13.8 Enzymen 5V

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

13.8 Enzymen

Voor deze les:

1. Je doet mee met deze les en sluit bij deze presentatie aan

2. Je volgt deze les zelfstandig door hem apart in lessonup te openen

Eigenschappen van Enzymen

Doel 13.8

• Je leert hoe enzymen werken 
• Je kunt uit een gegeven afbeelding of tekst afleiden onder welke voorwaarden een enzym geactiveerd of geremd wordt.
• Je herkent in een tekst of afbeelding wanneer er sprake is van competitieve remming, allosterische remming of allosterische activatie.

Wat is een enzym?

Eiwit dat een chemische reactie versnelt door de activeringsenergie te verlagen

Een enzym bevat naast een eiwit soms ook een co-factor/ co-enzym

Voorbeelden van enzymen

Verteringsenzymen:

Knippen grote moleculen in kleine

Knippen of plakken

Hydrolyse: splitsing van twee moleculen met behulp van water (komt energie bij vrij)

Condensatie: binden van twee moleculen tot een groter molecuul waarbij water vrijkomt (kost energie)

Bij vertering is altijd sprake van hydrolyse (want grote stoffen worden kleiner). Dit kost dus water en er komt energie vrij.

Knippen of plakken

Substraat en product

De stof die door het enzym wordt omgezet heet het substraat

De stof die ontstaat door het 

enzym heet het product

Wat is een enzym?

Eiwit dat een chemische reactie versnelt door de activeringsenergie te verlagen

Een enzym bevat naast een eiwit soms ook een cofactor/ co-enzym

Wat is een enzym

Eiwit dat een chemische reactie versnelt door de activeringsenergie te verlagen

Een enzym bevat naast een eiwit soms ook een co-factor/ co-enzym

Co-factor/ Co-enzym

Enzym = eiwit plus niet eiwit-deel (=co-factor).

Een organische co-factor =  

co-enzym (bijvoorbeeld een vitamine) 

Hoe werken enzymen?

Structuur

Activering/ remming

Reactiesnelheid

Eiwitstructuur

De werking van enzymen hangs nauw samen met de structuur/ vorm ervan.

Enzymstructuur - twee kanten

- Receptor voor het substraat:

Actieve centrum/ actieve zijde

- Receptor voor activator/ inhibitor (remstof):

Allosterische zijde (niet altijd aanwezig)

Enzymregeling

Competitieve remming/ inhibitie: een inhibitor bezet de bindingsplek van het substraat op het enzym.

De inhibitor lijkt qua structuur sterk op het substraat.

Competitieve remming / Inhibitie

Enzymregeling

Allosterische remming: als een inhibitor gebonden zit aan de allosterische zijde kan het substraat niet binden

Enzymregeling

Allosterische activatie: als een activator gebonden zit aan de allosterische zijde kan het substraat binden

Enzymregeling

Productremming: als het product van een enzym ook de inhibitor is.

Product voldoende aanwezig: enzym inactief

Product niet aanwezig: enzym actief - product ontstaat weer

Reactiesnelheid enzym

Afhankelijk van de hoeveelheid enzym, de temperatuur en de hoeveelheid substraat.

Een enzym is een eiwit

• Denaturatie
  

Enzymwerking beïnvloed door temperatuur

Enzymwerking beïnvloed door pH

Enzymwerking

Enzymconcentratie: hoe meer enzym aanwezig is hoe hoger de reactiesnelheid.

Enzymwerking

Enzymconcentratie: hoe meer enzym aanwezig is hoe hoger de reactiesnelheid.

Enzymwerking

Enzymconcentratie: hoe meer enzym aanwezig is hoe hoger de reactiesnelheid.

In het speeksel zit het enzym Amylase. Dit enzym versnelt de vertering van zetmeel. Kan dit enzym ook de vertering van andere eiwitten versnellen? Leg je antwoord uit.

Enzymen in wasmiddelen verwijderen het vuil. Frank doet een onderzoekje naar de waskracht van een wasmiddel met enzymen bij een temperatuur van 40 graden Celsius. Hij kan kiezen uit twee enzymen. In het diagram zie je de weergave van de werking van deze twee verschillende enzymen. Leg uit welk van deze enzymen kan Frank het best kan gebruiken.

Bij denaturatie verandert de ruimtelijke structuur van een enzym. Wat voor invloed heeft dat op het enzym-substraat complex?

Enzymen die in actieve vorm worden geproduceerd in de pancreas zijn onder andere a-amylase en triaglycerol-lipase. Inactieve enzymen zijn bijvoorbeeld pro-carboxypeptidasen en pro-fosfolipase.
- Leg uit waarom fosfolipase niet in actieve vorm wordt geproduceerd. (1p)
- Leg uit waarom dat bij a-amylase wel mogelijk is. (1p)

Vitamine C is een co-enzym bij meer dan 800 soorten enzymen. Wat is een co-enzym? (google)

Doel 13.8

Je hebt geleerd hoe enzymen werken 

Je hebt geleerd op welke manier cellen de activiteit van enzymen regelen

Begrippen 13.8

enzymen, activeringsenergie, optimumtemperatuur, substraatmolecuul, cofactor, co-enzym, competitieve remming, allosterische zijde, allosterische remming, allosterische activatie, productremming

En wat nu?

Verder met opgaven 13.8