T5P5: Geschiedenis van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo lwoo, havo
• Leerjaar 3

Geschiedenis van het leven op aarde

Op je tafel:
Laptop
Schrift

Planning

1. Korte terugblik

2. Geschiedenis van het leven op aarde

3. Opdracht

4. Huiswerk

Korte terugblik

1. Wanneer is er sprake van een nieuwe soort?

Vraag 1

Er is sprake van een nieuwe soort wanneer verschillende vormen van een soort niet meer onderling kunnen voortplanten.

Vraag 2:

Hoe groot is de overlevingskans van de soort hiernaast?

Vraag 2:

Een grote overlevingskans. Als het milieu verandert, is de kans groter dat een van de genotypen goed is aangepast aan de verandering in het milieu.

Vraag 3:

Het zinkviooltje (zie foto) kan in gebieden leven waar veel zink in de bodem zit. Leg uit waarom kruisbestuiving met andere planten gevaarlijk is voor het zinkviooltje.

Vraag 3:

Door kruisbestuiving vindt geslachtelijke voortplanting plaats met viooltjes met andere eigenschappen. Hierdoor ontstaat meer variatie in de genotypen van de zinkviooltjes. Veel van de planten die zo ontstaan, missen de allelen die het mogelijk maken te leven in een omgeving met zinkvervuiling.

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe fossielen zijn ontstaan.

2. Je kunt uitleggen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder hebben.

Fossielen

Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen, of afdrukken van organismen in gesteenten.

Fossielen

Fossielen ontstaan als de resten van organismen worden bedekt door sedimenten (lagen van zand- of kleideeltjes).

Als dit snel gebeurt, krijgen bacteriën en schimmels niet de tijd om de resten helemaal af te breken. 

Waarom vinden we vaak alleen afdrukken of het skelet?

Gesteentelagen

Nieuwe sedimenten worden boven op oudere lagen afgezet. Meestal liggen de jongste gesteentelagen het dichtst aan de oppervlakte. 

Oudere gesteentelagen liggen dieper in de aardkorst.

Tijdperken

De geschiedenis van het leven op aarde wordt verdeeld in tijdperken, die verder worden onderverdeeld in perioden. Dit wordt afgebeeld in een geologische tijdschaal. 

Dieren op het land

De eerste landdieren waren voornamelijk geleedpotigen (vooral duizendpoten). Zij werden al snel gevolgd door gewervelden, de amfibieën en de reptielen.

Hierna kwamen de dinosauriërs, vogels en zoogdieren.

Klimaatverandering

De sauriërs stierven 65 miljoen jaar geleden in korte tijd uit. De oorzaak hiervan was waarschijnlijk een klimaatverandering.

De sauriërs hebben deze klimaatverandering niet overleefd, de zoogdieren en vogels wel. Toen de zwarte wolken verdwenen, konden de zoogdieren en vogels goed tot ontwikkeling komen.

Waarom konden juist zoogdieren en vogels goed ontwikkelen?

Verwantschap van soorten

Tijdens de ontwikkeling van het leven op aarde zijn allerlei soorten organismen ontstaan. Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben, vertonen verwantschap.

Verwantschap van soorten

Hoe meer het DNA van soorten overeenkomt, hoe meer deze soorten aan elkaar verwant zijn.

Hoe meer het DNA, het fenotype en de eiwitten overeenkomen, hoe korter geleden die gemeenschappelijke voorouder leefde.

Hoe zijn deze verschillen ontstaan?

Hoe zijn deze verschillen ontstaan?

Rudimentaire organen

Door aanpassingen kunnen organen een deel van hun functie verliezen en niet of nauwelijks tot ontwikkeling komen. Soms zijn nog resten van deze organen terug te vinden in de bouw van een organisme. Je noemt dat rudimentaire organen of rudimenten.

Voorbeelden

Opdracht

Voorin het lokaal vind je de schedels van verschillende vogels die elk een nummer hebben.

Beantwoord de vragen op het werkblad. Dit mag je samen doen, maar blijf op je plek zitten. 

Wat vond je van deze opdracht? Leg uit.

Heb je iets geleerd van de opdracht?

Ja

Nee

Heb je nog tips of tops voor deze opdracht?

Huiswerk

Maak alle opdrachten van thema 5, paragraaf 5 Geschiedenis van het leven op aarde.

Maak een begrippenlijst!

Klaar? Oefen op biologiepagina.nl