Teamtraining Formatief leren - Leerdoelen en succescriteria

• ICT-basisvaardigheden
• HBO
• Studiejaar 1-4

Deze teamtraining is onderdeel van een reeks teamtrainingen Formatief leren. Deze teamtraining behandelt de fase: Leerdoelen en succescriteria. De teamtraining is ook los te volgen. 

De teamtraining duurt ongeveer 60 minuten. 

Formatief leren

Niveau

leerdoelen en succescriteria

Leerdoelen

Na deze teamtraining:

• kunnen we uitleggen wat verwachtingen verhelderen inhoudt 
• kunnen we een leerdoel analyseren in succescriteria
• kunnen we werkvormen opnoemen om leerdoelen en succescriteria door de leerlingen te laten verwerken
• maken we een start met leerdoelen en succescriteria in de klas 

Update 13-06-2022: De term formatief handelen wordt gebruikt in veel literatuur. In deze trainingen wordt de term formatief leren gehanteerd.

Doelen 

Energizer

Wat we leren
Theorie
Aan de slag

Reflecteer 

Om mee te nemen

Opbouw

Na De opening ben je op de hoogte van het onderwerp en zijn de leerdoelen helder

Bij Energizer word je aan het denken gezet met een vraag of een actieve werkvorm

Bij Wat we leren wordt de specifieke inhoud besproken

Bij Theorie krijg je een stukje theorie over het onderwerp. Dit kan theorie lezen of theorie bekijken zijn (via een video etc.)

Bij de Aan de slag momenten ga jij aan de hand van vragen en werkvormen met je team actief nadenken, bespreken, discussie voeren, beslissen etc.

Bij Reflecteer ga je de punten langs die besproken zijn en worden de afspraken herhaald 

Bij Om mee te nemen krijg je tips, inspiratie of interessante verhalen om te onthouden

1

De volgende Aan de slag opdrachten komen vaak voor:

• Passen en meten: Je bekijkt hoe het onderwep bij jou, bij de praktijksituatie of bij de organisatie past
• Dagdromen: Je neemt een droombeeld in gedachte om te bepalen waar je naartoe wilt
• Didactiek Dilemma: Je weegt verschillende opties tegen elkaar af
• Ja, maar ... : Je voert een discussie met positief kritische argumenten
• De tekentafel: Je maakt een ontwerp of een planntje voor hoe het eruit kan komen te zien
• Warmdraaien: Je oefent met een programma, strategie, interventie etc.

2

De volgende werkvormen worden vaak gebruikt:

• 4S Breinstorm: Je doet zoveel mogelijk ideeën op
• Uitwisselen: Je wisselt gedachtes uit
• Teamvenster: De ideeën worden op waarde geschat
• Gegrond klagen: Je bedenkt oplossingen
• Rad draaien: Je bespreekt knelpunten of uitdagingen

Wat gaan we vandaag doen?

Uitleg fasen & model

Waarom verwachtingen verhelderen?

Werkvormen 

leerdoelen en succescriteria opstellen

Vooruitkijken

1

2

3

4

5

5 min

Je hebt in de eerste teamtraining geleerd dat formatief leren veel gedragingen van de leerlingen en de docent bevat. Dit handelen vindt plaats in verschillende fasen.

Er zijn meerdere modellen die worden gebruikt om dit handelen weer te geven, namelijk de formatieve cyclus en het feedbackmodel. Op de afbeeldingen hiernaast worden beiden weergegeven. 

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

1a. Uitleg fasen en model

Formatieve cyclus

Feedbackmodel

5 min

De teamtrainingen zijn opgebouwd volgens de fasen van de formatieve cyclus van Gulikers en Baartman.

 Je zult merken dat de fasen feed-up, feedback en feed forward ook terug komen in de formatieve cyclus. 

Deze teamtraining zoomt in op de eerste fase van de formatieve cyclus van Gulikers en Baartman, namelijk
verwachtingen verhelderen of geformuleerd als strategie: verhelderen, begrijpen en delen van leerdoelen en succescriteria.

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

1b. Uitleg fasen en model

Actie!

3...2...1...

"Ik geef nooit les aan mijn leerlingen, ik probeer alleen de voorwaarden te scheppen waarin ze kunnen leren."

“I never teach my pupils, I only attempt to provide the conditions in which they can learn.”

                                   Albert Einstein

opdracht

1. Denken: Wat zouden die condities van leren dan zijn?
2. Delen: Deel met één collega
3. Uitwisselen: Deel een paar bevindingen met de hele groep

10 min

De leerlingen moeten weten waar ze naartoe werken om aan de slag te kunnen. Dit geeft richting en schept duidelijkheid. Als je dit vergelijkt met je eigen werk, kom je er al snel achter dat je ook toewerkt naar een doel. Dit doel kan een kort termijn doel zijn of een lang termijn doel. 

