10.2 Wederopbouw in de jaren 50

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

9.1 Wederopbouw, Welvaart en Ontzuiling

KA: 

47. De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen

Programma 

1. Terugblikspel (5 min.)
2. Uitleg Wederopbouw (15 min.)
3. Opdracht (30 min.)
4. Examenvragen (rest van de les)

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven waarom en hoe na de Tweede Wereldoorlog de verzuiling werd hersteld 
• Je kunt beschrijven hoe na 1945 de economie zich herstelde, welke rol de overheid hierbij speelde en welke verschillen er waren tussen de vooroorlogse en naoorlogse economie 
• Je kunt beschrijven hoe Nederland een verzorgingsstaat werd. 

Keuzemenu 

Keuze 1: Doe mee met de regulieren les. Volg de instructies van de docent

Keuze 2: Ga zelfstandig aan de slag. Doe het volgende: 

• Lees HC 10.2 goed door 
• Neem de lessonup 10.2 Wederopbouw in de jaren 50 goed door en maak de vragen 
• Werk de leerdoelen vier en vijf van 10.2 uit (zie achterin TV 10). 

Maak een keuze! Niets doen is geen optie!

Vragen? 

Vreedzaam

Soekarno en Hatta

Jaren 50 en 60 

Molukken

Nederland

Immigratie 

Ghandi 

Dekolonisatie India

Amerika bemoeit zich 

Britten

Algerije 

Jaren 40

Frankrijk en Engeland

Politionele acties 

Dekolonisatie Indonesië

Dekolonisatie Afrika

Raad het begrip 

1. Scheiding (8P) 
2. Pacificatie (6P) 
3. Liberalen  (4p)
4. Jaren 50 (2p) 

• = Verzuiling: strikte scheiding van de samenleving in politiek-maatschappelijke stromingen 

Verzuiling 

• Verzuiling = strikte scheiding van de samenleving in politiek-maatschappelijke stromingen 
• Oorzaken:

1. Ontstaan politiek maatschappelijke stromingen 
2. Pacificatie 1917: Kiesrecht en schoolstrijd 

• Niemand had meerderheid in Parlement: top zuilen sloot compromissen
• Na WOII pogingen om Zuilen te doorbreken, maar mislukte 

Bestaan er nu nog zuilen?

Economisch beleid voor WOII

• 19e eeuw: Censuskiesrecht: Vooral liberalen aan de macht: Vrije markt economie 
• Eerste helft 20e eeuw: Geloof in Vrije markt blijft. Slechts enkele wetten om arbeiders te beschermen (Kinderwetje)
• Crisis jaren 30: Werkeloosheid ging niet vanzelf weg. Grote twijfels aan de vrije markteconomie. 

Economisch beleid na WOII

• Overheid ging zich actiever bemoeien met de economie: Voorwaarden scheppen voor een betere economie 
• Oorzaken:

1. Twee Wereldoorlog: Nederland in puin. Overheid moest wel ingrijpen en helpen
2. Marshallhulp: Grote steun Amerika (109 dolar per persoon) moest worden verdeeld.
3. Babyboom: 1946-1955: 2,4 miljoen baby's. Enorm woningtekort 
4. Rooms-Rode coalitie: Socialisten en liberalen waren geen aanhangers van 

       het vrije markt denken. 

Voorbeelden overheidsbemoeienis na WOII

1. Industrialisatiepolitiek: Overheid creëerde voorwaarde voor betere industrie: Industrieterreinen, technische opleidingen, betere wegen
2. Geleide loonpolitiek: 

• Overheid houdt lonen laag, waardoor producten goedkoper worden, waardoor export stijgt en er meer geld in de economie kan worden geïnvesteerd
• Arbeiders accepteren dit, omdat ze vrijwel allemaal onderdeel zijn van de katholieke en socialistische zuil. 

  3. Verzorgingsstaat: Overheid neemt wetten aan die ervoor zorgen dat iedereen een inkomen           heeft. Bijv. AOW (1957) en Bijstand (1965). Gevolg: meer gelijkheid en onafhankelijkheid

Opdracht (20 min.)

Stel je voor: Je groeit op in de jaren 60. 

1. Beschrijf aan de hand van de informatie uit het boek en op het internet wat er politiek, economisch en sociaal-cultureel veranderd in de jaren 60 ten opzichte van de jaren 50
2. Beredeneer wat dat voor jou als persoon concreet zou betekenen. Hoe verandert jouw leven? 
3. Leg uit bij welke van de vele protestbewegingen jij je waarschijnlijk zou aansluiten. Nozems, Provo's, Hippies, en/of Vrouwenemancipatie

Gevolgen welvaart Jaren 60

• Nederland economisch zo succesvol dat gewone mensen konden profiteren: Lage loonpolitiek werd losgelaten.
• Gevolgen :

1. Consumptiemaatschappij
2. Meer vrije tijd
3. Ontzuiling en ontkerkelijking
4. Verstedelijking 
5. Veranderend politiek landschap 
6. Opkomst jongerencultuur 

Jaren 60: Consumptiemaatschappij

• Door economische succes wordt lage loonpolitiek losgelaten 
• Mensen worden tegelijkertijd gestimuleerd om luxe producten te kopen 
• Mensen kopen massaal huishoudelijke apparaten, brommers en auto's 
• Mobiliteit neemt toe: Nederlands gaan ook steeds meer op vakantie in het buitenland 

Jaren 60: Ontzuiling en ontkerkelijking 

• Welvaart en de verzorgingsstaat verzekeren Nederlanders van inkomen 
• Hierdoor minder afhankelijkheid van kerk, directe omgeving en zuil voor inkomen 
• Gevolgen 

1. Mensen individualistischer: niet meer afhankelijk van een ander
2. Mensen minder religieus:  vrijwel alleen echt gelovigen blijven over
3. Ontzuiling: Mensen hebben hun zuil niet meer nodig en meer toegang tot anderen

Bij welke jongerenbeweging zou jij je het meest thuisvoelen

Nozems

Provo's

Hippies

In deze prent geeft Van Straaten een mening weer over een economische
ontwikkeling in Nederland vanaf de jaren 1960.
Leg uit welke mening Van Straaten weergeeft, waarbij je je antwoord
ondersteunt met een verwijzing naar de bron

De protestbeweging die eind jaren 1960 ontstond onder jongeren in
West-Duitsland was radicaler dan in andere West-Europese landen. Volgens sommige historici was een oorzaak hiervan dat het conflict tussen oudere en jongere generaties in West-Duitsland heviger was dan in andere landen in Europa.
Verklaar waardoor het generatieconflict in West-Duitsland heviger was,
waarbij je je antwoord ondersteunt met een kenmerkend aspect uit de
eerste helft van de twintigste eeuw

Leerdoelen check

• Je kunt beschrijven waarom en hoe na de Tweede Wereldoorlog de verzuiling werd hersteld 
• Je kunt beschrijven hoe na 1945 de economie zich herstelde, welke rol de overheid hierbij speelde en welke verschillen er waren tussen de vooroorlogse en naoorlogse economie 
• Je kunt beschrijven hoe Nederland een verzorgingsstaat werd.