Het zenuwstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Het 

Zenuwstelsel                                      

Studiewijzer

Week 1 13 feb Inleiding en basisprincipes van het zenuwstelsel

• Onderscheiden van het centrale en perifere zenuwstelsel

• Begrijpen van de basisfuncties van het zenuwstelsel

• Kennismaken met neuronen en hun werking

Week 2 27 feb Anatomie van het zenuwstelsel

• hersengebieden
• neurotransmitters
• verband tussen anatomie en functie

Week 3 6 maart PSO Neurologische aandoeningen - CVA (Beroerte)

Week 4 13 maart Multiple Sclerose (MS)

Week 5 20 maart PSO Ziekte van Parkinson

Week 6 27 maart Epilepsie

Week 7 3 april Dementie (o.a. Alzheimer)

Week 8 10 april Afsluitende opdracht

Week 9 17 april Buffer week / afsluitende opdracht

les 1

Wat gaan we leren vandaag?

• Je kunt benoemen wat de vijf belangrijkste taken van het zenuwstelsel zijn.
• Je kunt benoemen uit welke delen het centrale en het perifere zenuwstelsel bestaat.
• je hebt kennis gemaakt met neuronen en hun werking

Zenuwstelsel

• Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (de hersenen en het ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel (de zenuwen buiten de hersenen en het ruggenmerg).
• Het perifere zenuwstelsel bestaat uit twee delen: het somatische zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel. 

• Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen: het sympatische en het parasympatische zenuwstelsel. 

Het perifere zenuwstelsel bestaat uit meer dan 100 miljard zenuwcellen die als draden door het gehele lichaam lopen. De zenuwen van het somatische zenuwstelsel verbinden de hersenen en het ruggenmerg met spieren die bewust worden aangestuurd (willekeurige spieren of skeletspieren) en met sensibele receptoren in de huid. Het autonome zenuwstelsel verbindt de hersenstam en het ruggenmerg met de inwendige organen en reguleert inwendige lichaamsprocessen die geen bewustzijn vereisen. Voorbeelden hiervan zijn de frequentie waarmee het hart samentrekt, de bloeddruk en de ademhalingsfrequentie. 

Het sympatische en het parasympatische zenuwstelsel werken samen, waarbij het ene meestal de werking van de inwendige organen activeert en het andere de werking afremt. De belangrijkste functie van het sympatische zenuwstelsel is de voorbereiding van het lichaam op een veeleisende situatie of een noodsituatie, ofwel een fight-or-flight-situatie. De belangrijkste functie van het parasympatische zenuwstelsel is de voorbereiding van het lichaam op normale situaties. Het sympatische deel vergoogt bijvoorbeeld de hartslag, bloed en ademhalingsfrequentie, terwijl het parasympatische deel deze juist verlaagt.

Functies zenuwstelsel

- Zintuigelijke (sensorische) informatieverwerking

- Opname van informatie

- Motorische coördinatie

- Regulatie van het gedrag

Hoe werkt ons zenuwstelsel?

Werking zenuwstelsel

1. Zintuigen vangen de prikkels op
2. Zintuigcellen zetten deze om in impulsen 
3. Impulsen gaan via de zenuwen naar het ruggenmerg.
4. Ruggenmerg naar de hersenen
5. De hersenen verwerken de impulsen wat zorgt voor bewustzijn
6. De hersenen verwerken de impulsen wat zorgt voor bewustzijn
   
7. De impulsen gaan via de zenuwen naar de spieren en klieren
   
8. De spieren en klieren zorgen voor bepaalde reactie 

Zenuwstelsel = regelcentrum

Je hersenen ontvangen informatie (prikkels) van je zintuigen en verwerken deze informatie.

De informatie komt via de zenuwen bij de hersenen.

Hersenen + ruggenmerg + zenuwen noemen we het zenuwstelsel.

Perifere zenuwstelsel

- Animaal                        Hier heb je zelf invloed op

                                            Verzorgt bewuste reacties en reflexen

                                             Bijvoorbeeld: aanspannen spieren

- Autonoom                    Hier heb je zelf geen invloed op

                                             Zorgt voor homeostase (evenwicht)

                                             Bijvoorbeeld: hartslag, ademhaling

Autonome zenuwstelsel

• Sympatisch zenuwstelsel
                 Fight-or-flight

• Paraympathisch zenuwstelsel
                 Rest-and- digest

Parasympatisch zenuwstelsel

Sympatisch zenuwstelsel

 grotere productie van spijsverteringssappen

snellere darmbeweging

snellere nierwerking

verlaagt  de hartslag- en ademhalings-frequentie

hogere hartslagfrequentie

remt de spijsvertering

verwijdt de pupillen

Stimuleert afgifte van adrenaline

Neuronen

Myeline is wit en vetachtig

- kan snel boodschap vervoeren

- beschermt de zenuw

- voed de zenuwbaan

MS: ontsteking CZST --> myeline beschadigd

Zenuwcellen

Zenuwcellen: Neuronen

• Ontvangen en verzenden prikkels

We hebben 3 soorten neuronen:

• Motorische neuronen (efferent): Van hersenen af
• Sensorische neuronen (afferent): Naar hersenen toe
• Interneuronen: Schakelneuronen, tussen zenuwcellen in 
    * Zitten het meest in ruggenmerg en hersenen

Zenuwcel = neuron

Werking van een neuron:

1. dendriet vangt prikkel op

2. cellichaam denkt er over na

JA: prikkel verder sturen / NEE: prikkel dooft uit

3. axon/ neuriet transporteert prikkel naar andere neuronen of organen (bijvoorbeeld spieren)

Les 2

Wat gaan we leren vandaag?

