thema: kolonisatie en dekolonisatie 5.1 De wereld wordt groter

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Het wereldbeeld rond 1450

• Sommige geleerden in ME: aarde is rond >
• - kennis uit de Oudheid
• - waarneming kapiteins
• Kennis nam toe door:
• - handelscontacten Middellandse zeegebied met Hanzelanden
• - kruistochten > contacten met Arabische karavaanhandel (produkten uit Azië) > zijderoute
• De kerk had een ander wereldbeeld: plat, Jeruzalem centrum van de wereld
• Belangrijk: 
• wereldbeeld vanuit Chinees perspectief >

Portugezen gaan op ontdekkingsreis

• Redenen ontdekkingsreizen door Portugezen:
• 1.  handelsbelangen > concurrentie met Arabieren (goud/ivoor/slaven)
• 2. godsdienst > 'het rijk van priester Johannes' vinden
• Resultaten: veroveringen in Afrika tot aan zuidelijke punt (Dias, 1488) en
•                          route naar India (Vasco da Gama, 1497)
•                          factorijen op eilanden en kustplaatsen
• Geen Portugese veroveringen in Azië:
• te weinig mankracht en te kostbaar.

Spanje volgt Portugal

• 1492: Reconquista voltooid >
• Isabella en Ferdinand faciliteren Columbus:
• - kaart Toscanelli
• - 'via westelijke route naar Indië'
• - San Salvador (Caraibisch gebied) >
• - indianen
• Amerigo Vespucci  kust zuid-Amerika >
• Waldseemüller: 'terra Americi' (1507)
• Magelhães: via Zuid-Amerika in Azië (1519)
• - vele doden en verlies materiaal >
• - Spanje: 'westelijke route niet winstgevend'

Documentaire over de ontdekkingsreizen van 

Columbus (13 min)

Columbus: 'Aarde is rond dus via westelijke route naar Azië'  (1492)

Vasco da Gama: 'De route naar Indië is via de Kaap de Goede Hoop' (1498)

Gevolgen van de Europese expansie:

• 1. verspreiding Christendom > wereldreligie
• 2. ontstaan van de wereldeconomie > rijkdom in Europa
• 3. verdwijnen van indianenculturen door geweld, misbruik en ziektes:
•      Conquistadores Cortes en Pizarro

• 4. slavenhandel vanuit Afrika naar Amerika (mijnen en plantages)

cultuur van de Azteken: Tenochtitlan

aardappelen, maïs, tomaten, avocado's

Spanje koloniseert Amerika

• Conquistadores kregen landgoederen:
• - suikerrietplantages
• - goud- en zilvermijnen
• - kerstening indianen
• - 'encomienda-systeem' > begin slavernij
• Wel protesten van geestelijken, oa:
• de Las Casas:
• - tegen behandeling indianen >
• - stelde voor Afrikanen in te zetten >
• - Nieuwe Wetten (1542): 
• - indianen  volwaardige mensen

Gevolgen voor Europa

• 1. Verandering handelsstromen naar Europa: via Atlantische Oceaan (ipv Midd.Zee) >
  
•     Driehoekshandel
• 2. Belang West-Europese handelssteden nam toe

• 3. Nieuwe produkten in Europa (oa aardappel, tabak, katoen, cacao)
• 4. Spanje geld voor oorlogen tegen moslims en protestanten 
• 5. Inflatie 
• -   nadelig voor grootgrondbezitters (pacht) en dagloners
• -   voordelig voor handelaren en ondernemers
• 6. Groei produktie (schepen / wapens) door overzeese scheepvaart

Twee animatie presentaties over de ontdekkingsreizen