenis te vertellen of te lezen. Uit te drukken in aantal bladzijden of uren.

vertelde tijd; de duur van het verhaal of de gebeurtenis (gebeurtenis duurt jaren, verteld in een paar bladzijden)

tijdsvolgorde

ab ovo = vanaf het begin (chronologisch)

in medias res = in het midden van het verhaal

in ultimas res = aan het einde van het verhaal

literaire begrippen: tijd

Fabel: het logische verhaal, in de goede volgorde en samenhang

Sujet/plot: hoe het verhaal wordt aangeboden

Chronologische vertelling: fabel + sujet vallen samen

Niet-chronologische vertelling; aan de lezer om het sujet te reconstrueren tot een begrijpelijk fabel.

hulpmiddel:

Het maken van een tijdslijn

kan helpen om de fabel te begrijpen (te reconstrueren).

literaire begrippen: tijd

tijdversnelling (of tijdverdichting): iets wat jaren duurt, wordt in een paar zinnen verteld. Vertelde tijd > verteltijd

tijdvertraging : de lezer krijgt een uitgebreide beschrijving van een gebeurtenis, die slechts in een paar minuten gebeurt. 

Vertelde tijd < verteltijd.

.

beide kunnen iets doen met spanning in/van het verhaal. Auteur wil dat je details weet...

literaire begrippen: tijd

equivalentie: scene, dialogen, zoals je naar een film kijkt. verteltijd = vertelde tijd

vooruitwijzing

terugwijzing

literaire begrippen: ruimte

Waar speelt het verhaal zich af? 

Is deze ruimte belangrijk voor het verhaal?

geografische ruimte: omgeving van het verhaal; waar speelt het zich af

sfeerscheppende ruimte: een beschrijving van de ruimte om een bepaalde sfeer te creëren. (bijv: bos, 's avonds, het is donker en het stormt...)

literaire begrippen: ruimte

Sociale ruimte: personages maken deel uit van een sociale  groep door hun afkomst, beroep, hobby en/of opleiding

Symbolische ruimte: de ruimte staat voor gevoelens van het personage of de situatie waarin hij/zij zich bevindt.

aan de slag

Bestuderen/leren literaire begrippen zodat je weet wat ze betekenen/inhouden.

Hoe zien die begrippen eruit in jouw boek?

lesdoel

Wat neem jij mee van deze les?  

(figuurlijk taalgebruik)

Bedankt en tot woensdag

filmpjes

uitleg literaire begrippen