5.2 Organismen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Organisatieniveau: organismen

• deze paragraaf gaat over ecologisch onderzoek op het niveau van organismen
• abiotische invloeden en biotische invloeden op organismen
• lees de tekst van p.92-93

welke 4 abiotische factoren bepalen het klimaat?

Noordzee

weiland

weinig temperatuurschommelingen

sterke temperatuurschommelingen

beperkte lichtintensteit

grote schommelingen in lichtintensiteit

grote diversiteit aan soorten

beperkte diversiteit aan soorten

kans op droogte

constant vochtgehalte

diversiteit aan plantensoorten

voornamelijk algen

bouw en aanpassingen van bladeren aan droogte

droge omgeving

vochtige omgeving

grote bladeren

kleine, dikke bladeren

veel huidmondjes/cm2

weinig huidmondjes/cm2

dikke culicula

dunne cuticula

behaarde bladeren

onbehaarde bladeren

dieren met een wisselende lichaamstemperatuur noemen we ..

lees de tekst van p.94 over tolerantie

het vermogen van organismen om schommelingen in een abiotische factor te verdragen noemen we ..

wat is de beperkende factor voor planten in zandbodems?

alle waarden van abiotische factoren waarbij een organisme kan overleven noemen we ..

tolerantiegebied en verspreidingsgebied vallen niet altijd samen; welke uitspraak hierover is juist?

1. het verspreidingsgebied valt binnen het tolerantiegebied
2. het tolerantiegebied valt binnen het verspreidingsgebied

-welke invloed heeft klimaatopwarming op het tolerantiegebied en het verspreidingsgebied van soorten?

1. tolerantiegebied en verspreidingsgebied verschuiven beide
2. tolerantiegebied verschuift, verspreidingsgebied blijft gelijk
3. tolerantiegebied blijft gelijk, verspreidingsgebied verschuift
4. beide blijven gelijk

in NZ kwamen van nature geen knaagdieren voor, maar sinds de blanke kolonisatie van NZ wél
-wat is er gebeurd met het tolerantiegebied van knaagdieren? en wat is er gebeurd met het verspreidingsgebied?

1. het tolerantiegebied van knaagdieren is groter geworden, het verspreidingsgebied ook
2. het tolerantiegebied van knaagdieren is kleiner geworden, het verspreidingsgebied ook
3. het tolerantiegebied van knaagdieren is groter geworden, het verspreidingsgebied niet
4. het tolerantiegebied van knaagdieren is hetzelfde gebleven, het verspreidingsgebied groter

verspreiding eikenprocessierups

https:

exoten

• exoten zijn organismen (soorten) die van oorsprong niet in een gebied voorkomen, maar er (vaak per ongeluk) terecht komen; er zijn drie mogelijke scenario's:

1. de exoot legt snel het loodje (overschrijding van tolerantiegrenzen)
2. de exoot overleeft enige tijd, maar legt uiteindelijk het loodje (door af en toe optredende extreme milieuomstandigheden - biotisch of abiotisch)
3. de exoot overleeft (nieuwe omgeving valt binnen de tolerantiegrenzen) en kan zich handhaven, soms zelfs tot een plaag uitgroeien -> invasief

exoten  in  NL

waterhyacinth plaag in tropische  wateren

waardoor zijn invasieve exoten een probleem?

• verdringen bestaande soorten door gebrek aan natuurlijke vijanden (concurrentie) -> verlies aan biodiversiteit
• kunnen ziekten verspreiden onder inheemse soorten
• kunnen gevaar voor onze eigen gezondheid vormen (tijgermug -> zikavirus, dengue, etc)
• kunnen economische schade veroorzaken (door overbrengen van ziekten of bv. dijkverzwakking -> muskusrat

endemen

• endemen zijn organismen (soorten) die slechts in een heel beperkt gebied voorkomen (bv. alleen op een eiland) en aangepast zijn aan heel specifieke omstandigheden
• door hun specifieke aanpassingen aan lokale omstandigheden is het verspreidingsgebied klein en zijn ze kwetsbaar voor uitsterven wanneer hun leefomgeving verstoord wordt

Onverwacht veel unieke soorten op Bovenwinden en Saba Bank - Nieuwsbericht | 13-02-2019 | 14:30

Op Saba, St. Maarten, St. Eustatius en de Saba Bank komen minimaal 35 dier- en plantensoorten voor die nergens anders ter wereld voorkomen, zogenoemde ‘endemische’ soorten. (beeld: A. Debrot (WUR))

biodiversiteits"hotspots"

• plaatsen met een hoge biodiversiteit
• vaak eilanden met veel endemische soorten
• Canarische eilanden: 53% , St. Helena: 89%, Hawaï: 94% 
• eén vulkanisch eiland in de Philippijnen, Mount Makilian, heeft meer houtachtige gewassen dan vergelijkbare plantensoorten in heel de Verenigde Staten

endemen op Madagaskar

vogelpest is een van oorsprong Noord Amerikaanse struik, die in de tweede wereldoorlog in Europa is geïntroduceerd om militaire dekking in bossen te geven (ondergroei)
-is vogelpest een endeem of een exoot?

1. vogelpest is een endeem, geen exoot
2. vogelpest is geen endeem, wel een exoot
3. vogelpest is geen endeem en geen exoot
4. vogelpest is zowel endeem als exoot

verwerking

• maak van 5.2 opdracht 8, 9 en 10