§3.4 - Grammatica - H3d

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H3d - §3.4

Grammatica - zinsdelen

Even helder:

Vrijdag SO leesvaardigheid (zowel thuis als op school)

In de partweek toets Grammatica - zinsdelen. Zie studiewijzer voor wat je precies moet leren.

Dit hebben we al behandeld:

§1.4:

Bijvoeglijke bepaling (bvb)

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

§2.4:

voorzetselvoorwerp (vzv)

nevenschikking en onderschikking

Vandaag

Aan het eind van de les kun je aangeven of de bijzin van een onderschikking een lv-zin of een bwb-zin is.

Herhaling van vorig jaar!

Aan het eind van de les weet je wat een (foutieve) samentrekking is.

Belangrijk...

We hebben het vandaag over onderschikkende zinnen.

De bijzin is altijd een zinsdeel van de hoofdzin.

LV-zin

•  De hele bijzin is het lijdend voorwerp van de hoofdzin.
  
•  De lv-zin begint meestal met het voegwoord dat of of.
  
•  De lv-zin kun je vervangen door het of dat.
  

Ze besloot dat ze haar kamer op ging ruimen.

Ze besloot het.

…dat ze haar kamer op ging ruimen. = bijzin = lv-zin

bwb-zin

• De bwb-zin is een bijzin die een bijwoordelijke bepaling is van de hoofdzin.
  
• De bwb-zin begint met een onderschikkend voegwoord, zoals toen, omdat, nadat, voordat, hoewel, terwijl, zodra…
  
• De bwb-zin kun je vervangen door bijvoorbeeld toen, op dat moment, toch, ondanks, dat, dan, daarom.
  

Toen ze genoeg gespaard had, richtte ze haar kamer opnieuw in.

Toen richtte ze haar kamer opnieuw in.

Toen ze genoeg gespaard had = bijzin = bwb-zin

Stappenplan benoemen bijzin

1. Stel de bijzin vast.
2. Vervang de bijzin door één woord(groepje)
3. Ontleed de ontstane enkelvoudige hoofdzin.
4. Het zinsdeel dat je hebt toegekend aan het vervangende woord(groepje), is het zinsdeel van de bijzin.
5. Zet tussen hoofd- en bijzin dubbele zinsdeelstrepen

Ik eet wat ik lekker vind.

1. bijzin = wat ik lekker vind

2. Ik eet dat.

3:          o     wg.    lv

             Ik | eet | dat 

4 + 5:    o.    wg     lv-zin

               Ik | eet || wat ik lekker vind.

Quizje

Let op het voegwoord!! LV-zin of bwb-zin?

Omdat hij goed is voorbereid, maakt hij fluitend de toets.

1. lv-zin
2. bwb-zin

Wie kan mij vertellen of ik morgen naar school moet?

1. lv-zin
2. bwb-zin

Als het warme weer aanhoudt, mogen boeren niet meer beregenen.

1. lv-zin
2. bwb-zin

Je krijgt kramp, omdat je te weinig conditie hebt.

1. lv-zin
2. bwb-zin

De burgemeester vertelde dat er heel veel mensen hebben gestemd.

1. lv-zin
2. bwb-zin

De buren belden 112 toen onze schuur in brand stond.

1. lv-zin
2. bwb-zin

Samentrekking

In nevenschikkend samengestelde zinnen wordt vaak een deel weggelaten: een of enkele woorden die al genoemd zijn, worden niet herhaald.

Dit is een samentrekking.

De verdachte is aangehouden en (…) zit inmiddels in een cel.

(…) = de verdachte

Alleen onder bepaalde voorwaarden kan hij voorlopig vrijkomen en (…) zijn straf thuis uitzitten.

(…) = alleen onder bepaalde voorwaarden kan hij

Foutieve samentrekking

Samentrekkingen zijn alleen correct wanneer het weggelaten woord of de weggelaten woorden dezelfde betekenis, vorm of grammaticale functie hebben als de eerder genoemde woorden.

Hier worden heel vaak fouten in gemaakt!

Voorbeelden van foutieve samentrekkingen

1. De verdachte gedraagt zich naar wens en heeft de politie dus vrijgelaten.
   
2. Die verdachte willen de agenten een goede raad geven, maar luistert niet.
   
3. De man wordt agressief en door een agent gewaarschuwd.
   
4. Gevangen moeten begeleid worden en deze man ook.
   
5. De veroordeelde kwam op tijd bij de gevangenis aan en in zijn cel 10 kilo. Hij zat te lezen en zijn tijd uit.
   

Verwerken

Maak opd. 3, 5, 6, 7 en 9 van §3.4