grammatica znw, lw, hww en zww

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Lesdoel

Je kent het zelfstandig naamwoord, lidwoord, hulpwerkwoord en zelfstandig werkwoord

lidwoord

zelfstandig

naamwoord

werkwoord

boek

de

lopen

een

gooien

parfum

lachen

fototoestel

het

Het zelfstandig naamwoord (ZN)

Dit is een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

Ook eigennamen (bijv. Joris, Ajax, Rijn, Utrecht) zijn zelfstandige naamwoorden.

Vaak heeft een zelfstandig naamwoord een meervoudsvorm en je kunt er ook vaak een verkleinwoord van maken.

Meestal kun je er 'de', 'het' of 'een' (een lidwoord) voorzetten.

huis

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

verdriet

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

rijst

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

vrolijk

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

Londen

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

hond

1. zelfstandig naamwoord
2. zelfstandig naamwoord (eigen naam)
3. geen zelfstandig naamwoord

Het lidwoord 

Er zijn 3 lidwoorden: de, het, een

De en het zijn bepaalde lidwoorden (blw): (de jongen: je weet om wie het gaat!)

een is een onbepaald lidwoord (olw): een jongen (welke jongen???)

Een lidwoord staat altijd voor het zelfstandig naamwoord waar het bijhoort, maar soms staan er nog woorden tussen.

Een (olw) ontzettend grappige gebeurtenis (zn)

het

1. blw (bepaald lidwoord)
2. olw (onbepaald lidwoord)
3. geen lidwoord

twee

1. blw (bepaald lidwoord)
2. olw (onbepaald lidwoord)
3. geen lidwoord

een

1. blw (bepaald lidwoord)
2. olw (onbepaald lidwoord)
3. geen lidwoord

de

1. blw (bepaald lidwoord)
2. olw (onbepaald lidwoord)
3. geen lidwoord

ene

1. blw (bepaald lidwoord)
2. olw (onbepaald lidwoord)
3. geen lidwoord

LET OP!

staan er meerdere ww in de zin, dan is de PV een hww

Hij zou leraar willen worden

zou willen worden zijn de ww-> 3 ww, dus 2 hww

ZWW

Wanneer een werkwoord de handeling / actie aangeeft, 

spreek je van een zelfstandig werkwoord. (zww)

Er staat altijd maar één zelfstandig werkwoord in een zin.

Koppelwerkwoord (kww)

- geeft geen handeling aan.

- koppelt het onderwerp aan een kenmerk of eigenschap verderop in de zin. 

- kan er maar 1 van in de zin staan.

het onderwerp doet niets, maar is iets.

Koppelwerkwoord

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen (heten, dunken en voorkomen)

Een zww zit nooit samen in een enkelvoudige zin met een kww.

Mijn vader heeft het hek geschilderd

Welke werkwoorden zie je hier?

-

-

Mijn vader heeft het hek geschilderd

- heeft

- geschilderd

Welke is het belangrijkst? Oftewel: Welke geeft de actie/handeling weer?

HWW

Wanneer een werkwoord geen handeling aangeeft, spreek je van een hulpwerkwoord.

Je kunt de verdwijnproef toepassen en het werkwoord dat overblijft, is het zelfstandig werkwoord. De verdwenen werkwoorden zijn hulpwerkwoorden.

Even oefenen

Wat is het koppelwerkwoord?
Karel schijnt jarig te zijn.

Ik ben naar huis gelopen.
Het laatste werkwoord is een:

1. koppelwerkwoord
2. zelfstandig werkwoord
3. hulpwerkwoord

Is het woord tussen haakjes een zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gegeten.( heb)

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Dat boek van jou lijkt me erg goed.
lijkt = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Meneer Reitsma blijft altijd geduldig.

blijft = ...

1. hulpwerkwoord
2. koppelwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord

Jacob is een oplettende leerling.

is =

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

Ineke gaat naar de stad.
gaat = ?

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

Hij is altijd al een opschepper geweest.

1. is = kww geweest = kww
2. is = kww geweest = hww
3. is = hww geweest = kww
4. is = hww geweest = hww