18.3 Enzymwerking 6V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

18.3 Enzymwerking

Doel 18.3

☐ Je kunt beschrijven hoe enzymen werken.

☐ Je kunt beschrijven op welke manier cellen de activiteit van enzymen regelen.

Wat is een enzym

Eiwit dat een chemische reactie versnelt door de activeringsenergie te verlagen

Een enzym bevat naast een eiwit soms ook een cofactor/ co-enzym

Wat is een enzym

Eiwit dat een chemische reactie versnelt door de activeringsenergie te verlagen

Een enzym bevat naast een eiwit soms ook een cofactor/ co-enzym

Voorbeelden van enzymen

Verteringsenzymen:

Knippen grote moleculen in kleine

Voorbeelden van enzymen

DNA-polymerase

Plakt nieuwe nucleotide aan een DNA streng

RNA-polymerase

Plakt nieuwe nucleotide aan een RNA streng

Knippen of plakken

Hydrolyse: splitsing van twee moleculen met behulp van water (komt energie bij vrij)

Condensatie: binden van twee moleculen tot een groter molecuul waarbij water vrijkomt (kost energie)

Bij vertering is altijd sprake van hydrolyse (want grote stoffen worden kleiner). Dit kost dus water en er komt energie vrij.

Knippen of plakken

Dus:

DNA polymerase: condensatie/ hydrolyse?

En het kost water/ er komt water vrij?

Amylase: condensatie/ hydrolyse?

En het kost water/ er komt water vrij?

Dus:

DNA polymerase: condensatie en er komt water vrij

Amylase: hydrolyse en het kost water

Substraat en product

De stof die door het enzym wordt omgezet heet het substraat.

De stof die ontstaat door het enzym heet het product.

Wat is een enzym

Eiwit dat een chemische reactie versnelt door de activeringsenergie te verlagen

Een enzym bevat naast een eiwit soms ook een cofactor/ co-enzym

Wat is een enzym

Eiwit dat een chemische reactie versnelt door de activeringsenergie te verlagen

Een enzym bevat naast een eiwit soms ook een cofactor/ co-enzym

Cofactor/ Co-enzym

Enzym = eiwit 

Plus niet eiwit-deel (=cofactor).

Niet eiwitdeel = organisch (bijvoorbeeld een vitamine) -> co-enzym

Hoe werken enzymen?

Structuur

Activering/ remming

Reactiesnelheid

Eiwitstructuur

De werking van enzymen hangs nauw samen met de structuur/ vorm ervan.

Enzymstructuur - twee kanten

- Receptor voor het substraat:

Actieve centrum/ actieve zijde

- Receptor voor activator/ inhibitor (remstof):

Allosterische zijde (niet altijd aanwezig)

Enzymregeling

Competitieve remming/ inhibitie: een inhibitor bezet de bindingsplek van het substraat op het enzym.

De inhibitor lijkt qua structuur sterk op het substraat.

Inhibitie

Enzymregeling

Allosterische activatie: als een activator gebonden zit aan de allosterische zijde kan het substraat binden

Enzymregeling

Allosterische remming: als een inhibitor gebonden zit aan de allosterische zijde kan het substraat niet binden

Enzymregeling

Productremming: als het product van een enzym ook de inhibitor is.

Product voldoende aanwezig: enzym inactief

Product niet aanwezig: enzym actief - product ontstaat weer

Reactiesnelheid enzym

Afhankelijk van de hoeveelheid enzym, de temperatuur en de hoeveelheid substraat.

Enzymwerking

Enzymconcentratie: hoe meer enzym aanwezig is hoe hoger de reactiesnelheid.

Enzymwerking

Enzymconcentratie: hoe meer enzym aanwezig is hoe hoger de reactiesnelheid.

Opdracht 7

Adri en Eduard voegen bij een experiment met enzymen in twee buizen een even grote hoeveelheid substraat toe. Aan buis 1 voegen ze een hoeveelheid enzym toe met zoveel remstof (die de ruimtelijke structuur van de enzymmoleculen verandert) dat alle enzymmoleculen onwerkzaam zijn. Aan buis 2 voegen ze evenveel enzym en evenveel remstof (met eenzelfde ruimtelijke structuur als het substraat) toe. Ze bepalen de mate van omzetting van het substraat.

Hierna voegen ze aan beide buizen een grote overmaat aan substraat toe.

Wat kunnen Adri en Eduard verwachten?

Oefenen

Maak vraag 4 en 6 van de methode

Doel 18.3

☐ Je kunt beschrijven hoe enzymen werken.

☐ Je kunt beschrijven op welke manier cellen de activiteit van enzymen regelen.

Huiswerk

18.2: 3, 7, 8

18.3: 1, 4, 6, 10