• Benoemen van de belangrijkste hersengebieden en hun functies

• Begrijpen van de functie van neurotransmitters

• Verband leggen tussen anatomie en functie

De hersenen bestaan uit:

- grote hersenen: cerebrum

- kleine hersenen: cerebellum

- tussenhersenen:  diencephalon

- hersenstam: truncus cerebri

Spraakcentrum van Wernicke: Speelt een rol bij het kunnen interpreteren, herinneren en begrijpen van het geschreven woord.

Komt maar een 1 kant van de hersenen voor.

Grijze en witte stof

 Grijze stof

- Buitenste laag van de hersenen

- bestaat uit cellichamen van zenuwcellen 

Witte stof

- Bevat de lange uitlopers (de axonen) van deze zenuwcellen.

- Bevindt zich rondom de grijze stof

Hersenvocht (liquor)

• Bescherming van de hersenen
• Transport voedingsstoffen
• Afvoer afvalstoffen
  
  
  
  Diagnostiek --> lumbaalpunctie 

In welke volgorde kom je je hersenvliezen tegen van buiten naar binnen?

1. zacht hersenvlies - hard hersenvlies - spinnenwebvlies
2. Spinnenwebvlies - hard hersenvlies
3. Spinnenwebvlies - hard hersenvlies - zacht hersenvlies
4. Hard hersenvlies - spinnenwebvlies - zacht hersenvlies

Wat voor functie heeft het hersenvocht?
(meerdere antwoorden mogelijk?

1. vervoer van stoffen
2. geleiding van prikkels
3. schokdemping
4. afvoer afvalstoffen

De taak van de grote hersenen

1. het regelen van de evenwichtscontrole
2. het regelen van de ademhaling
3. het verwerken van gevoelens

Kleine hersenen

De kleine hersenen coördineren houding,

bewegingen en motorische vaardigheden

Bij een verstoring in de kleine hersenen

zou je ongecontroleerde, houterige

en schokkerige bewegingen maken. 

De taak van de kleine hersenen

1. het regelen van samenwerking van de spieren
2. het reguleren van emoties
3. het verwerken van prikkels

Bij welke hersenfuncties zijn de gebieden van Broca en Wernicke betrokken?

1. Geheugen
2. Reuk
3. Spraak
4. Zicht

Als een zorgvrager een herseninfarct heeft gehad en daarna onsamenhangend spreekt, de taal eigenlijk niet lijkt te begrijpen dan is er een beschadiging in:

1. spraakcentrum van Wernicke
2. spraakcentrum van Broca

De hersenstam is verantwoordelijk voor .......

1. Controleert en reguleert het animale zenuwstelsel
2. Zorgt voor demping en bescherming van de hersenen
3. Zorgt voor sensorische en motorische vaardigheden
4. Controleert en reguleert het autonome zenuwstelsel

In welke volgorde kom je je hersenvliezen tegen van buiten naar binnen?

1. zacht hersenvlies - hard hersenvlies - spinnenwebvlies
2. Spinnenwebvlies - hard hersenvlies
3. Spinnenwebvlies - hard hersenvlies - zacht hersenvlies
4. Hard hersenvlies - spinnenwebvlies - zacht hersenvlies

Het Limbisch systeem

- midden in de hersenen

- betrokken bij: emotie, emotieregulering, emotioneel geheugen, genot en motivatie.

- onderdeel vd grote hersenen

- Bestaat uit: hippocampus (blauw), amygdala (groen), thalamus en hypothalamus (rood)

Emoties

Ontstaan in Limbisch Systeem.

Hebben een functie in:

• Emoties: gekoppeld aan sensorische info (lachen, huilen etc)
• Motivatie
• Gedrag
• Geheugen 

Daarnaast ook koppeling met basis functioneel gedrag (agressie, seksualiteit,  etc)

Koppelt emotionele ervaringen aan lichamelijke functies; bv. versnellen hartslag bij een soortgelijke situatie.

Limbisch systeem ook gekoppeld aan hersenschors--> fysieke response.

Referentie

Plaatje afkomstig uit Campbell ed. 9 Hoofdstuk 49

Limbus = grens; centra van het limbisch systeem grenzen aan de hersenstam.

Koppelt emotionele ervaringen (amygdala in limbisch systeem) aan lichamelijke functies; bv. versnellen hartslag bij een soortgelijke situatie. 

Limbisch systeem ook gekoppeld aan hersenschors--> fysieke response.

Referentie:

Plaatje afkomstig uit Campbell ed. 9 Hoofdstuk 49

Soorten Pijn

Nociceptieve pijn: weefsel beschadiging 

Somatische pijn: weefsel schade van huid, spieren, botten

Viscerale pijn: beschadiging van orgaanweefsel

Referred pain: pijn op andere plaats gevoeld 

Neuropatische pijn: bij zenuwbeschadiging

Fantoompijn

Vragen?

Volgende 2 filmpjes zijn voor jezelf om te kijken en meer informatie hierdoor op te doen