De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 3

Praktische opdracht Verlichting, Revoluties en Vrijheid

Wat gaan we vandaag doen?

1. Doornemen planning deze periode
2. Uitdelen en uitleggen praktische opdracht
3. Korte terugblik en toelichting nieuwe tijdvak
4. Filmpje met uitleg over de Verlichting
5. Groepjes vormen en vragen beantwoorden
6. In teams bericht sturen met wie er in welk groepje zit

Hoe ziet de komende periode eruit?

• Donderdag 28/11: uitdelen en uitleggen PO
• woensdag 4/12 en donderdag 5/12: Uitleg Verlichting en aan de slag
• Woensdag 11/12 en donderdag 12/12: Uitleg Revoluties en aan de slag
• Woensdag 18/12 en donderdag 19/12: Uitleg overige onderwerpen H3 en zelf aan de slag
• Donderdag 19/12: inleveren PO tot dan toe per groepje
• 8,9,15 januari: Presentaties
• 16 januari: inleveren eindversie PO, les vervalt  

Tijd van Pruiken en Revoluties

1700 - 1800

De 18e eeuw is een tijdperk van zowel rede als zinloos geweld, van vrijheid en slavernij, en van onvoorstelbare rijkdom en wanhopige armoede.

De trans-Atlantische slavenhandel groeit, evenals de tegenstanders ertegen.

Europese filosofen komen tot nieuwe conclusies over allerlei onderwerpen, waaronder economische, religieuze, sociale en politieke kwesties.

Deze ontwikkelingen worden samen de Verlichting genoemd.

These developments are together called the Enlightenment.

Kenmerkende aspecten:

- de Verlichting

- slavernij en abolitionisme

- de Amerikaanse revolutie

- de Franse revolutie

De 18e eeuw

De adel was zo rijk dat zij als symbool allerlei gekke kapsel met pruiken namen. Kappers maakten zelf gehele schepen als kapsel voor de rijkste onder de rijken.

17e Eeuw

De Republiek in een Gouden eeuw

Koppositie in de handel. 

Grote sterke zeemacht

Rampjaar 1672

Wetenschappelijke Revolutie

18e Eeuw

De Republiek aan het vervallen. 

Bloei Frankrijk en Groot-Brittannie

Burgers steeds meer macht. 

Verlichting

0

Aan de slag

• Lees het PO goed door
• Maak groepjes en laat mij via Teams weten per groepje wie er in zit
• Noteer in je agenda: 18/12 inleveren 1e versie en 16/1 inleveren definitieve versie 

De tijd van Pruiken en Revoluties

Wat gaan we vandaag doen?

- Terugblik

- Uitleg 3.1 'de Verlichting'

- Aan de slag met het PO

De tijd van Pruiken en Revoluties

• Terugblik
• Slavernij
• Rijkdom en verdeling van de macht
• Religie en Wetenschap (revolutie)
• Bestuur: Koningen willen meer macht en absolutisme

De tijd van Pruiken en Revoluties

§3.1 De Verlichting

   Veranderingen en De Franse standensamenleving

Nederland verloor zijn economische voorsprong aan Engeland, Schotland en Frankrijk.
Rond Parijs ontstonden enorme bedrijven die textiel, wapens of luxe goederen maakten. De landbouw bleef wel het grootste middel van bestaan in Frankrijk. Veel boeren gingen gebukt onder de verplichtingen van de lokale adel. Frankrijk had een standensamenleving (geboorte bepaalde je stand):

- Er waren enorme verschillen tussen de verschillende standen

- Koning heeft absolute macht en de hoogste standen allerlei voorrechten: Ancien Regime

Terwijl de adel en de geestelijkheid vrijgesteld zijn van belastingen, zijn het vooral de boeren die de zwaarste lasten moeten dragen. (Ets, 18de eeuw, auteur onbekend)

§4.1: Standensamenleving

1e stand	Geestelijkheid	- Geen belasting betalen - Bidden voor iedereen - Kleine groep, alle belangrijke functies in de kerk - Privileges en grondbezit
2e stand	Adel	- Geen belasting betalen - Land verdedigen en Koning helpen bij bestuur - Privileges en grondbezit
3e stand	Boeren en burgers: 98% vd Fransen 1. Rijke burgers (kooplieden, rechters en bankiers) = Bourgeoisie 2. Ambachtslieden en winkeliers 3. Arme loonarbeiders in de steden en boeren op het platteland	- Wel belasting betalen - Geen privileges - Hard werken, soms klein stukje land in bezit of pachtten land - Herendiensten (gratis voor landheer werken) - Derde stand: ontevreden: belasting betalen en niks te vertellen

Hoe ontstond een veranderings-idee?

• De wetenschappelijke revolutie 1650-1800 (H3!)

Concreet: 

• Scheiding van de machten (Trias Politica)
• Meer macht voor het volk (meer democratie en een grondwet)
• Scheiding van kerk, staat en rechtspraak
• Publiek debat ontstond en ideeen werden verspreid
• Mening van de kerk niet langer allesbepalend

                   De ideeën van de Verlichting

• Alle mensen hebben van nature bepaalde rechten (Natuurrechten)
• Niemand mocht vrijheid en bezit van anderen aantasten (zoals in Ancien Regime)
• Verschil van inzicht over hoe je deze ongelijkheid het beste kon oplossen
• Absolute vorsten waren niet blij met de nieuwe, verlichte ideeen (censuur)

Hoe ontstond een veranderings-idee?

• De wetenschappelijke revolutie 1650-1800 (H3!)

• Als gevolg van de wetenschappelijke revolutie 
• Logisch nadenken & experimenten: Nieuwe kennis & vertrouwen in verstand
• Zelf nadenken, niet alles zomaar geloven (ratio gebruiken)
• Wie door rationeel nadenken de wereld  beter begreep (Verlicht zijn), kon de wereld ook verbeteren
  ==> Met behulp van menselijk verstand de wereld verbeteren = Verlichting

De Verlichting

• Kritisch nadenken, altijd (niet klakkeloos aannemen wat er in de kerk verteld werd)
• Onderwijs en discussie belangrijk
• Religieuze Tolerantie (vrij zijn om te geloven wat je wilde)
• Kritiek op de standensamenleving en absolutisme

De Verlichters en politiek I

Verlichters

• Een koning is er voor het volk
• Het volk mag een slechte koning afzetten
• De echte macht ligt bij het volk

Gevolg

• Tegen absolutisme
• Vóór democratie

De Verlichters en politiek II

John Locke (Eng. 1632-1704)

Het volk geeft de koning macht en zij mogen een slechte koning afzetten.

Charles de Montesquieu (Fr. 1689-1755)
Trias Politica, de scheiding der machten

Jean Jacques Rousseau (Fr. 1712-1778)

Volksvertegenwoordiging doet wat het volk wilt.

De Verlichters en het geloof

Verlichters

• God heeft de aarde gemaakt, maar grijpt niet in.
• Er is niet 1 waar geloof

Gevolg

• Vóór godsdienstvrijheid
• Tegen een grote invloed van de kerk

Voltaire. (Fr.1694-1778)

De Verlichters en gelijkheid

Verlichters

• Mensen zijn gelijk en vrij

Gevolg

• Tegen standenmaatschappij
• Tegen slavernij/slavenhandel (Abolitionisme)

Reactie koningen

Ideeën van de Verlichting verbieden

Of

Sommige ideeën overnemen, zolang de vorst alle macht houdt.

= Verlicht absolutisme

En nu?

AAN DE SLAG :-)