 Voor leerlingen is het belangrijk te werken met korte termijn doelen of een lang termijn doel opgesplitst in korte termijn doelen. Deze doelen dienen omgezet te worden in succescriteria.

Dit kunnen de leerlingen ook zelf doen!

Je beantwoordt met succescriteria de vraag: Hoe wordt dit doel een succes? 

Je richt feedback op de leerdoelen en succescriteria. 

 

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

2. Waarom start je met verwachtingen?

Wat heb je nodig?

1. Kennis over de leerlijn
2. Activerende werkvormen
3. Voorbeeldproducten

Wat doe je?

1. Leerlijn omzetten in leerdoelen (en succescriteria)
2. Leerdoelen communiceren op meerdere manieren en meerdere momenten
3. Verwachtingen scheppen over autonomie en participatie 
4. Leerlingen leerdoelen en succescriteria laten benoemen en verhelderen m.b.v. activerende werkvormen
5. Kaders aangeven, met ruimte voor individuele leerlingen

Duits portfolio

Leerdoelen formuleren

Inspirerende voorbeelden

Verwachtingen verhelderen

Doelen en taxonomie van Bloom

Rubric van één 

Draai het rad, draai een werkvorm

5 min

Er is een verschil tussen een leerdoel en succescriteria. Als je zelf leerdoelen opstelt of succescriteria bij leerdoelen uit de methode opstelt, is het belangrijk je hiervan bewust te zijn. 

Een leerdoel omschrijft het beoogde eindgedrag en/of kennis van de leerling na een les, project, periode etc. Je omschrijft wat de leerling leert, maar niet hoe. Succescriteria omschrijven hoe de leerling een leerdoel behaalt. Het zijn de ingrediënten om het doel "het gerecht" te behalen. 

Succescriteria kunnen het leerdoel inzichtelijker maken in kleine actiegerichte stappen. 

Theorie lezen

Theorie lezen

Theorie lezen

3. Opstellen leerdoel en succescriteria

Leerdoel

Je kunt denken aan de zin

We Are Learning To?

De docent en de leerling hebben gezamenlijk dit doel.

Dit is een voorbeeld van een leerdoel:

Na afloop van de teamtraining heb je inzicht in wat de handelingen van formatief leren voor jou betekenen.  

Succescriteria

Je kunt denken aan de zin

What I'm Looking For

De leerling moet deze criteria laten zien.

Dit zijn voorbeelden van succescriteria bij het leerdoel

• Ik kan de begrippen leerdoelen en succescriteria uitleggen.  
• Ik kan voorbeelden opnoemen van leerdoelen. 
• Ik kan voorbeelden opnoemen van succescriteria. 

De tekentafel

WALT - doel

We Are Learning To

WILF - succescriteria

What I'm Looking For

Opdracht

Doel: Een leerdoel of een aantal leerdoelen omzetten in succescriteria 

1. Neem een leerdoel of een aantal leerdoelen van een les, project, periode etc. Kies uit wat je nog gaat inzetten
2. Zet dit leerdoel om in heldere succescriteria die het leerproces weergeven
3. Denk aan WILF (Chroinin & Cosgrave)
4. Deel met een collega om te checken of het helder is

Chroinin & Cosgrave (2013) Implementing formative assessment in primary physical education: teacher perspectives and experiences

Hoe zou je dit leerdoel en de succescriteria delen met je leerlingen?

Reflecteer

Checklist

• Weet ik nu welke leerdoelen ik met mijn leerlingen wil bereiken?
• Zijn dit alleen cognitieve doelen of heb ik ook verwachtingen m.b.t. participatie en autonomie?
• Heb ik zicht op hoe de leerlingen het leerdoel gaan ontwikkelen?
• Hoe krijgen mijn leerlingen een goed beeld van de doelen?
• Is er een bepaalde mate van vrijheid binnen kaders voor individuele leerlingen?

Om mee te nemen

1

2

3

Bedenk vast welke misvattingen er vaak worden gemaakt, zodat je op tijd kan helpen.

Vraag jezelf af: Wat wil je bereiken met formatief leren? Wil je bereiken dat de leerlingen meer verantwoordelijkheid krijgen over hun leerproces?

Het vergt tijd, voor jou én voor de leerlingen.

Je kunt hierna de teamtraining Reacties verzamelen en interpreteren volgen.