5.5 Veranderende ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ecologie

5.5 Veranderende ecosystemen

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kunt veranderingen in een ecosysteem beschrijven.
• Je kunt in een model gegeven informatie over ecosystemen gebruiken, bewerken en analyseren. 

eerste planten die zich vestigen op kale grond vormen een pionierstadium, herkenbaar aan indicatorsoorten als klaproos, slangenkruid, reseda, akkerdistel en anderen

kenmerken van een pionierstadium

• beperkte biodiversiteit (weinig verschillende planten- en diersoorten)
• bodem bevat weinig plantenresten (humus), voedselarm
• planten blootgesteld aan grote schommelingen in abiotische factoren (temperatuur, lichtintensiteit, wind)
• meeste planten zijn eenjarig en overleven als zaad en hebben weinig concurrentie van andere soorten

kenmerken van successie

• toename van biodiversiteit van zowel planten als dieren
• er ontstaat een gelaagde begroeiing (bodembedekkers, kruiden, struiken, bomen)
• eenjarigen worden vervangen door meerjarigen, kruiden door houtige gewassen
• de bodem verandert van humusarm naar humusrijk
• netto toename van biomassa (door CO₂-opname)

verschillende climaxstadia

kenmerken van een climax stadium

• grote variatie in climaxstadia door grote verschillen in bodem en klimaat (abiotische factoren)
• grote biodiversiteit (van planten én dieren)
• gelaagde vegetatie (bodemlaag/kruiden/struiken/bomen)
• gesloten energiekringloop (assimilatie = dissimilatie), geen netto groei
• gedempte invloed van abiotische factoren (microklimaat)

subclimax: door menselijk ingrijpen (maaien. beweiding) of na bodemerosie; geen doorontwikkeling naar climax 

primaire successie

• ongestoorde ontwikkeling van pionierstadium tot climax
• eerst is bodemvorming nodig (verwering van rotsen) en humusvorming (organische resten) voordat er successie optreedt

secundaire successie

• na verstoring treedt (soms onvolledig) herstel op van het ecosysteem, gaat sneller dan primaire successie door aanwezigheid van humus in de bodem 

verlanding: vb. van successie

Gradiëntecosysteem

Duidelijk zichtbaar in Nederland:

Van de kust naar het binnenland is er een geleidelijke overgang van één toestand naar de tegenovergestelde 

zout - zoet, kalkrijk - kalkarm, nat-droog

Heeft als gevolg dat verschillende gebieden zichtbaar zijn:

Strand, zeereep, open duinvalleien, stuweelduinen en binnenduinrandbossen

Gradiëntecosystemen

Bij gradiëntecosystemen zijn indicatorsoorten zichtbaar

Indicatorsoorten: Soorten die een aanwijzig geven over een kenmerk van het milieu

Onderzoek naar veranderende ecosystemen

Ecosystemen zijn dynamisch, alle factoren veranderen continu

Vierkant: "Voorraad-grootheden" Cirkel: "constante"

Modelleren 

Belangrijke woorden: Evenwicht, omslagpunt, 

Nabespreken

• Je kunt veranderingen in een ecosysteem beschrijven.
• Je kunt in een model gegeven informatie over ecosystemen gebruiken, bewerken en analyseren. 

Huiswerk

Leren en maken 5.5