4v-Evolutie-HerhalingB5t/m7-22062021-hk

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Evolutie

Herhaling

B5: Onderzoek naar evolutie

B6: Evolutie in populaties

B7: Ontstaan van soorten

Deze les:

- Nabespreken 'Met melkvee meer mutanten'

- Herhalen B5 t/m B7

- Vragen?

Organisatieniveau

Biosfeer

Ecosysteem

Populatie

Organisme

Orgaan

Cel

Molecuul

Begrip

wereldbevolking

melkvee, landbouw

gene flow, nakomelingen

baby, mutant

botresten, buikkramp, diarree

lactose, melksuiker

2. Welke stof in botresten werd onderzocht om verwantschap vast te stellen?

3a. Welke groep organismen wordt gebruikt voor fermentatie van zuivel?

3b. Geef een verklaring voor de lagere energiewaarde van geferment. melk

4. Waardoor maken cellen van verteringsorganen bij mensen normaal geen lactase?

5a. Hoe kan door een mutatie in het LP-gen lactosetolerantie ontstaan?

5b. Verklaar de snelle toename van de frequentie van deze mutatie in populaties melkveehouders

6a.

De tekst veronderstelt vermenging van de populaties jagers-verzamelaars en melkveehouders:

'Door gene flow konden ook zij in het bezit komen van het gemuteerde allel.'

6b.

Kan ook sprake zijn geweest van sympatrische soorten?

Ja. Mogelijk reproductieve isolatie door verschillen in gedrag of verschillen in voortplantingsacitiviteit tussen veehouders en jagers/verzamelaars

6c. Stel sympatrische soorten. Hoe kan dan de allelfrequentie zijn toegenomen?

7. Kan de mutatie van invloed zijn geweest op economie en landschap in Ned.?

B5: Onderzoek naar evolutie

Je kunt:

- enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap beschrijven

- verschillen en overeenkomsten tussen organen en orgaanstelsels van verschillende diersoorten beschrijven

- een stamboom en cladogram lezen en maken

B5: Onderzoeksmethoden

1. Bestuderen van de anatomische overeenkomsten/verschillen

(homologe, analoge en rudimentaire organen)

2. Bestuderen van biochemische overeenkomsten/verschillen

3. Bestuderen van genetische overeenkomsten/verschillen

= evolutionaire genetica

B5. Cladistiek

Van gezamenlijke voorouder steeds 1 dichtome vertakking op basis van verschillen in kenmerken (anatomisch, biochemisch, genetisch)

B6: Evolutie in populaties

- Je weet hoe allelen in een populatie overerven

Populatie = groep organismen van 1 soort die zich onderling voortplanten

Gene flow = uitwisseling van genen door (sporadische) voortplanting tussen verschillende populaties

B6: Regel van Hardy-Weinberg:

(voor genen waarvan in een populatie 2 allelen voorkomen)

 1 dominant allel A en 1 recessief allel a

Kans op allel A = p, kans op allel a = q

Dus: p² + 2 pq + q² = 1

B6: Veranderende frequenties

Allelfrequenties veranderen door selectie

In een populatie heet dat micro-evolutie

Als nieuwe soorten ontstaan heet het macro-evolutie

Co-evolutie is het onderling beïnvloeden van elkaars evolutie tussen verschillende soorten

B6: Genetic drift

Bij isolatie van kleine groep individuen kunnen zeldzame recessieve eigenschappen plotseling sterk tot uiting komen

2 veelvoorkomende vormen:

- flessenhalseffect (bijna uitgestorven, daarna weer opgeleefd)

- founder-effect ( migratie)

B7: Ontstaan van soorten

Altijd nodig: REPRODUCTIEVE ISOLATIE

Hoe? 

Geografisch (eilanden, bergen, etc.) 

Dan: allopatrische soortsvorming

Door verschillen in gedrag/activiteit (partnerkeuze, paarseizoen) -> sympatrische soortsvorming

Vragen?

Over Evolutie?

Over Ecologie?

Oefenen voor de toets? -> Oefentoetsen op www.biologiepagina.nl

Heel veel succes met de laatste toetsweek van dit schooljaar!