Teamtraining Formatief leren - reacties verzamelen en interpreteren

• ICT-basisvaardigheden
• HBO
• Studiejaar 1-4

Deze teamtraining is onderdeel van een reeks teamtrainingen Formatief leren. De teamtraining behandelt de fase: Reacties verzamelen en interpreteren. De teamtraining is ook los te volgen. 

De teamtraining duurt ongeveer 60 minuten. 

Formatief leren

Niveau

Reacties verzamelen en interpreteren

Leerdoelen

Aan het einde van deze teamtraining:

• kun je een aantal manieren opnoemen om reacties te verzamelen
• kun je het verschil tussen formele en informele data uitleggen
• kun je verschillende data analyseren
• kun je de juiste activiteit of vraag bij het leerdoel selecteren
• Ga je aan de slag in de klas met reacties verzamelen en analyseren

Update 13-06-2022: De term formatief handelen wordt gebruikt in veel literatuur. In deze trainingen wordt de term formatief leren gehanteerd.

Doelen 

Energizer

Wat we leren
Theorie
Aan de slag

Reflecteer 

Om mee te nemen

Opbouw

Na De opening ben je op de hoogte van het onderwerp en zijn de leerdoelen helder

Bij Energizer word je aan het denken gezet met een vraag of een actieve werkvorm

Bij Wat we leren wordt de specifieke inhoud besproken

Bij Theorie krijg je een stukje theorie over het onderwerp. Dit kan theorie lezen of theorie bekijken zijn (via een video etc.)

Bij de Aan de slag momenten ga jij aan de hand van vragen en werkvormen met je team actief nadenken, bespreken, discussie voeren, beslissen etc.

Bij Reflecteer ga je de punten langs die besproken zijn en worden de afspraken herhaald 

Bij Om mee te nemen krijg je tips, inspiratie of interessante verhalen om te onthouden

1

De volgende Aan de slag opdrachten komen vaak voor:

• Passen en meten: Je bekijkt hoe het onderwep bij jou, bij de praktijksituatie of bij de organisatie past
• Dagdromen: Je neemt een droombeeld in gedachte om te bepalen waar je naartoe wilt
• Didactiek Dilemma: Je weegt verschillende opties tegen elkaar af
• Ja, maar ... : Je voert een discussie met positief kritische argumenten
• De tekentafel: Je maakt een ontwerp of een planntje voor hoe het eruit kan komen te zien
• Warmdraaien: Je oefent met een programma, strategie, interventie etc.

2

De volgende werkvormen worden vaak gebruikt:

• 4S Breinstorm: Je doet zoveel mogelijk ideeën op
• Uitwisselen: Je wisselt gedachtes uit
• Teamvenster: De ideeën worden op waarde geschat
• Gegrond klagen: Je bedenkt oplossingen
• Rad draaien: Je bespreekt knelpunten of uitdagingen

Wat gaan we vandaag doen?

Uitleg fasen & model

Reacties verzamelen 

Formele en informele data  

Diagnostische vragen

Reacties analyseren en interpreteren

Vooruitkijken

1

2

3

4

5

6

5 min

Je hebt in de eerste teamtraining geleerd dat formatief leren veel gedragingen van de leerlingen en de docent bevat. Dit handelen vindt plaats in verschillende fasen.

Er zijn meerdere modellen die worden gebruikt om dit handelen weer te geven, namelijk de formatieve cyclus en het feedbackmodel. Op de afbeeldingen hiernaast worden beiden weergegeven. 

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

1a. Uitleg fasen en model

Formatieve cyclus

Feedbackmodel

5 min

De teamtrainingen zijn opgebouwd volgens de fasen van de formatieve cyclus van Gulikers en Baartman.

Je zult merken dat de fasen feed-up, feedback en feed forward ook terug komen in de formatieve cyclus. 

Deze teamtraining zoomt in op de tweede en derde fase van de formatieve cyclus van Gulikers en Baartman, namelijk

reacties ontlokken, verzamelen en reacties analyseren en interpreteren of geformuleerd als strategie: realiseren van effectieve discussies en activiteiten die bewijs leveren voor het leren.

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

1b. Uitleg fasen en model

Actie!

3...2...1...

Deze opdracht gaat over het verzamelen van gegevens of data over waar leerlingen staan in het leerproces 

1. Geef antwoord op de volgende twee vragen 
   Hoe en wanneer verzamel jij gegevens van leerlingen?
   Op welke wijze bepaalt dit je onderwijs? 
2. Sta op 
3. Wandel en wissel de antwoorden uit met ongeveer 3 collega's

Wat denk je dat de volgende uitspraak betekent?

Beslissing bepaalt dataverzameling

5 min

Als je leerdoelen hebt gesteld, wil je weten waar de leerlingen staan ten opzichte van dit leerdoel. De leerlingen zelf moeten dit ook weten om een route te bepalen (en gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan). Dit doe je door reacties uit te lokken en activiteiten te organiseren. 

Je kunt verschillende manieren toepassen om informatie te verzamelen. Dit kun je indelen van formeel naar informeel. Een vraag stellen is al een manier om informatie te verzamelen. Een (oefen)toets is ook een voorbeeld. Bedenk wat je te weten wil komen, naar welke informatie ben je op zoek? Beslis dan wat je activiteit wordt.

De activiteiten horen bij de leerdoelen.  

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

2. Reacties ontlokken

Wat heb je nodig?

1. Een variatie aan activiteiten voor informatie verzamelen
2. Kennis van misvattingen die bij de leerlingen kunnen spelen
3. Een aantal werkvormen om leerlingen samen hun begrip te laten testen

Wat doe je?

