KUA week 6: bauhaus en de stijl

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

KUA H4V4 - week 5

Terugblik (context en kunststromingen)

Bauhaus 

De Stijl

Architectuur

Vragen Bauhaus en De Stijl

Lesprogramma PTA 1

Week 1: introductie KUA; voorstelling en vormgeving

Week 2: context modernisme; expressionisme; beeldaspect: kleur

Week 3: primitivisme; kubisme; beeldaspect: vorm en compositie

Week 4: futurisme; constructivisme

Week 5: dadaïsme en surrealisme

Week 6: De Stijl; Bauhaus; architectuur

Week 7: herhalen lesstof en toetsvoorbereiding

Modernisme 1900-1945

kunstenaarsgroepen

manifesten ( zelf opgelegde (niet-)regels)

technologische vooruitgang

• reizen sneller,
• goedkoper foto's,
• eerste en tweede wereldoorlog,
• anti kunst,
• propaganda

Met welke traditie in de kunst braken alle stromingen die vallen onder het modernisme?

1. niet langer volgens vaste regels schrijven
2. niet langer over het verleden schrijven
3. niet langer de werkelijkheid weergeven
4. niet langer taboe-onderwerpen vermijden

Op de afbeelding zie je een Straatscène in Berlijn uit 1913 van de Duitse schilder Ernst Ludwig Kirchner. Hij was gefascineerd door de grote stad. Berlijn was in die tijd een opkomende wereldstad, vergelijkbaar met Londen en Parijs. Kirchner roept hier de spanning op van het stadse nachtleven. Geef aan hoe dat blijkt uit de voorstelling van afbeelding

futurisme

Expressionisme

Kubisme

constructivisme

Enkele thema's die centraal stonden bij kunstenaars in de periode van 1900 tot 1950 

Kunst is meer dan een visuele representatie van de objectieve werkelijkheid

Kunst als afbeelding van moderniteit

Kunst als middel voor sociaal of politiek engagement

Kunst als weerspiegeling van geschiedenis

Terugblik: surrealisme

AUTOMATISME = direct vanuit je onderbewuste tekenen of schilderen.

Meestal figuratieve beelden, maar ook abstracte werken. ( ontstaan door associatief en automatisch werken) 

Sigmund Freud, droomanalyses.

Via je onderbewuste trauma's naar boven halen en analyseren.

Onwerkelijke situaties zo naturalistisch weergeven.

Welk schilderij van Dali is volgens jou surrealistisch ?

Theorie Bauhaus

BAUHAUS

kenmerken bauhaus

Walter Gropius stichte in het Duitse Weimar een school voor architecten, kunstenaars en industrieel ontwerpers: 

Het Bauhaus

Er werd met nieuwe productieprocessen geëxperimenteerd, studenten kregen de ruimte om een nieuwe, eigentijdse vormtaal te ontwikkelen, een soort labaratorium.

Bauhaus werkte vanuit het ideaal om mooi en praktisch design voor iedereen bereikbaar te maken.

Bauhaus design 

Dat de Bauhaus kunstenaars hun ontwerpen industrieel wilden vervaardigen, had gevolgen voor de ontwerpen:

• geen decoratie, het gehele ontwerp moest functioneel zijn, oftewel form follows function
• geometrische ontwerpen

Bauhaus

• Design beschikbaar voor iedereen: industriële productie.
• Hierdoor goedkoop, maar toch bijzonder.
• Industriële material: glas, staal, beton.
• Geen overbodige versieringen.

Noem 3 kenmerken van het Bauhaus die zichtbaar zijn in de ontwerpen (volgende slide)

form follows function

in dienst van verkoop toegepaste kunst

Itten

vliesgevel

geometrische basisvormen

Bauhaus & architectuur

architecten houden zich bezig met functionele bouw, waarbij alle decoratie en overbodige toevoegingen worden weggelaten. 

form follows function

De opleiding aan het Bauhaus levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van deze architectuur. 

technische vernieuwingen maken prefab en systeembouw mogelijk (kostenbesparing!)

Architectuur

➜ Functionaliteit: ontwerp en materiaalgebruik sluiten aan op de functie van een gebouw.

➜ Door het gebruik van moderne lichte materialen (glas en staal) konden de uitgangspunten – transparantie, ruimte, licht en lucht – worden verwezenlijkt. Deze uitgangspunten golden zowel gebouwen als woonblokken.

➜ Symmetrie en herhaling

➜ Kleuren: ook de kleuren moesten functioneel zijn, en dienden zeker niet als versiering.

➜ Functiescheiding: in het Nieuwe Bouwen stond men een strikte scheiding voor van de verschillend functies van een gebouw of buurt: wonen, werken, verkeer en recreatie.

