Samengestelde woorden

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

ZRGVEPL419AK

Thema Toekomst H3 Taalverzorging

Wat gaan we deze les doen?

• Terugblik 
• Spelling:  aan elkaar of los?

• Aan de slag met de opdrachten 1, 2,  6 en 7
• Afsluiting: running dictee 

Lesdoel

Ik kan samengestelde woorden met de tussenletter(s) -e- of -(en)- correct spellen.

Lesdoel

Ik kan samengestelde woorden met de tussenletter(s) -e- of -(en)- correct spellen.

Samengesteld woord

Een samenstelling is een woord dat uit meerdere woorden bestaat. 

Tussenletters

Tussen de woorden van een samenstelling gebruik je vaak extra letters. Dit zijn tussenletters.

Om te weten welke tussenletters je gebruikt moet je het woord eerst in het meervoud zetten. 

Samengesteld woord

Bij veel samenstellingen kun je de woorden aan elkaar plakken, zoals

huis en dier = huisdier

school en plein = schoolplein

Soms kan dat niet. Dan gebruik je één of meer tussenletters zoals de -e- of -en-

Tussenletters -en-

Je gebruikt de tussenletters -en- als het eerste woord  (zelfstandig naamwoord) in het meervoud -en heeft.

Boek heeft -en in het meervoud (boeken), dus boekenkast.

het boek

de kast

de boeken

de kast

tussenletters -en-

Wat is ook alweer een zelfstandig naamwoord?

Wat is de juiste schrijfwijze van
HOND EN HOK

1. hondehok
2. hondenhok

Wat is de juiste schrijfwijze van
TULP EN BOL

1. tulpenbol
2. tulpebol

Wat is de juiste schrijfwijze van
WESP EN STEEK

1. wespesteek
2. wespensteek

1. tussenletters -e-

Als het eerste woord geen zelfstandig naamwoord is

Zoals

hoog + de school = de hogeschool

hoog is geen zelfstandig naamwoord.

plat + het land =

het platteland

2. tussenletters -e-

Als het eerste woord in het meervoud geen -en heeft.

de rijst + de pap.

Rijst heeft geen –en in het meervoud, je zegt niet rijsten

 rijstepap

rood + de kool =

de rodekool

3. tussenletters -e-

Als er van het eerste woord maar 1 van is zoals, maan of zon is. vb: zonnestraal

de maan + schijn =

de maneschijn

4. tussenletters -e-

Als het eerste woord in het meervoud niet alleen -n maar ook een meervoud op -s heeft.

Bijv. Groenten en groentes

Het wordt dan 

groentesoep

aktetas (akten / aktes)

5. tussenletters -e-

Als het eerste woord een bijvoeglijk naamwoord sterker maakt, zoals beresterk.

de reus + groot =

reuzegroot

Bijvoeglijk naamwoord 

• Bijvoeglijk naamwoord?
• Zegt iets over het zelfstandig naamwoord:
• mooie, groene, lelijke, platte, rode           auto/telefoon/docent

Samenstelling met -s

Als je twijfelt over de -s is er een trucje:

geluidssterkte, want óók geluidsinstallatie

stadscentrum, want óók stadskantoor

examenvraag, en dus examenstress

Koppelteken: Bij klinkerbotsingen

• zee-eend
  
• toe-eigenen
  
• foto-onderschrift
  

Liggend streepje

Koppelteken: om uitspraakproblemen te voorkomen: auto-ongeluk, koffie-uurtje, zee-eend.

Anders: klinkerbotsing!

Klinkerbotsing

In vier gevallen komt er een koppelteken tussen de woorden:

• als er verwarring ontstaat over de uitspraak:

auto + ongeluk = auto-ongeluk

zee + egel = zee-egel

• als het eerste deel een cijfer is:

25-jarige/  65-plussers

65-plusser

• als het twee gelijkwaardige woorden zijn:

hotel-restaurant

zwart-wit

• als het eerste deel een afkorting is:

atv-dag

vut-regeling

• als het twee gelijkwaardige woorden zijn:

hotel-restaurant

zwart-wit

• als het eerste deel een afkorting is:

atv-dag

vut-regeling

Koppelteken na voorvoegsel

Adjunct-directeur

Ex-man

Niet-rokers

Non-actief

Combinaties titel en beroepen

Trainer-coach

minister-president

chef-kok

Aardrijkskundige namen of woorden die daarvan zijn afgeleid

Zuid-Frankrijk

Zeeuws-Vlaanderen

's-Hertogenbosch

Wat is de juiste spelling?

1. RTL4programma
2. RTL4-programma

Wat is de juiste spelling?

1. Audiouitgang
2. Audio-uitgang

Wat is juist?

1. rode kool
2. rodenkool
3. rodekool

Wat is juist?

1. katbak
2. kattebak
3. kattenbak

Wat is juist?

1. Reuzenleuk
2. Reuzeleuk

Wat is juist?

1. zonnenbloem
2. zonnebloem
3. zonbloem

Wat is juist?

1. reuzesprong
2. reuzensprong

huil + balk = ?

1. huilenbalk
2. huilebalk

personeel + feest = ?

1. personeelsfeest
2. personeelfeest

strand + stoel = ?

1. strandsstoel
2. strandstoel

Maak de juiste samenstelling:
fiets+winkel

Maak de juiste samenstelling:
bak+fiets

Maak de juiste samenstelling:
meisje+stem

Maak de juiste samenstelling:
hond+hok

Maak de juiste samenstelling:
zon+bril

Aan de slag

Starttaal Studiereader

Thema 3 Toekomst

H 3 Taalverzorging

Maak opdracht: 1, 2, 6 en 7

Afsluiter

Tip 

Top