1. Manieren gebruiken om reacties te ontlokken
2. Een variatie aan activiteiten inzetten (formeel en informeel)
3. Open vragen stellen gericht op diep begrip i.p.v. een goed antwoord
4. Groepsdiscussies stimuleren om inzicht te krijgen in begrip, onbegrip en misvattingen in de klas
5. Studenten onderling aan de slag zetten
6. Inspringen op reacties 

5 min

Je kunt dus verschillende activiteiten toepassen om reacties te ontlokken van leerlingen. Je wil weten waar de leerlingen staan t.o.v. het leerdoel en je wil de leerlingen zelf laten bepalen wat ze nog moeten beheersen. 

Dit zijn een aantal activiteiten:

• "On the fly" bijvoorbeeld wisbordjes met antwoorden
• Klas/groepsdiscussie 
• Digitale toetstool Kwizl
• Digitale quiztool LessonUp of Quizizz

Bij je voorbereiding van de les bedenk je wat je moet vragen om informatie te verzamelen en misvattingen op te sporen.

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

3. Welke methodieken kun je toepassen?

Welke formele en informele activiteiten zet jij in om informatie te verzamelen? Klik op de afbeelding voor een uitleg over formele en informele activiteiten. 

formeel

informeel

Diagnostische vraag (Craig Barton)

Wisbordjes

Inspirerende voorbeelden

Reacties ontlokken

Kwizl rapportage

Quizizz tool 

Opdracht

Doel: Een instructie voorbereiden met formatieve didactiek

1. Pak een les die je gaat geven
2. Doorloop de volgende instrumenten voor formatieve didactiek
   - (les)doel benoemen;
   - de relevantie van het te leren onderwerpen aangeven
   - verschillende soorten vragen stellen (denkvragen, open vragen en als … dan vragen);
    - voorkennis activeren;
    - uitleg geven en leerlingen opdrachten geven.  
3. Bespreek de instructie met een collega
4. Wat zouden vervolgactiviteiten kunnen zijn?

De tekentafel

5 min

Je wil vervolgens aan de slag met de informatie die je van de leerlingen ontvangt.

Je analyseert en interpreteert de verkregen informatie. Het hangt van je activiteit af of je de informatie meteen gebruikt of dat je op een later moment analyseert. 

Het is belangrijk dat je hier weer je leerdoelen voor ogen houdt. Je analyseert op de leerdoelen, niet zozeer op andere kenmerken. Als je van te voren goed hebt nagedacht over wat je te weten wil komen, kun je ook sneller analyseren.

Je kunt digitale hulpmiddelen gebruiken om snel en overzichtelijk informatie te ontvangen. 

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

4. Wat doe je met de informatie?

Wat heb je nodig?

1. Digitale hulpmiddelen (bijvoorbeeld LessonUp in de les, Kwizl voor quiz/toetsing)
2. Misvattingen die vaak voorkomen bij het onderwerp
3. Sterke en zwakke punten van de leerlingen 
4. Tijd voor verwerking óf accuraat kunnen reageren

Wat doe je?

1. Reacties kritisch beluisteren of bekijken
2. Reacties analyseren op kernpunten en leerdoelen
3. Misvattingen en sterke en zwakke punten van de leerlingen filteren
4. Doorvragen 
5. Leerlingen elkaars werk laten vergelijken en interpreteren
6. Technologie inzetten om data snel te analyseren 

Sleepvraag

Je leest hier interpretaties uit data, sleep het thema naar de juiste data interpretatie 

Ik zie over het algemeen grote verschillen tussen reflecteren en presenteren.

Wij hebben de leerlingen presenteren goed uitgelegd, maar aan het reflecteren moeten we meer aandacht aan besteden.

Leerling 1, 7 en 10 hebben veel moeite met plannen en organiseren.

De leerlingen vragen veel tijdens mijn keuze uren. Ik moet ze meer zelfstandigheid geven in de les.

De klas

Mijn lesgeven

ons voorbereidend onderwijs

Individuele leerlingen

Terug naar de uitspraak bij het begin van de teamtraining:
Beslissing bepaalt dataverzameling (niet andersom).

Waarom is het niet andersom? In hoeverre denk je er nu anders over dan bij de start van de teamtraining?

tip

Je leerlingen hebben de juiste vragen nodig om de juiste antwoorden te kunnen geven: de kwaliteit van jouw activiteit bepaalt de kwaliteit van hun reactie.

Reflecteer

Checklist

• Welke vragen stel ik mijn leerlingen om te achterhalen wat hun begrip van mijn vak is?
• Geven de vragen mij de informatie die ik zoek?
• Hoe kan ik een klas/groepsdiscussie gebruiken voor formatief handelen?

• Is het hebben van veel vakkennis handig voor het analyseren van de reacties van leerlingen?
• Waar zoek ik naar? Individuele sterke of zwakke punten, zwakheden op klasniveau of misvattingen? 
• Welke activiteiten kan ik organiseren waar leerlingen specifiek eigen en elkaars werk analyseren?

Om mee te nemen

1

2

In het onderwijs worden vaak op basis van toetsresultaten beslissingen genomen. Dit kun je ook omdraaien: wat moet ik weten voordat ik verder kan met de les? Dus je beslist eerst wat je wil weten en stuurt daarna je dataverzameling. Je werkt dan automatisch doelgericht i.p.v. toetsgericht. 

Fouten maken

versterkt het

geheugen 

(Dylan Williams)

Je kunt hierna de teamtraining Communiceren en feedback volgen