Een vliesgevel, ook wel gordijngevel of glasgevel, is een niet dragende gevel of afscheiding tussen exterieur en interieur van een gebouw. Omdat de vliesgevel niet-dragend is kan het worden opgebouwd uit lichte materialen, zoals glas, waardoor er bespaard kan worden op gewicht.

vliesgevel

Less is more

Vorm volgt functie 

(form follows function)

Na de eerste wereldoorlog breekt er een periode aan van optimisme om te bouwen aan de toekomst. Alles draait om vooruitkijken en loslaten wat als overbodig word beschouwd. 

In architectuur: 

 strakke soberheid, die geen ruimte laat voor versiering

focus op functionele en vernieuwing

kenmerken: geometrische structuren, platte daken en keuze voor vernieuwende bouwmaterialen en technieken

De Stijl

Nederlandse kunstenaarsbeweging

1917-1931

Aan het begin van de twintigste eeuw ontwierp Gerrit Rietveld meubels die machinaal te produceren waren. Dit paste bij een algemene tendens in deze periode. Veel kunstenaars vonden dat kunst een bijdrage moest leveren aan een betere samenleving. Industrie en het gebruik van machines konden dit ondersteunen. 

De Stijl 

Ook in Nederland werken kunstenaars aan een nieuwe ideale samenleving, zoals bijvoorbeeld de kunstenaars van De Stijl. Architect Rietveld breekt met alle ideeën over woningbouw. Hij wil zoveel mogelijk daglicht, ruimtes waar binnen en buiten in elkaar overlopen. Hij ontwerpt grote open ruimtes. 

0

Noem zoveel mogelijk verschillen tussen het Rietveld-Schröderhuis en de huisjes in de Van der Helststraat in Utrecht.

De Stijl

Naast de architect Rietveld zijn ook schilders en vormgevers betrokken bij De Stijl. Deze kunstenaars wilden graag aansluiten bij de moderne wereld. Deze wereld vroeg om een nieuwe abstracte beeldtaal, want met het afbeelden van de realiteit kon geen harmonie of rust worden afgebeeld.  En dat was juist waar men in de moderne wereld behoefte aan had! Het was van groot belang dat de compositie in evenwicht was. Dus gebruikten ze alleen geometrische vormen met rechten lijnen, primaire kleuren en niet kleuren (wit, grijs en zwart)

De Stijl

Streven naar universele kunst

Streven naar harmonie

Door middel van:

Volledig abstracte voorstelling

Geometrische vlakken

Meest elementaire aspecten

Horizontale, verticale, primaire

kleuren en zwart grijs en wit

“Onpersoonlijk”

0

Mondriaan begon als figuratief schilder, maar ontwikkelde zich via steeds meer geabstraheerde beelden naar volledige abstractie

Kenmerken De Stijl

Vormgeving architectuur en toegepaste kunst:

goedkope materialen en eenvoudige ontwerpen

mogelijkheid tot massafabricage

geometrische vlakken

horizontale- en verticale lijnen

primaire kleuren toegepast +zwart, wit, grijs

binnen- en buitenruimtes vormen één geheel

Wat zijn kenmerken van De Stijl?

1. ronde lijnen
2. dikke lijnen
3. basiskleuren rood, geel en blauw
4. basiskleuren zwart en wit

Vraag 1 t/m 3 gaan over kunstenaars en hun utopieën.  zijn vragen met afbeeldingen en leestteksten. 

Je kan zelf kiezen in welke volgorde je de vragen maakt. Kies bij de open vragen op 'bewaar'.

Zoek voorbeelden van het Bauhaus en de Stijl. Zet de afbeeldingen hieronder.

1. Geef aan hoe, in deze opvatting, kunst een bijdrage kon leveren aan een betere samenleving. Betrek in je antwoord ook de rol van industrie en/of machines.

Afbeelding 1

De eerste machinaal geproduceerde meubels ontstonden in de negentiende eeuw. Hoewel men destijds nieuwe materialen en technieken gebruikte, hield men vaak vast aan een traditionele vormgeving. Aan het begin van de twintigste eeuw gingen moderne vormgevers juist op zoek naar een nieuwe esthetiek. Rietvelds stoel is daarvan een voorbeeld. 

2. Beschrijf, aan de hand van drie aspecten van Rietvelds stoel, wat de modernistische esthetiek inhoudt.

Afbeelding 2

In 1919 werd Rietveld lid van De Stijl. In 1923 schilderde hij zijn leunstoel in de kenmerkende 'Stijl-kleuren', waaraan de leunstoel de naam roodblauwe stoel te danken heeft. De schilders van De Stijl reduceerden hun kleurenpalet tot de primaire kleuren en de niet-kleuren grijs, zwart en wit.

3. Beschrijf de ideologie van De Stijl en geef aan waarom dit kleurenpalet daarop aansluit.

Klaar met opdrachten in deze Lesson Up?

Goed gewerkt! 

Ga dan verder met de oefentoets voor PTA 1

Huiswerk

Ga verder met de oefentoets ( staat op studiewijzer)