H7 Invloed van de mens

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3,4

H7 Invloed van de mens

H7 Klimaatverandering mens

In het laatste hoofdstuk van klimaatvraagstukken kijken we naar de rol van de mens in klimaatvraagstukken. 

De dia's die geel zijn gemarkeerd zijn in de klassikale uitleg al behandeld en zijn niet verplicht om nog eens te doen. 

Welke uitspraak is niet waar?

1. Het broeikaseffect is door de mens veroorzaakt
2. Door het broeikaseffect is het 30 graden warmer op aarde
3. Het broeikaseffect ontstaat door meerdere gassen
4. Het broeikaseffect lijkt op de temperatuur in een auto in de zomer

Broeikaseffect

Het broeikaseffect is in principe een natuurlijk verschijnsel, dat door de mens wordt versterkt. 

Broeikaseffect

Zonnestralen bereiken de aarde, aarde wordt warm

De aarde straalt warmte uit

Deze warmte kan er moeilijk uit doordat het wordt teruggekaatst door broeikasgassen (bijvoorbeeld CO2)

Versterkt broeikaseffect

Veel meer broeikasgassen (links)

En stijging temperatuur (rechts)

--> uitstoot CO2 door de mens, dus dit wordt het versterkt broeikaseffect genoemd

Klimaatverandering korte termijn

Alleen van de laatste ca. 140 jaar hebben we directe temperatuurgegevens, verkregen uit betrouwbare metingen. De schommelingen in het klimaat zijn echter groter dan 150 jaar. Met deze metingen krijgen we daarom nog geen goed beeld van hoe het klimaat in de loop van de tijd precies verandert. Daarom worden indirecte methoden gebruikt om een beeld te krijgen van het klimaat in het verleden. Hiertoe behoren bijvoorbeeld het analyseren van luchtbellen in diepe boringen in oud landijs, het meten van de dikte van jaarringen van bomen en het napluizen van historische bronnen. We noemen dit ook wel proxy data. 

Klimaatverandering korte termijn

Met deze indirecte gegevens hebben we toch een reconstructie kunnen maken van het klimaat in de laatste honderdduizenden jaren en voor de laatste 1.000 jaar in het bijzonder. De afbeelding op de volgende dia toont het resultaat van de directe waarnemingen van de afgelopen 140 jaar en de indirecte temperatuurwaarnemingen van de afgelopen 1.000 jaar. 

De onderste grafiek laat duidelijk

zien dat de opwarming de laatste

150 jaar erg snel is gegaan en 

wordt ook wel de hockeystick-

grafiek genoemd. 

De snelle opwarming in de hockeystickgrafiek valt samen met de Industriële Revolutie. Leg uit hoe dit is te verklaren.

Beredeneer dat het gebruik van de onderste grafiek een heel ander beeld geeft dan het gebruik ban de bovenste grafiek.

Welke uitspraak is niet waar?

1. Vooral de nachttemperatuur is hoger
2. Nederland is 1,7 graden warmer geworden in de laatste 100 jaar
3. Het wordt vooral bij de evenaar warmer
4. In de laatste 150 jaar is de hoeveelheid neerslag in Nederland toegenomen met 25%

Invloed van de mens

Vooral de nachttemperatuur is de afgelopen jaren gestegen.

Gemiddelde temperatuurstijging laatste 140 jaar: 1 graden

Leg uit hoe het feit dat vooral de nachttemperatuur is gestegen een aanwijzing is dat vooral de CO2 concentratie de opwarming veroorzaakt

Geef 2 redenen waarom er twijfel zou kunnen zijn of klimaatverandering door mensen wordt veroorzaakt

Gevolgen

Het wordt warmer, afhankelijk van onze aanpassingen

Vooral Noordpool --> IJs smelt --> Minder weerkaatsing (Feedback!)

Smeltend ijs overal ter wereld (belangrijkst: Groenland & Antarctica)

--> Stijgende zeespiegel (ook veroorzaakt door uitzetten zeewater)

Wereldwijd verandert het klimaat: plekken worden droger/natter

In de bron is de hoeveelheid "weerrecords" per jaar te
zien. Rode records zijn warmterecors en blauwe records
zijn koudterecords. Waarom waren er vroeger veel
meer records per jaar?

In de bron is de hoeveelheid "weerrecords" per jaar te
zien. Rode records zijn warmterecors en blauwe records
zijn koudterecords. Waarom zijn er tegenwoordig nog
wel veel warmterecords, maar geen koudterecords?

Terugkoppelingsmechanismen

De laatste jaren zijn er nauwelijks nog wetenschappers die betwijfelen dat mensen het klimaat beïnvloeden. Hoe de beïnvloeding van het klimaat echter precies werkt is nog niet helemaal duidelijk. Dit komt onder andere omdat er allerlei terugkoppelingsmechanismen zijn. Feit is dat we fossiele koolstof dat in de vorm van aardolie, aardgas, steenkool en bruinkool gedurende miljoenen jaren langzaam is vastgelegd in de aardkorst, nu razendsnel terugbrengen in de atmosfeer. Het CO2 dat hierbij ontstaat, versterkt het broeikaseffect. We zijn dus bezig de situatie uit het Krijt, de broeikasaarde, een klein beetje te herstellen.

Ook het verdwijnen van (tropische) regenwouden en het verwijderen van moerassen levert een bijdrage aan het versterkt broeikaseffect. Een onzekere factor is nog de rol van zeer kleine vaste deeltjes in de atmosfeer, de zogenaamde aerosolen.

Bekijk de video op de volgende dia en beantwoord de vraag aan het einde.

03:08

Beschrijf hoe het in de video beschreven terugkoppelingsmechanisme werkt

Op de afbeelding hiernaast zie je een aantal menselijk (anthropogenic) en natuurlijke (natural) factoren van klimaatverandering

Beantwoord de vragen op de volgende dia's met behulp van de afbeelding hiernaast. 

Geef bij elke stelling je mening en onderbouw deze met argumenten uit bovenstaande afbeelding.
I. Eigenlijk is onze invloed op het klimaat nog groter dan we dachten.

II. Om meer te weten over klimaatverandering kan het beste onderzoek worden gedaan naar de invloed van de zon.

III. Door over te schakelen van fossiele brandstoffen op biobrandstoffen wordt het klimaat positief beïnvloed.

Leg uit waarom het smelten van
permafrost een probleem is voor het
klimaat.

http://www.kennislink.nl/publicaties/klimaatverandering

Meer weten?