7. H4 Landijs als klimaatarchief

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

7. H4 Landijs als klimaatarchief

Vandaag

-Uitleg hoofdstuk 4: IJs als klimaatarchief

--> 16o/18o methode

-Maken opdracht 1 en 2 van hoofdstuk 4

-Inlezen in eindopdracht

Maar hoe weten ze nu hoe oud dat stukje mens is?

https://nos.nl/artikel/2216920-oudste-nederlander-uit-de-ijstijd-gevonden

En hoe weten we hoe warm het in het verleden is geweest?

Proxy data

bij datering en reconstructie temperatuur wordt gebruik gemaakt van proxy data

Paleoklimaat

We halen info tijdens laatste 2,6 miljoen jaar uit:

• Diepzeesedimenten
• Landijs
• Stuifmeelkorrels
• Koralen
• Jaarringen

Koolstof datering

C14 methode

Koolstof-14 heeft een halveringstijd van 5736 jaar

Manieren van klimaatonderzoek

Onderzoek naar jaarringen van bomen
(dendrochronologie)

Stuifmeelkorrels bekijken in oude veen- en kleilagen

Analyse van zuurstofisotopen in ijs of sedimenten

Vorming landijs

-De meeste sneeuw in ijskappen komt uit de oceanen

-De lucht is vastgelegd (afgesloten) toen sneeuw overging in firn.

-De afgesloten lucht is dus iets 

minder oud dan het ijs.

-Zuurstofisotopen: 

Ijsboringen

Luchtbellen in het ijs die de samenstelling van de atmosfeer (toen het ijs gevormd was) verklaren 

Voorbeeld klimaatonderzoek: Zuurstofisotopenanalyse

Zuurstofisotopenanalyse: analyseert de verhouding tussen de stabiele zuurstofisotopen 16O en 18O in oude sedimenten.

Isotopen zijn atomen van hetzelfde element, bijvoorbeeld zuurstof (O).

Niet elk atoom is echter hetzelfde:

• Protonen: Altijd hetzelfde bij atoom (8) 
  
• Neutronen (8) 
• Massagetal: 16O (99,7% van alle zuurstofatomen) 

• 18 O (0,2%) is zwaarder (10 neutronen) 
  
• Lichtere watermoleculen verdampen het snelst (16O), waardoor de verhouding tussen 16O en 18O gedurende de tijd kan veranderen. 
  --> Verhouding 18O : 16O in oceaanwater varieert
• 
  

 

• In een koude periode weinig zware moluculen: 
  
• Dus veel 16 O = Koude periode 
  
• Weinig 18 O = Koude periode (zie bron 16) 
  

Verhouding in oceaanwater wordt vastgelegd in foraminifera 

= Kalkskelletjes van eencellige diertjes

Interglaciaal

16O en 18O

Glaciaal

Interglaciaal

In ijskernen:

-relatief meer 18O

In foraminifera:

-relatief minder 180

Glaciaal

In ijskernen:

-relatief minder 18O

In formaminifera:

-relatief meer 18O