TZ Comm&Beg H1.4 comm in complexe situaties

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

1 Communicatie in de zorg

4: Communicatie in complexe situaties

Casus

Een zorgvrager weigert zijn medicatie in te nemen omdat hij zeker weet dat hij door jullie vergiftigd wordt. Zonder zijn medicijnen zullen er snel allerlei medische complicaties ontstaan. Zijn zoon eist dat jullie hem die medicatie desnoods onder dwang geven, zijn dochter vindt dat haar vader genoeg geleden heeft en dat jullie alleen maar moeten doen wat hij wil.

Wat is een ethisch dilemma

Van een ethisch dilemma is sprake als de normen en de waarden van betrokken personen met elkaar botsen. Vaak hebben mensen die te maken hebben met een ethisch dilemma het gevoel dat ze moeten kiezen tussen twee kwaden.

Kenmerken ethisch dilemma

• Er spelen meerdere belangen.
  
• Deze belangen zijn meestal van verschillende mensen.
  
• Het gaat om kwesties die draaien om goed en kwaad, om wat moreel juist is en wat niet.
  
• Je moet voor jezelf afwegen wat het meest juist of het belangrijkst is.
  
• Je staat in een tweestrijd: welke keuze je ook maakt, er kleven altijd bezwaren aan.

Ethisch dilemma herkennen

Er is niet één juiste oplossing. Voor eenzelfde ethisch vraagstuk kunnen bij verschillende mensen en in verschillende situaties verschillende oplossingen bestaan.

Het is nodig de situatie heel precies te kennen, zodat je kunt beoordelen welk handelen het beste is.

Besluiten

Het besluit mag niet in strijd zijn met 

- de menselijke waardigheid (eerbied voor het leven).
- wettelijke bepalingen en regels.
- algemene uitgangspunten van de zorgverlening.

- gelijke behandeling van mensen in gelijke omstandigheden 
Het besluit moet je voor jezelf kunnen accepteren. Met andere woorden: als je wilt dat iets jou niet gebeurt, doe dat dan ook een ander niet aan.
Het besluit mag niet in strijd zijn met de beroepsethiek.

Beroepscode

In de beroepscode kom je de volgende vier punten tegen:

algemene punten met betrekking tot de beroepsuitoefening;

de verzorgende in relatie tot de zorgvrager;

de verzorgende in relatie tot (in)formele samenwerkingspartners;

de verzorgende in relatie tot de samenleving.

De volledige beroepscode kun je gratis downloaden via de site van V&VN.

Beroepsethiek

Als verzorgende heb je vier beroepsethische uitgangspunten van waaruit je moet handelen:

Autonomie: De wens van de zorgvrager zoveel mogelijk respecteren.

Zorgvragers geen schade toebrengen.

Zoveel mogelijk het welzijn van de zorgvrager bevorderen en hun leven beschermen.

Elke zorgvrager gelijkwaardig behandelen.

Wetgeving

De algemene uitgangspunten in de wetgeving rond zorg zijn de volgende:

Het inzagerecht: het dossier dat van hem wordt bijgehouden inzien, kopiëren, aanvullen of verbeteren.

Het recht op privacy: zorgverleners gaan zorgvuldig om met wat vertrouwelijk is & hebben geheimhoudingsplicht. Recht op persoonlijke eigendommen en op vrij telefoneren en schrijven. 

Het recht op informatie: informatie krijgen over de wijze waarop een organisatie hem zorg wil bieden en zijn rechten als zorgvrager.

Het slecht nieuws gesprek

- zorgvrager naar een andere afdeling

- een uitje gaat niet door

- iemand kan niet meer beter worden

- iemand is overleden

Opbouw slechtnieuwsgesprek

Stap 1: Bereid het gesprek goed voor. 

Stap 2: Deel meteen de klap uit. 

Stap 3: Geef eventueel hooguit twee argumenten voor het slechte nieuws. Stap 4: Laat de ander reageren: op slecht nieuws volgt altijd een reactie. 

Stap 5: Leef mee met de zorgvrager, maar niet het nieuws terugnemen. 

Stap 6: Herhaal kort het slechte nieuws en de argumenten. 

Stap 7: Bespreek de vervolgacties. 

Wat is rouw?

Rouw is het geheel van lichamelijke, psychische, emotionele, cognitieve, spirituele en gedragsmatige reacties die optreden na een groot verlies

Redenen voor rouw

ziekte of overlijden van een dierbare;

chronische ziekte of terminale ziekte en daarbij behorende achteruitgang;

opname in een zorgorganisatie;

verlies van eigen huis of van eigen bezittingen;

emigratie van dierbaren;

scheiding of einde van een relatie;

verlies van zelfstandigheid, afhankelijkheid van anderen;

verlies van werk en baan;

Rouwfasen

Ontkenning

Woede

Marchanderen of onderhandelen

Verdriet en depressie

Acceptatie

Begeleiden bij rouw en verdriet

taken zorgvrager:

- de realiteit van het verlies onder ogen zien;

- de pijn van het verlies voelen;

- zich aanpassen aan het leven zonder de overleden persoon;

- het leven weer oppakken.

Begeleiden bij rouw en verdriet

NIET DOEN:

* Het verdriet van de zorgvrager ontkennen: 'U hoeft toch niet zo verdrietig te zijn? Het komt allemaal goed.'

* Het verdriet negeren: 'Kijk eens wat een prachtige dag. Als u straks in de tuin zit, zal het een stuk beter gaan.'

* Over opmerkingen van de zorgvrager heen praten. 'Nou, laten we het hier maar niet over hebben, hè. Ik kom om u te wassen.'

Begeleiden bij rouw 1

WEL DOEN:

Luister naar de zorgvrager.

Benoem en bevestig de gevoelens van de zorgvrager.

Laat merken dat het oké is dat de zorgvrager verdriet heeft, boos is enzovoort. Bied veiligheid om deze emoties te uiten.

Laat stiltes vallen. Dit geeft een zorgvrager de ruimte om zijn gedachten te ordenen.

Begeleiden bij rouw 2

WEL DOEN:

Straal rust uit.

Laat de zorgvrager gewoon even huilen. Blijf bij hem, sla indien gewenst een arm om hem heen, maar probeer niet door uitspraken het verdriet te stoppen.

Begeleiden bij rouw 3

WEL DOEN:

Neem regelmatig de tijd voor de zorgvrager, ook al hoor je steeds hetzelfde verhaal. Het steeds opnieuw vertellen helpt de zorgvrager het te verwerken en te accepteren.

Wees jezelf, wees mens!

Omgaan met eigen grenzen