Thema 3 Toekomst H3 Samenstellingen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

ZRGVEPL419AK

Thema Toekomst H3 Taalverzorging

Wat gaan we deze les doen?

• Terugblik 
• Spelling:  aan elkaar of los?

• Aan de slag met de opdrachten 1, 2, 6 en 7
• Afsluiting: running dictee 

Wat gaan we deze les doen?

• Terugblik 
• Spelling:  aan elkaar of los?

• Aan de slag met de opdrachten 1, 2, 3, 6 en 7
• Afsluiting

Lesdoelen

Aan het eind van de les ken je de regels van samenstellingen.

Aan het eind van de les ken je de regels van het koppelteken en tussenletters.

Aan het eind van de les kun je woorden juist samenstellen.

SAMENSTELLINGEN

 Bekijk het

volgende filmpje...

0

WAT IS EEN SAMENSTELLING?

• Een woord dat uit meerdere woorden bestaat, noem je een samenstelling.
  
  
• Wie weet er een voorbeeld?
• hogesnelheidslijn 
  
• vaatwasmachine

WAAROM EEN KOPPELTEKEN?

• De meeste woorden kun je aaneenschrijven. Maar als dit voor lees- of uitspraakproblemen zorgt, plaats je een koppelteken.
  
  
• Je gebruikt het bij een combinatie van 2 klinkers. 
• Voorbeeld? 
• diploma-uitreiking (au) / radio-omroep (oo)
• vakantie-uitje (eu)

KOPPELTEKEN

• Koppelteken gebruik je ook bij een samenstelling met een afkorting, aparte letter of symbool
• Voorbeeld?
• mbo-niveau
• V-hals
• $-teken

Klinkerbotsing

TUSSENLETTERS

• Om de regels voor de tussenletters in samenstellingen goed toe te passen, moet je de meervoudsvormen van woorden kennen.

TUSSENLETTERS -en-

• Een samenstelling krijgt een tussenletter -(e)n-
  als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat in het meervoud eindigt op -(e)n-  en niet op -s
• Voorbeeld?
• boekenkast (boek -> boeken)
  tomatensoep (tomaat -> tomaten)

TUSSENLETTER -e-

• Wanneer het eerste gedeelte van de samenstelling zowel -(e)n- als -s in het meervoud heeft, krijg je een -e- als tussenletter.
• Voorbeeld:
  ziektebeeld (ziekte -> ziektes, ziekten)
  groentesoep (groente -> groentes, groenten)

TUSSENLETTER -er-

• Bij woorden met een meervoud -eren, schrijf je in de samenstelling -er-
  
  
• Voorbeeld: 
  kindervoorstelling (kinderen
  eiersalade (eieren)

TUSSENLETTER -e-

• Als het eerste gedeelte verwijst naar een persoon of zaak die uniek is.

• Voorbeeld:
  zonneschijn (er is maar 1 zon)
  Koninginnedag (maar 1 koningin)
• Nauwelijks herkenbare woorden.
  Voorbeeld: beregoed, elleboog, ledemaat

TUSSENLETTER -s-

• Samenstelling die bestaat uit 2 zelfstandige naamwoorden, als je de -s- hoort, schrijf je hem ook.

• Voorbeeld: 
• meningsverschil, tasjesdief, jongensdroom

Maak een samenstelling van de woorden:
buur + ruzie

Maak een samenstelling van:
maan + schijn

Maak een samenstelling van:
kip + soep

Maak een samenstelling van de woorden:
groente + soep

Hoe schrijf je: stereoinstallatie

1. stereo-installatie
2. stereoinstalatie
3. stereoïnstalatie
4. stereo-instalatie

Hoe maak je de samenstelling:
beer + gezellig

1. berengezellig
2. beregezellig
3. beergezellig
4. beregezellie

Hoe schrijf je: familie + accommodatie

1. familie-accommodatie
2. familieaccommodatie
3. familieacommodatie
4. familie-accomodatie

Wat is de juiste schrijfwijze van
HOND EN HOK

1. hondehok
2. hondenhok

In vier gevallen komt er een koppelteken tussen de woorden:

• als er verwarring ontstaat over de uitspraak:

auto + ongeluk = auto-ongeluk

zee + egel = zee-egel

• als het eerste deel een cijfer is:

25-jarige/  65-plussers

65-plusser

• als het twee gelijkwaardige woorden zijn:

hotel-restaurant

zwart-wit

• als het eerste deel een afkorting is:

atv-dag

vut-regeling

• als het twee gelijkwaardige woorden zijn:

hotel-restaurant

zwart-wit

• als het eerste deel een afkorting is:

atv-dag

vut-regeling

Aan de slag

Starttaal Studiereader

Thema 3 Toekomst

H 3 Taalverzorging

Maak opdracht: 1, 2, 3, 6 en/of 7

Afsluiter

Tip 

Top