§1.1 - Communicatie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

deze les

1. je doet mee met deze les en sluit bij deze presentatie aan

2. je volgt deze les zelfstandig door hem apart in lessonup te openen (incl uitlegvideo's)

hoe werkt deze les

1. zorg ervoor dat je voordat je start de paragrafen hebt gelezen

2. lees de leerdoelen en succescriteria

3. bekijk alle uitlegdia's en uitlegvideo's

4. controleer jezelf door de vragen en oefeningen tussendoor te doen

5. maak aan het einde de verwerkingopdrachten en controleer of je de leerdoelen hebt behaald (voldoe je aan de succescriteria)

6. nog niet behaald = terug naar de stof/ uitlegvideo's en/of zoek hulp

H1 gedrag

Voorkennis

Ik kan van de volgende begrippen uitleggen wat het is en voorbeelden noemen en herkennen:  

inwendige, uitwendige en sleutel prikkels, rangorde.  

video schooltv gedrag bestuderen tot 1:40 

Succescriteria

• Je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen:  inwendige prikkel, uitwendige prikkel, sleutelprikkel, rangorde.

• Je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen.
• Je hebt Voorkennis van Nectar Online gemaakt met voldoende resultaat.

Hormonen die de kleur van de buik van stekelbaarsmannetjes veranderen, vormen een .... prikkel

1. inwendige
2. uitwendige

Het horen van de auto van zijn baas is een .... waardoor de hond gaat blaffen.

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel
3. sleutelprikkel

Aan de slag

1. Maak een begrippenlijst van de voorkennis

2. Maken Voorkennis van Nectar Online

3. Lees 1.1 voor de volgende les

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

1.1 Leerdoelen

Ik kan

• omschrijven hoe communicatie het gedrag tussen soortgenoten beïnvloedt.

Succescriteria

• Je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen:  gedrag, prikkels, sociale functies, ritueel gedrag, persoonlijke ruimte, signalen, rangorde, communicatie, territorium, geluidssignalen, geursignalen, bronstige vrouwtjes, baltsgedrag, dreiggedrag.

• Je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen.


• Je hebt de opdrachten van 1.1 gemaakt en nagekeken met voldoende resultaat.

Gedrag

= alles wat een mens of dier doet, of nalaat.

Beïnvloedt door prikkels (inwendig of uitwendig).

Communicatie

Tussen soortgenoten onderling met signalen = prikkels met informatie voor soortgenoten.

Ritueel gedrag

Functie = spanningen verminderen of voorkomen.

Aantal signalen in vaste volgorde.

Afgeleid van gedrag dat zijn oorspronkelijke betekenis is verloren.

Afhankelijk van de situatie. 

Persoonlijke ruimte

• Bepaalt hoe ver een soortgenoot mag naderen zonder dat hij/zij zich bedreigd voelt.
  
• Verschilt per situatie, cultuur, individu.
  

Rangorde

Signalen zijn belangrijk voor het bepalen van de rangorde = de positie binnen de groep .

Vergemakkelijkt de taakverdeling.

Juist of onjuist?
Met gedrag maken mensen en dieren soortgenoten iets duidelijk

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist?
De persoonlijke ruimte is voor iedere mens gelijk.

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist?
Signalen zijn zichtbare handelingen.

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist?
Mensen communiceren via signalen.

1. juist
2. onjuist

Drie gedragingen zijn
1. Een zeehondenmoeder maakt geluid om haar jong te roepen.
2. Een papegaai roept 'goedemorgen' tegen zijn baas.
3. Een kangoeroemoeder maakt een geurspoor in haar buidel dat haar jong naar de tepel leidt.
Welke van deze gedragingen is, of zijn het afgeven van signalen?

1. alleen gedraging 1
2. gedragingen 1 en 2
3. gedragingen 1 en 3
4. gedragen 1, 2 en 3

Territoriumgedrag

Veel soorten hebben een territorium.

Territorium =  voedsel en ruimte voor voortplanting.

(Gedragssysteem territoriumgedrag:

- afbakenen

- verdedigen

- indringers aanvallen)

Wat is jouw territorium?

Heb jij een vaste plek waar je pauze houdt? Zo ja, welke gedragselementen vertoon jij om deze plek te 'behouden'?

Dreiggedrag

Signalen met als doel om een gevecht te voorkomen.

Voortplantingsgedrag

Is een vorm van sociaal gedrag (gedrag waarbij een dier te maken heeft met soortgenoten).

Bestaat uit gedrag waarbij de partner wordt gevonden (balts) en het gedrag om nakomelingen te krijgen en te verzorgen.

Balts

Gedragsketens die leiden tot de paring

Patroon balts ligt vast.

Houdt 1 van beide partners zich er niet aan, dan gaat het mis.

Ritueel = vast patroon handelingen

Iedere handeling is een prikkel voor de ander. De respons daarop is op zijn beurt weer een prikkel. 

De 'balts' bij mensen is zowel biologisch als cultureel bepaald.

Broedzorg

Bij dit gedragssysteem hoort o.a. het zoeken van voedsel voor de jongen en het voeren van de jongen.

Aan de slag

1. Maak een begrippenlijst van 1.1

2. Maken en nakijken opdrachten 1.1

3. Lees 1.2 voor de volgende les

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

Succescriteria

• Je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen:  gedrag, prikkels, sociale functies, ritueel gedrag, persoonlijke ruimte, signalen, rangorde, communicatie.

• Je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen.


• Je hebt de opdrachten van 1.1 gemaakt en nagekeken met voldoende resultaat.